Πέντε χρόνια μετά από την κρίση των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ η οποία βύθισε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι τράπεζες των ΗΠΑ έχουν επουλωθεί σχετικά καλά, χάρη στο επιθετικό ρυθμό περικοπής των επιτοκίων και το τύπωμα χρήματος στο οποίο προχώρησε άμεσα και χωρίς καθυστέρηση, η Fed.

Αυτός είναι και ένας μεγάλος λόγος που η ανάκαμψη στις ΗΠΑ δείχνει σημάδια αντοχής.

Αλλά η υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται πάλι. Υπάρχουν πολλές αιτίες για αυτό, ωστόσο μία από αυτές – και ίσως η πιο σημαντική – είναι πως καθώς οι τράπεζες των ΗΠΑ έχουν σταθεί και πάλι στα πόδια τους, στην Κίνα και την Ευρώπη εξακολουθούν να πλημμυρίζονται από σωρούς «κακών» δανείων. Αυτό το έκανε πιο δύσκολο για αυτές τις τράπεζες να χορηγήσουν νέα δάνεια, γεγονός το οποίο θέτει σοβαρό τείχος στην ανάκαμψη της οικονομίας.

Έτσι, οι κεντρικές τράπεζες στην Ευρώπη και την Κίνα ανακοίνωσαν την Παρασκευή κινήσεις «χαλάρωσης» των πιστώσεων-ελπίζοντας να αντιστρέψουν την πρόσφατη υποχώρηση της οικονομικής ανάπτυξης.

Από την μία μεριά, ο Μάριο Ντράγκι, κατέστησε πιο σαφές από ποτέ ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο μη συμβατικών μέτρων και να αγοράσει και κρατικά ομόλογα, ουσιαστικά να… τυπώσει χρήμα, εάν και εφόσον τα μέτρα που έχει ήδη λάβει ( φθηνά μακροπρόθεσμα δάνεια προς τις τράπεζες (TLTROs), αγορές καλυμμένων ομολόγων και αγορές τιτλοποιημένων δανείων (ABS) ), αποδειχτούν ότι δεν είναι επαρκή, και εάν ο πληθωρισμός συνεχίσει να παραμένει επικίνδυνα χαμηλός τη στιγμή που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου, οι προοπτικές ανάπτυξης της ευρωζώνης δεν είναι καθόλου «φωτεινές».

Από την άλλη, η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας αποφάσισε να προχωρήσει σε περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής της πολιτικής, ανακοινώνοντας αιφνιδιαστικά μείωση των εποτοκίων – για πρώτη φορά από τον Ιούλιο το 2012 – «σε μια προσπάθεια να στηρίξει την ανάπτυξη και να διευκολύνει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις». Εδώ και καιρό, εντωμεταξύ,  πραγματοποιεί στοχευμένες παρεμβάσεις στο τραπεζικό σύστημα για να ενισχύσει τον δανεισμό.

Αυτές οι κινήσεις έρχονται πολύ αργά στο… παιχνίδι όμως, που σημαίνει ότι μπορεί να έχουν περιορισμένο αντίκτυπο. Ιδού το γιατί:

Πώς, ακριβώς, η μείωση των επιτοκίων βοηθά  μια οικονομία να αναπτυχθεί;

Μια οικονομία αποτελείται από τέσσερις κύριες συνιστώσες: τις κρατικές δαπάνες, τις εξαγωγές, τις επενδύσεις και την ιδιωτική  κατανάλωση. Μεγάλο μέρος της ανάπτυξης σε όλες αυτές τις τέσσερις κατηγορίες, χρηματοδοτείται ουσιαστικά με δανεικά χρήματα, όπου η κυβέρνηση πουλά κρατικά ομόλογα και η κεντρική τράπεζα τυπώνει χρήμα και τα αγοράζει. Αν μειωθεί το κόστος δανεισμού, βοηθά στην ενίσχυση αυτής της ανάπτυξης.

Η εκτύπωση χρήματος, όμως, όντως προκαλεί πληθωρισμό;

Μπορεί, αλλά υπάρχουν λίγα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η πολιτική του εύκολου χρήματος των ΗΠΑ (Fed) το κατάφερε. Μετά την ένεση πάνω από 3,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στο σύστημα, μέσω τριών γύρων αγοράς κρατικών ομολόγων ( ποσοτική χαλάρωση ή QE), οι τιμές του καταναλωτή αυξάνονται λιγότερο από το 2% που είναι  ο στόχος της Fed και υπάρχει μηδενική απόδειξη πληθωρισμού των μισθών.

Στην Ευρώπη, ο πληθωρισμός έχει λίγο-πολύ ξαφνιστεί – στο 0,4% στην ευρωζώνη και πολύ κοντά στο μηδέν σε πολλές χώρες της περοχής. Αυτό αφήνει την Ευρώπη, που ήδη κινδυνεύει από στασιμότητα της ανάπτυξης – σε κίνδυνο αποπληθωρισμού, ή μια συνεχιζόμενη πτώση των τιμών.

Ο αποπληθωρισμός δεν σκοτώνει μόνο την ανάπτυξη – καθώς οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις απέχουν από την κατανάλωση και τις επενδύσεις περιμένοντας τα πράγματα να γίνουν ακόμη φθηνότερα, αλλά μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να αντιστραφεί.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να τονώσει με περίπου 1 τρισεκατομμύριο ευρώ το χρηματοοικονομικό σύστημα για να ενισχύσει τον πληθωρισμό, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Reuters. Αλλά θα είναι δύσκολο η… διχασμένη σχετικά με το μέτρο, κεντρική τράπεζα της

Ευρώπης, να συμφωνήσει σε έναν τέτοιο στόχο.

Κατά έναν ειρωνικό τρόπο, οι φόβοι του πληθωρισμού, ιδιαίτερα στη Γερμανία, ήταν ένας κύριος λόγος που η ΕΚΤ ήταν τόσο αργή στο να μειώσει τα επιτόκια και να τονώσει με ρευστότητα το σύστημα. Πολλοί Γερμανοί αντιτίθενται επίσης στην «εύκολη πίστωση» ή στο ‘τύπωμα χρήματος, καθώς το θεωρούν διάσωση των ασθενέστερων οικονομιών στην περιφέρεια της ευρωζώνης.

Γιατί  λοιπόν η Κίνα μειώνει τα επιτόκια;

Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα… σκότωναν για να είχαν ακόμη και το μισό της ανάπτυξης του ΑΕΠ της Κίνας, το οποίο βρίσκεται στο +7% . Ωστόσο, ο ρυθμός της κινεζικής ανάπτυξης επιβραδύνεται, πλέον, επικινδύνα.

Για να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις της Μεγάλης Ύφεσης, η Κίνα εξαπέλυσε ένα τεράστιο πρόγραμμα δανεισμού και δαπανών, επενδύοντας τρισεκατομμύρια δολάρια σε νέους δρόμους, σιδηροδρόμους, αεροδρόμια, σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, πολυόροφα κτίρια και άλλες υποδομές, για να συμβαδίσει με την επέκταση της οικονομίας της.

Ωστόσο, σε ορισμένα σημεία, η Κίνα το παράκανε. Και πολλά από τα δανεισμένα χρήματα, διοχετεύτηκαν σε πολιτικά συνδεδεμένες κρατικές εταιρείες, πληρώνοντας για έργα που δεν είναι κερδοφόρα. Τα δάνεια αυτά  πιθανώς δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρωθούν.

Η μείωση των επιτοκίων την Παρασκευή από την κεντρική τράπεζα, θα βοηθήσει να περιοριστεί κάπως το βάρος όλων αυτών των επισφαλών δανείων από τις μεγάλες κρατικές εταιρείες. Αλλά θα κάνει ελάχιστα στο να βοηθήσει τις μικρότερες επιχειρήσεις που βασίζονται στο λεγόμενο σκιώδες τραπεζικό σύστημα της Κίνας, σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο για την περιοχή της Ασίας στην Capital Economics , Μαρκ Γουίλιαμς.

«Αυτό δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη ότι οι πολιτικοί επιστρέφουν στις προσπάθειες στήριξης των μικρότερων εταιρειών, ή εγκαταλείπουν την “στοχευμένη χαλάρωση”, αλλά προφανώς αισθάνονται ότι οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις έχουν τώρα ανάγκη μεγάλη στήριξης επίσης», όπως προσθέτει.

Τι θα συμβεί αν η μείωση των επιτοκίων και το τύπωμα χρήματος δεν λειτουργήσει;

Για αυτό, θα πρέπει να… ρωτήσουμε τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Άμπε. Η Ιαπωνία τυπώνει χρήμα από το 2001 για να προσπαθήσει να αναβιώσει μια οικονομία που ήταν σε… μηχανισμό στήριξης ζωής ( life support) εδώ και περίπου δύο δεκαετίες.

Εξελέγη πριν από δύο χρόνια για να «φτιάξει« την οικονομία της χώρας και υποσχέθηκε να εξαπολύσει το πρόγραμμα γνωστό ως «τρία βέλη» (three arrows) – τεράστιες κρατικές δαπάνες, πληθώρα ρευστότητας από  την Τράπεζα της Ιαπωνίας και μια σειρά από μεταρρυθμίσεις για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων κανονισμών και εμπορικών φραγμών που προστατεύουν εταιρείες και βιομηχανίες από  τον ανταγωνισμό.

Τα επιτόκια στην Ιαπωνία είναι κοντά στο μηδέν για δύο δεκαετίες , με τη χώρα να πέφτει και να βγαίνει από την ύφεση σε τακτά χρονικά διαστήματα και να αντιμετωπίζει  περιοδικές εξάρσεις αποπληθωρισμού. Παρά τις μεγάλες ελπίδες για το σχέδιο Άμπε, η οικονομία της Ιαπωνίας παραμένει κολλημένη σε ύφεση και φέτος και ο ίδιος είναι αντιμέτωπος με πρόωρες εκλογές λόγω αυτής της εξέλιξης…

Facebook Comments