Αρκετά συχνά, θεωρώ ότι είμαι πολίτης μιας χώρας εντελώς αποδιοργανωμένης χωρίς καμία προσπάθεια για περαιτέρω ανάπτυξη Ένα εκ των φαινομένων που «συντηρεί» αυτό το σαθρό σύστημα είναι η παραοικονομία (με τις επιμέρους πτυχές της).

Η προσπάθεια προσέγγισης του φαινομένου της παραοικονομίας είναι αρκετά δύσκολη και οι (άμεσες και έμμεσες) μεθοδολογικές απόπειρες  είναι πολύ προσεκτικές, εστιάζουν σε μια όσο το δυνατόν ακριβέστερη εκτίμηση αυτής.

Ο όρος παραοικονομία (Βαβούρας Ι.Σ., Μανωλάς Γ.Α., 2004: 21) αναφέρεται στις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες ενώ δημιουργούν εισοδήματα συντελεστών παραγωγής και επομένως θα έπρεπε να καταγράφονται στις στατιστικές εκτιμήσεις της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας, όπως είναι το Ακαθάριστο Εγχώριο ή Εθνικό Προϊόν, εξαιτίας της ολικής ή μερικής απόκρυψης τους από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, δεν συμπεριλαμβάνονται στις επίσημες εκτιμήσεις.

Οι λόγοι για τους οποίους αποκρύπτονται οι οικονομικές δραστηριότητες είναι (Βαβούρας Ι.Σ., Μανωλάς Γ.Α., 2004: 21 – 23)

  • Η αποφυγή φορολογικής επιβάρυνσης (φοροδιαφυγή ή εισφοροδιαφυγή) καθώς και άλλων επιβαρύνσεων που απορρέουν από την ισχύουσα νομοθεσία.
  • Η παραγωγή και διακίνηση παράνομων αγαθών και υπηρεσιών όπως είναι τα ναρκωτικά, η παράνομη πορνεία και η πορνογραφία, τα παράνομα τυχερά παιχνίδια, το λαθρεμπόριο και η τοκογλυφία.
  • Η αδυναμία των στατιστικών υπηρεσιών να καταγράψουν όλες τις οικονομικές δραστηριότητες.
  • Η χαμηλή φορολογική ηθική ή στον περιορισμένο βαθμό αποδοχής της κρατικής εξουσίας.
  • Ο ρόλος του κράτους.

Ομολογουμένως η παραοικονομία είναι εκτεταμένη με αποτέλεσμα να επιδρά όχι μόνο στον σχεδιασμό αλλά και την αποτελεσματικότητα της οικονομικής πολιτικής, διαμορφώνοντας τον καθορισμό των στόχων και των μέσων της, καθώς και των περιορισμών του οικονομικού συστήματος. Συνοπτικά η παραοικονομία επιδρά στην αξιοπιστία των επίσημων στατιστικών στοιχείων στα οποία στηρίζεται ο σχεδιασμός της οικονομικής πολιτικής μιας χώρας, αλλά και στους επιμέρους τομείς της οικονομικής πολιτικής.

 Η Ελλάδα, σύμφωνα με πολύ πρόσφατες εκτιμήσεις του Καθηγητή Friedrich Schneider (Πανεπιστήμιο Johannes Kepler της Αυστρίας), για το 2015 θα παρουσιάσει παραοικονομία της τάξεως του 22,4% (ανάμεσα σε 31 χώρες) και με αντίστοιχο μέσο όρο μόλις 18% των 28 κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) (Schneider, January 2015: 4). Το 2014 (Schneider, January 2015: 5) το αντίστοιχο ποσοστό για την χώρα μας ήταν ελαφρά αυξημένο φθάνοντας το 23,3%, και με μέσο όρο της Ε.Ε. μόλις 18,3%. Επίσης, το διάστημα 2003 – 2013 (Schneider, January 2015: 6/ίδιοι υπολογισμοί), η παραοικονομία στην Ελλάδα κατά μέσο όρο κυμάνθηκε στο 25,61% (με μέγιστο ποσοστό το 28,2% το 2003, δηλαδή ένα έτος μετά την κυκλοφορία του ευρώ στην χώρα μας) ενώ της Ε.Ε. λίγο χαμηλότερα φθάνοντας κατά μέσο όρο το 20,49%.

Εν κατακλείδι, διαρκώς επιβεβαιώνεται με το πέρασμα των ετών ότι η παραοικονομία στην Ελλάδα είναι καθεστώς καλά εδραιωμένο. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο ωστόσο όχι ακατόρθωτο να μειωθεί κάθε έτος η παραοικονομική δραστηριότητα. Αν και βρισκόμαστε επισήμως με το Ν. 3845/2010 σε καθεστώς στενής δημοσιονομικής πειθαρχίας, ακόμα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι με τέτοιου είδους δραστηριότητες κατά κύριο λόγο υπάρχει μεγάλη απώλεια φορολογικών εσόδων, π.χ. σύμφωνα με μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη (Souliotis et. al., 2015) διαπιστώθηκε ότι κάθε έτος χάνονται στην υγεία 500 εκ. ευρώ από φόρους με την παραοικονομία (στον τομέα αυτό) να φθάνει το 1,5 δις ευρώ ετησίως.

Η κατάσταση είναι αρκετά σοβαρή και αν δεν αλλάξουμε νοοτροπία ως λαός τίποτε δεν πρόκειται να πάει προς το καλύτερο. Δεν φτάνει μόνο το ίδιο το πολιτικό σύστημα να εκσυγχρονιστεί αλλά και εμείς οι απλοί πολίτες πρέπει να έχουμε πάντα ως γνώμονα δύο στοιχεία την συνείδηση και τον κοινωνικό έλεγχο. Τότε και μόνο τότε ίσως ελαχιστοποιηθούν οι παραοικονομικές δραστηριότητες, θα επέλθει η κοινωνική ισορροπία, η οικονομική ανάπτυξη και η πολυαναμενόμενη έξοδος της Ελλάδας από την κρίση.

 

Πηγές

  • Schneider F. (January 2015): Size & Development of the Shadow Economy of 31 European & 5 other O.E.C.D. Countries from 2003 – 2015: Different Developments, W.P., www.econ.jku.at/schneider.
  • Schneider F., Williams C.C. (2013): The Shadow Economy, The Institute of Economic Affairs, London, U.K.
  • Souliotis K., Golna Ch., Tountas Y., Siskou O., Kaitelidou D., Liaropoulos L. (February 2015): Informal payments in the Greek health sector amid the financial crisis: Old habits die last…(p. 1 – 12), The European Journal of Health Economics, 16 (4).
  • Βαβούρας Ι.Σ., Μανωλάς Γ.Α. (2004): Η Παραοικονομία στην Ελλάδα & τον κόσμο. Προσέγγιση των βασικών πτυχών του προβλήματος, ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα. 

Facebook Comments