Μια ιστορία πάνω από την πραγματικότητα

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας για τη Συμφωνία των Πρεσπών έχει πολλές αναγνώσεις και πολλούς νικητές ανάλογα με την ανάγνωση που επιλέγει καθείς να υιοθετήσει.

Αξίζει να σημειωθεί η διατύπωση του δημοψηφίσματος: «Συμφωνείς με την είσοδο της χώρας σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, αποδεχόμενος τη συμφωνία που υπέγραψαν ΠΓΔΜ και Ελλάδα;». Η συμμετοχή ήταν μικρή –αναμενόμενο γι’ αυτό και υπογράμμιζε ότι έχει συμβουλευτικό ρόλο το δημοψήφισμα-, τόσο μικρή όμως  που δεν ξεπέρασε καν το ψυχολογικό όριο που είχε θέσει ο Ζόραν Ζάεφ, το 40%.

Ωστόσο, η ανάγνωση που πρόσκειται προς τη νίκη του Ζάεφ λέει ότι σε σύνολο 1,8 εκατομμυρίων ψηφοφόρων ψηφίζει συνήθως το 1 εκατομμύριο με απόκλιση περίπου 200 χιλιάδες. Το ΝΑΙ πήρε 610 χιλιάδες, άρα πολύ περισσότερο από το 50% του ενεργού εκλογικού σώματος.

Η αντιπολίτευση καλούσε σε αποχή, άρα το ΌΧΙ εκφραζόταν μέσω της αποχής και όχι της αρνητικής ψήφου. Αυτή ήταν μία έξυπνη κίνηση του VMRO για να μειώσει τη νίκη του ΝΑΙ και να αποδυναμώσει το δημοψήφισμα. Και σε ένα βαθμό το πέτυχε. Αλλά δεν το πέτυχε τόσο ώστε η Συμφωνία να μην φτάσει στη Βουλή και να προκηρυχθούν εκλογές.

Υπάρχει, όμως, και μία άλλη ανάγνωση, μία ανάγνωση που έχει μόνο νικημένους. Δυο λαούς νικημένους από τα εθνικιστικά τους παραληρήματα. Το ερώτημα του δημοψηφίσματος αντανακλά στη διατύπωσή του τη σημαντικότητα της Συμφωνίας των Πρεσπών για τη γείτονα χώρα, μια μικρή χώρα που της δόθηκε νατοϊκό και ευρωπαϊκό διαβατήριο. Ο λαός της, όμως, τα έδωσε πίσω για να κρατήσει ένα όνομα χωρίς γεωγραφικό προσδιορισμό. Δε δέχθηκε καν να λέγεται «Βόρεια Μακεδονία» γιατί θέλει να συνεχίσει να πιστεύει ότι είναι η μία και μοναδική «Μακεδονία». Πάντως, οι εθνικιστές ΠΓΔΜ και Ελλάδας συγκλίνουν μεταξύ τους, πανηγύριζαν και οι δύο πλευρές με τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος.

Και οι δύο πλευρές αδυνατούν τα καταλάβουν πόσο επικίνδυνο είναι ότι στα Βαλκάνια παράγεται περισσότερη ιστορία από αυτή που μπορεί να καταναλωθεί. Βέβαια όσον αφορά συγκεκριμένα την ΠΓΔΜ νομίζει ότι έχει παράσχει περισσότερη ιστορία από την ύπαρξή της.