Αναζητώντας τη νέα νοοτροπία στον τουρισμό

Αν υπάρχει μια καλή εποχή για να μιλήσεις για τον τουρισμό στην Ελλάδα αυτή είναι η τωρινή, βαθιά μέσα στο Φθινόπωρο και όχι μέσα στις ζεστές καλοκαιρινές ημέρες με τις οποίες έχουμε συνδέσει την τουριστική περίοδο στην χώρα μας, ίσως η μικρότερη ηλιοφάνεια και η βροχή, μας κάνουν να σκεφτούμε λίγο πιο ψύχραιμα  το θέμα. 

Δεν νομίζω να υπάρχει αμφιβολία ότι είναι κοινοτοπία να μιλήσει κανείς για την σπουδαιότητα αυτού του τομέα της οικονομίας. Σύμφωνα με τον ΣΕΤΕ συνεισφέρει το διόλου ευκαταφρόνητο 16,4% του ΑΕΠ της χώρας μας και απασχολεί το ένα πέμπτο του πληθυσμού της.

Επίσης είναι γνωστό ότι σταθερά τα τελευταία χρόνια παρά την οικονομική κρίση η αγορά αυτή δείχνει σοβαρή ανάπτυξη σπάζοντας το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στις αφίξεις. Η ανάπτυξη βέβαια αυτή είναι συνεπικουρημένη από την έντονη πολιτική αναστάτωση που υπάρχει σε πολλές χώρες της ανατολικής Μεσογείου.

Βέβαια είναι πασιφανές ότι ακόμα η χώρα δεν έχει φτάσει ούτε καν κοντά σε αυτό που θα λέγαμε στα όρια των «παραγωγικών» δυνατοτήτων της. Χωρίς να αγνοούμε θετικά βήματα που έγιναν τα τελευταία χρόνια (π.χ. «άνοιγμα» της κρουαζιέρας). Είναι δεδομένο (και χιλιοειπωμένο μάλλον),  ότι υπάρχουν εξαιρετικές προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης τόσο στον υψηλής έντασης τουρισμό με μεγάλες επενδύσεις, μαρίνες, ξενοδοχειακές μονάδες κλπ . Όσο και στον τουρισμό μικρής έντασης που μπορεί μάλιστα να αφορά και μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας και να συντελέσει στην βιώσιμη ανάπτυξη, για πολύ  μεγαλύτερη διάρκεια του έτους (σε ένα μικρό χωριό η εισροή μικρών κεφαλαίων της τάξης των 20- 30.000 ευρώ ετησίως μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά στην ποιότητα ζωής). 

Όμως το πρόβλημα δεν είναι τόσο οι διάφορες επιλογές που υπάρχουν όσο η κυρίαρχη νοοτροπία. Ακόμα βλέπουμε την έλλειψη συγκροτημένου σχεδίου η οποία διαφαίνεται και  με την συχνότατη αλλαγή συμβόλων και επικοινωνιακών τακτικών, ενώ πρόσφατα είδαμε και ένα αρκετά παλαιομοδίτικο και τεράστιο σε διάρκεια βίντεο του ΕΟΤ να «προωθεί» τον ελληνικό τουρισμό με μια απελπιστικά ξεπερασμένη αντίληψη.

Η στατική νοοτροπία του τουρισμού μας είναι προβληματική, βλέπουμε ξανά να εστιάζουμε στα αρχαία, τις παραλίες και το πολύ ένα δύο πιάτα φαγητό.  Ναι, είναι σημαντικά αυτά, αλλά αποτελούν πλέον όχι το αυτούσιο τουριστικό προϊόν από μόνα τους, αλλά την «συσκευασία» στην οποία πλέον θα πρέπει να προσφερθεί μια πολύ πιο σύνθετη βιωματική εμπειρία. Η ταυτότητα του τουρίστα εδώ και καιρό έπαψε να είναι ενιαία, τουλάχιστον στον βαθμό που ήταν κάποτε, κάθε ένας θέλει το δικό του διαφορετικό βίωμα και αυτό είναι δύσκολο να το χωρέσεις σε δεκάλεπτα βίντεο του you tube, η τμηματοποίηση της αγοράς είναι πιο περίπλοκη και πιο απαιτητική.  Σε αυτό το σημείο επανέρχομαι στον χαμηλής έντασης τουρισμό, βλέπουμε ήδη προσπάθειες και επιτυχημένες πρακτικές από ιδιώτες σε τομείς όπως Culinary tourism,  ή άλλους τύπους βιωματικού τουρισμού,  τα παραδείγματα είναι πάμπολλα, μόλις πρόσφατα ολόκληρο τρένο νοικιάστηκε από Άγγλους τουρίστες που ήθελαν να περιηγηθούν στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου (το οποίο το θεωρούμε άχρηστο).  Ήδη το ενδιαφέρον των τουριστών φαίνεται ότι ξεπερνάει αυτό που λέγαμε κάποτε ότι ήταν αμιγώς τουριστικό. Ακόμα και το προϊόν του τουρισμού πολλές φορές πια, δεν προσφέρεται από κλασσικές τουριστικές επιχειρήσεις, αλλά από εναλλακτικούς πάροχους, π.χ. φιλοξενία σε σπίτια και «ξεναγούς» που βρίσκουν μόνοι τους οι νέοι τουρίστες μέσω των social media  και σχετικών πλατφόρμων. Συχνά οι τουριστικές αυτές υπηρεσίες διαφημίζονται με ίδια μέσα από αυτούς που τις προσφέρουν,  χωρίς μεγάλα έξοδα, μέσω του διαδικτύου.

Και εδώ είναι που έχει σημασία η νοοτροπία, καλούμαστε σε ένα βαθμό και εμείς να ξανα ανακαλύψουμε τον εαυτό μας και να δούμε τι πραγματικά μπορούμε να προσφέρουμε, (σκεφτείτε για παράδειγμα πόσα παραπάνω πράγματα έχει η Αθήνα πέρα από την εκθαμβωτική αναμφιβόλως Ακρόπολη). Και αφού ανακαλύψουμε ξανά αυτά που μπορούμε να προσφέρουμε να τα χαρτογραφήσουμε και να δούμε πώς θα τα προωθήσουμε σε συνεργασία με των ιδιωτικό τομέα στο σύγχρονο περιβάλλον. 

Έχουμε κάνει άραγε κάτι προς αυτή την κατεύθυνση;  Δεν μπορώ να ξέρω τα σχέδια του υπουργείου αλλά σίγουρα τα τελευταία χρόνια δεν βλέπω κάτι που να δείχνει ότι έχουμε επικοινωνιακά τουλάχιστον κατευθυνθεί συγκροτημένα προς τα εκεί που θα έπρεπε. Η προσπάθεια για κάποιες viral πρακτικές στα social είναι εκ του αποτελέσματος μάλλον μέτριες και το πρόσφατο βίντεο του ΕΟΤ δείχνει ότι ακόμα δεν έχουμε αντιληφθεί αυτά που θα πρέπει να αντιληφθούμε.