Στο ειδυλλιακό καφέ – εστιατόριο παραλίας στο δυτικό μέρος μαγευτικού νησιού του Ιονίου γύρω στις οκτώ το βράδυ, η παρέα έδωσε την παραγγελία της στο σερβιτόρο. Είχαν αποφασίσει να απολαύσουν το θεσπέσιο ηλιοβασίλεμα με ετοιμοπόλεμες τις κάμερες για να το αποθανατίσουν.

Σε λίγο, έχοντας ολοκληρώσει τη σχετική διαδικασία, είχε φτάσει και η στιγμή να ζητήσουν το λογαριασμό. Και τότε, ο «οικονομολόγος» της παρέας διαπίστωσε ότι αντί θεωρημένου παραστατικού τους δόθηκε το δελτίο παραγγελίας. Στο σχετικό αίτημα δε για προσκόμιση θεωρημένου παραστατικού, ο μαγαζάτορας πήρε ένα πιρούνι, τρύπησε το παραστατικό που είχε προσκομίσει και ανήγγειλε στους εμβρόντητους θαμώνες: Τώρα έχετε και τρυπημένη απόδειξη !

Το αληθινό αυτό περιστατικό από κοινού με τις διαπιστώσεις ότι η φοροδιαφυγή σε ορισμένους τουριστικούς προορισμούς (νησιωτικούς κυρίως) φτάνει μέχρι και το 100% καθώς σε καμία οικονομική συναλλαγή δεν εκδίδεται νόμιμο παραστατικό, οφείλει να προβληματίσει βαθύτατα όλους όσοι λαμβάνουν τις αποφάσεις για την περιστολή της.

Στο βαθμό λοιπόν που οι συμπεριφορές των συναλλασσομένων είναι όπως η περιγραφόμενη και οι έλεγχοι του ΣΔΟΕ αποκαλύπτουν παντού την εκτεταμένη συνέχιση της φοροδιαφυγής, οι ανακοινώσεις για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος που συντελείται με τη μη εκταμίευση προβλεπόμενων δαπανών και το δραστικό κούρεμα των επενδυτικών δαπανών κυρίως, είναι σχεδόν προσβλητική για τη νοημοσύνη μας…

Το πρόβλημα της φοροδιαφυγής στη χώρα μας είναι διαχρονικό και ασφαλώς έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, οπότε επικρατούσε κατά κανόνα η αυθαιρεσία των κρατούντων και ο ανορθολογισμός των μεθοδεύσεων (κεφαλικός φόρος κοκ). Δεν είναι όμως τυχαίο ότι ο πρώτος κυβερνήτης της χώρας, ο Ιωάννης Καποδίστριας, δολοφονείται στο Ναύπλιο από εκπροσώπους ισχυρής οικογένειας της Πελοποννήσου που αντιδρά στη σύσταση τελωνείου στην επικράτειά της, καθώς δεν επιθυμεί να δει να πλήττονται τα έσοδά της υπέρ των δημοσίων εσόδων.

Πέρσι, δηλαδή 180 περίπου χρόνια από τη σύσταση του ελληνικού κράτος, χρειάστηκε η παρέμβαση της αστυνομίας για να φύγουν ασφαλείς από την Ύδρα οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ που κλήθηκαν να ελέγξουν τις επιχειρήσεις εστίασης του νησιού σε σχέση με την παραβατικότητά τους.

Επομένως, σήμερα όπως και τότε, σε ευρύτατα  κοινωνικά στρώματα κυριαρχεί η πεποίθηση ότι η συνεισφορά των επιχειρήσεών τους στα δημόσια έσοδα (ιδιαίτερα μέσω της απόδοσης του ΦΠΑ) οφείλει να αποφεύγεται,  καθώς δεν είναι ανάλογη η παροχή υπηρεσιών από το κράτος (μη ανταποδοτικότητα). Βεβαίως, η βαθειά ύφεση προσθέτει και άλλους λόγους, όπως την αδυναμία χρηματοδότησής τους από το τραπεζικό σύστημα που συνεχίζει να μην εκταμιεύει νέα δάνεια. Έτσι, κρίνουν ως εύλογη την παρακράτηση του ΦΠΑ αφού αδυνατούν να έχουν πρόσβαση σε νόμιμο κεφάλαιο κίνησης από τις τράπεζες.

Από την άλλη πλευρά, ας επισημανθεί ότι το πρόβλημα της φοροδιαφυγής δεν είναι μόνο ελληνικό. Αφορά το σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ και βεβαίως όσες χαρακτηρίζονται ως αναδυόμενες.

Μάλιστα, υφίσταται και σε ανεπτυγμένες χώρες, όπου ο βαθμός φορολογικής συνείδησης είναι ιδιαίτερα υψηλός, όπως οι Σκανδιναβικές χώρες, ή άλλες όπου η οργάνωση του φορολογικού μηχανισμού σε συνδυασμό με το αυστηρό των ποινών για την παραβατικότητα είναι ιδιαιτέρως υψηλή (περίπτωση ΗΠΑ όπου το IRSθεωρείται παγκοσμίως ως υπόδειγμα για την εύρυθμη λειτουργία του).

Αποδίδεται δε στην αδυναμία περιορισμού της παραοικονομίας και των παράνομων δραστηριοτήτων υψηλού περιθωρίου κέρδους (πορνεία, ναρκωτικά κοκ) αλλά και στη διατήρηση υψηλών συντελεστών φορολόγησης των μεγάλων εισοδημάτων και του μεγάλου πλούτου, σε συνδυασμό με την ύπαρξη μεγάλου αριθμού μικρών χωρών- φορολογικών παραδείσων.

Έτσι, μεγάλο μέρος των υψηλόβαθμων στελεχών των εταιρειών των ισχυρότερων οικονομιών του G8 αλλά και όσων κατέχουν μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πλούτου, είναι πελάτες των ειδικών μονάδων των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών (τμήματα privatebanking/wealthmanagement) και διενεργούν νόμιμη φοροδιαφυγή (φοροαποφυγή) μέσω των γνωστών off-shorecompaniesπου είναι εγκατεστημένες στους φορολογικούς παραδείσους. Είναι δε σαφές ότι η διατήρηση αυτού του φαινομένου είναι προϊόν βούλησης των εκάστοτε κυβερνήσεων των ισχυρών οικονομιών του G8/G20 καθώς στις εκάστοτε συνεδριάσεις του(όπως στην τελευταία της 8/9)  ελάχιστα αποφασίζονται για την περιστολή της.

Θεωρώ λοιπόν, το πρόβλημα της εκτεταμένης φοροδιαφυγής στη χώρα μπορεί να αντιμετωπισθεί αν μεθοδευθούν συνδυαστικά, συστηματικά, επίμονα και μακρόπνοα τα παρακάτω:

– Οργάνωση των αρμόδιων υπηρεσιών σύμφωνα με το επιτυχημένο υπόδειγμα χώρας με ικανοποιητικά πεπραγμένα (οι Σκανδιναβικές ίσως είναι στην Ευρώπη το καλύτερο παράδειγμα). Η λειτουργική αποτελεσματικότητα του μηχανισμού σε συνδυασμό με τη δίκαιη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κάθε μορφής παραβατικότητας με διαδικασίες εξπρές από τη δικαιοσύνη, είναι θεμελιώδης προϋπόθεση για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε στοχοθεσίας.

– Η διαμόρφωση συστήματος φορολογικών επιβαρύνσεων (στα εισοδήματα φυσικών και νομικών προσώπων, τους συντελεστές ΦΠΑ, τους συντελεστές επιβάρυνσης στην κατοχή – μεταβίβαση ακίνητων και κινητών αξιών) λελογισμένου ύψους, απλού και εύληπτου για τους συναλλασσόμενους (η εφαρμογή των flatrateς θα μπορούσε να βοηθήσει…) και σταθερού διαχρονικά.

Εν παρόδω, θυμίζω ότι η παραοικονομία και η συνακόλουθη φοροδιαφυγή, είναι μεγαλύτερη σε κλάδους όπου οι συντελεστές είναι ιδιαιτέρως υψηλοί. Τα τσιγάρα είναι ίσως το πιο κραυγαλέο παράδειγμα καθώς οι εξωφρενικά ψηλοί συντελεστές έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός τεράστιου παρακυκλώματος παραγωγής και διακίνησης τσιγάρων, την απόληξη του οποίου βιώνει κάθε οδηγός που διέρχεται από την οδό Στουρνάρα οποιαδήποτε ώρα της μέρας, καθώς γίνεται δέκτης προσηλυτισμού πακέτων τσιγάρων από τους αλλοδαπούς πωλητές.
Είναι φανερό ότι η συχνή μεταβολή του φορολογικού πλαισίου είναι μία από τις βασικές παθογένειες του φορολογικού μας συστήματος και από τους λόγους αποφυγής οποιασδήποτε επιχειρηματικής πρωτοβουλίας από Έλληνες και ξένους στη χώρα μας.

– Διαμόρφωση προϋποθέσεων βελτίωσης της φορολογικής συνείδησης των πολιτών μέσω της εδραίωσης της πεποίθησης ότι το κράτος λειτουργεί ανταποδοτικά. Πρόκειται για το σημαντικότερο θέμα στο οποίο οφείλει να γίνει πρόοδος προκειμένου να υπάρξει αντιστροφή στα δημόσια έσοδα, από κοινού βέβαια με την οικονομική ανάκαμψη. Με δεδομένο δε ότι το ελληνικό κράτος είναι διαχρονικά κράτος πελατειακό και όχι κράτος πολιτών, η προσπάθεια αυτή πρέπει να γίνει σε πολλά επίπεδα. Πρέπει με χειροπιαστό τρόπο να πειστεί ο φοροδιαφεύγων επιτηδευματίας ότι η τιμωρία ενδεχόμενης παραβατικότητάς του θα είναι μεγάλη και ανέκκλητη.

Παράλληλα, όμως, η παροχή των ζητούμενων από μέρους του δημόσιων αγαθών (ασφάλεια, υγεία, παιδεία, ενέργεια, ύδρευση-αποχέτευση, καθαριότητα δημόσιων χώρων κοκ) να είναι αδιάλειπτη και υψηλού επιπέδου. Παράλληλα, οφείλει να υπάρχει και η επικοινωνιακή προσπάθεια που ασφαλώς βοηθά στην επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος στο βαθμό που συντελείται  η ανάλογη σοβαρή προσπάθεια.

Μόνο η συστηματική και πολύχρονη προσπάθεια και στα τρία επίπεδα μπορεί σε βάθος χρόνου να φέρει διατηρήσιμα αποτελέσματα στο πεδίο της φοροδιαφυγής. Είναι φανερό ότι η προσπάθεια αυτή πρέπει να ενσωματωθεί στους στόχους ενός εθνικού σχεδίου δράσεων με τη συνεννόηση των επιτελικών φορέων ώστε να λειτουργήσει αδιάλειπτα, χωρίς τις γνωστές ασυνέχειες που καταγράφονται κατά κανόνα σε όλα τα πεδία που αφορούν την οικονομική πολιτική στη χώρα μας.

Αν βεβαίως θέλουμε να υπάρξει κάποια πρόοδος σε σχέση με το δραστικό περιορισμό της, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν ότι η ύπαρξη των φορολογικών παραδείσων υπονομεύει την εξάλειψή της. Και αν γι’ αυτούς δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα η ελληνική οικονομική πολιτική, ας κάνει τουλάχιστον ό, τι μπορεί στα επίπεδα που μνημονεύθηκαν.

Facebook Comments