Νέα τάξη πραγμάτων στις επιχειρηματικές επενδύσεις

Φαίνεται πως πλέον υπάρχει μία νέα τάξη πραγμάτων για τις επιχειρήσεις αναφορικά με τις αποφάσεις για τις δαπάνες.

Από τότε που άρχισε η χρηματοοικονομική κρίση, πολλές επιχειρήσεις συσσωρεύουν ρευστότητα.

Έκτοτε, κάθε χρόνο υπήρχε η ελπίδα πως θα χαλαρώσουν το ζωνάρι. Κάθε χρόνο όμως, οι κεφαλαιουχικές επενδύσεις αποδεικνύονταν κατώτερες των προσδοκιών, σβήνοντας τις ελπίδες για ισχυρή και βιώσιμη ανάπτυξη. Υπάρχουν παράγοντες που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η αλλαγή για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είναι δομική και όχι κυκλική.

Αυτήν την εβδομάδα, η Standard & Poors προέβλεψε ότι οι παγκόσμιες κεφαλαιουχικές επενδύσεις των εταιριών εκτός χρηματοπιστωτικού κλάδου θα μειωθούν κατά 0,5% σε πραγματικούς όρους το 2014. Μειώθηκαν και τον προηγούμενο χρόνο κατά 1%. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στη συγκράτηση των δαπανών στον μεταλλευτικό κλάδο, στις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες και σε άλλους παίκτες του κλάδου εμπορευμάτων μετά από μία δεκαετία οργιώδους αύξησης των κεφαλαιουχικών δαπανών, που έσβησε με την επιβράδυνση της ζήτησης στις αναδυόμενες αγορές. Σε αυτές τις οικονομίες επίσης αναμένεται απότομη μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών φέτος, ενώ το 2013 μειώθηκαν κατά 4% σε πραγματικούς όρους.

Η επιβράδυνση των αναδυόμενων αγορών είναι πηγή ιδιαίτερης ανησυχίας για τις ευρωπαϊκές πολυεθνικές, που εξαρτώνται περισσότερο από τις εξαγωγές από ό,τι οι αμερικανικές ανταγωνίστριες. Οι Ευρωπαίοι επικεντρώθηκαν περισσότερο σε αυτές τις αγορές απουσία ανάπτυξης στην πατρίδα τους. Παρά τα υψηλά επίπεδα ακαθάριστης ρευστότητας στους ισολογισμούς των επιχειρήσεων, η μόχλευση παραμένει ισχυρή.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της S&P, οι 2.000 διεθνείς εταιρίες με τις μεγαλύτερες δαπάνες του 2013 ενδέχεται να έχουν ακαθάριστη ρευστότητα 4,5 τρισ. δολ. και καθαρά χρέη 11,1 τρισ. δολ. Η μόχλευση -που υπολογίζεται από το καθαρό χρέος προς το σύνολο του ενεργητικού- αγγίζει το 24%, επίπεδο χαμηλότερο από το 27% που είχε καταγραφεί το 2009, αλλά σχεδόν ίδιο με το επίπεδο του 2007, ενώ αυξάνεται κάθε χρόνο από το 2010.

Πολλές μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις εκμεταλλεύθηκαν τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια για να δανειστούν από τις αγορές ομολόγων. Και πολλές αμερικανικές επιχειρήσεις, όπως η Microsoft και η Cisco, αντισταθμίζουν τις μεγάλες θέσεις ρευστότητας στο εξωτερικό με μεγάλο δανεισμό στην πατρίδα. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις με μεγάλη μόχλευση δεν έχουν αυτήν τη δικαιολογία. Ο καθαρός δανεισμός των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων εκτός χρηματοοικονομικού κλάδου μειώθηκε από τα υψηλά του 2008 (3,7 τρισ. στερλίνες) στα 2,8 τρισ. στερλίνες το 2013.

Η μόχλευση όμως παραμένει αμετάβλητη από το 2010, στο 20%. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η S&P εκτιμά ότι οι κεφαλαιουχικές επενδύσεις στην Ευρώπη θα αυξηθούν φέτος κατά μόλις 1%.

Ενδέχεται επίσης οι ασυνήθιστα ευνοϊκές συνθήκες στην αγορά ομολόγων την τελευταία διετία να έχουν καθησυχάσει μόνο μερικώς τη νευρικότητα για τη χρηματοδότηση – η οποία κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να εξαρτώνται κυρίως από τον τραπεζικό δανεισμό για τη χρηματοδότησή τους. Η τραπεζική πίστωση στην περιοχή εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη από τα προ κρίσης επίπεδα και συνεχίζει να μειώνεται λόγω της ανάγκης των τραπεζών να βελτιώσουν τους ισολογισμούς τους και να ανταποκριθούν στα νέα απαιτητικά κριτήρια κεφαλαιακής επάρκειας. Η τάση των επιχειρήσεων να βρουν διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης δεν έχει ακόμη αντισταθμίσει αυτήν την κατάσταση. Το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να συσσωρεύουν ρευστότητα, ενώ παράλληλα αυξάνεται η μόχλευσή τους, δείχνει ότι οι φόβοι για τη χρηματοδότηση δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί.

Υπάρχουν και άλλοι λόγοι που δείχνουν ότι οι αιτίες για το πάγωμα των κεφαλαιουχικών δαπανών είναι δομικές. Σε ορισμένες από τις οικονομίες της περιοχής, οι κλάδοι που είναι εντάσεως επενδύσεων έχουν ουσιαστικά εξαφανιστεί, όπως για παράδειγμα ο κατασκευαστικός στην Ισπανία.

Παρά την ανάκαμψη στην Ευρώπη, οι επιχειρήσεις δείχνουν ακόμη διστακτικές. Ο τελευταίος δείκτης επιχειρηματικού κλίματος Ifo στη Γερμανία δείχνει ότι οι προσδοκίες των επιχειρήσεων υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο από το φθινόπωρο. Τον Ιούνιο, η γαλλική στατιστική υπηρεσία Insee ανέφερε ότι το επιχειρηματικό κλίμα επιδεινώθηκε στο χαμηλότερο σημείο από τον προηγούμενο Αύγουστο. Ακόμη και στη Βρετανία, όπου η ύφεση επισήμως έχει λήξει και το συνολικό επιχειρηματικό κλίμα είναι πολύ θετικό, η τελευταία έκθεση του CBI για τις τάσεις στη βιομηχανία αποτυπώνει αβεβαιότητα για τη ζήτηση και ανησυχίες για τις φτωχές αποδόσεις.

Οι ανησυχίες είναι δικαιολογημένες. Τα εταιρικά αποτελέσματα στην Ευρώπη ήταν κατώτερα των προσδοκιών το τελευταίο τρίμηνο του 2013 και το πρώτο τρίμηνο του 2014. Είναι δύσκολο για έναν διευθύνοντα σύμβουλο να δεσμευθεί σε αύξηση κεφαλαιουχικών δαπανών όταν η κερδοφορία δέχεται πιέσεις.

Η Goldman Sachs υποστηρίζει ότι πλέον οι επιχειρήσεις δεν χρειάζεται να έχουν τόσο μεγάλες κεφαλαιουχικές δαπάνες για να έχουν εγγυημένη μελλοντική ανάπτυξη. Υποστηρίζει ότι μειώνεται η ένταση κεφαλαίου λόγω του outsourcing, πως υπάρχει χαμηλός πληθωρισμός στα κεφαλαιουχικά προϊόντα και πως η νέα τεχνολογία έχει οδηγήσει σε δομική μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών συγκριτικά με τις πωλήσεις.

Το επιχείρημα μπορεί να είναι βάσιμο. Υπάρχουν και άλλες δομικές αλλαγές στη συμπεριφορά των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων όμως που