Ανησυχίες για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις της αστάθειας στην Κύπρο

Από τον Όμηρο μέχρι τον H.G.Wells, τα νησιά έχουν απεικονιστεί στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία ως τόποι όπου η φυσική τάξη των πραγμάτων αντιστρέφεται, με τρομερές συνέπειες. Τελευταίο παράδειγμα είναι η Κύπρος.

Από μία άποψη, οι ηγέτες της ευρωζώνης δεν μπορούν να κατηγορήσουν παρά τον εαυτό τους. Δεν θα έπρεπε ποτέ να έχουν βάλει το όνομά τους κάτω από τη συμφωνία του πρώτου Eurogroup, που προέβλεπε τη νόμιμη κλοπή των ανασφάλιστων καταθέσεων. Και ο πρόεδρος Αναστασιάδης δεν θα έπρεπε ποτέ να επιμείνει να μειωθεί το φορτίο στους μεγαλοκαταθέτες, μεγάλο μέρος των οποίων είναι Ρώσοι.

Το κυπριακό κοινοβούλιο απέρριψε το σχέδιο. Αλλά η ζημιά έγινε. Οι παλιοί φόβοι για τη σταθερότητα της ευρωζώνης επανήλθαν στην επιφάνεια. Και συνοδεύτηκαν από ανησυχίες για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις της αστάθειας στην Κύπρο. Το νησί δεν είναι μόνο χωρισμένο στα δύο, βρίσκεται και σε μια εύφλεκτη περιοχή όπου συγκρούονται τα στρατιωτικά, διπλωματικά, ενεργειακά και οικονομικά συμφέροντα τουλάχιστον έξι χωρών.

Με τον τρόπο αυτό, γράφει ο Τόνι Μπάρμπερ στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, η Κύπρος μας θυμίζει ότι τα προβλήματα που προκαλούν συχνά τα νησιά είναι αντιστρόφως ανάλογα με το μέγεθός τους: αρκεί να σκεφτεί κανείς την Ταϊβάν μετά το 1949, την Κούβα μετά το 1962 και τα Φόκλαντ μετά το 1982. Η χρηματοπιστωτική κρίση στην Ευρώπη έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη στην Ιρλανδία και την Ισλανδία. Αλλά η Κύπρος ξεχωρίζει, έστω και μόνο από την πολιτική που ακολούθησε μετά την ανεξαρτησία της, το 1960.

Η Κύπρος εντάχθηκε στην Κοινοπολιτεία το 1961, αλλά καθώς δεν ήθελε να λάβει μέρος στον Ψυχρό Πόλεμο, έπαιξε ενεργό ρόλο στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Τότε δεν φανταζόταν ότι η τύχη της θα συνδεόταν άρρηκτα με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Όλα άλλαξαν μετά την τουρκική εισβολή, το 1974. Οι Ελληνοκύπριοι αναζήτησαν διπλωματική υποστήριξη από κάθε γωνιά της γης, φτάνοντας να γίνουν το 2006 συνεργαζόμενο μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Γαλλοφωνίας…

Στο μεταξύ, το τείχος του Βερολίνου είχε πέσει και η ΕΕ απορροφούσε το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ το 2004, σε ένα βαθμό για να αποφύγει την περιφερειακή απομόνωση, σε έναν άλλο για να αποκομίσει οικονομικά οφέλη, και σε έναν τρίτο για να προφυλαχθεί από την Τουρκία.

Στην πορεία, η Κύπρος απέκτησε αμφιλεγόμενους φίλους, όπως ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς που χρησιμοποίησε το νησί για τις οικονομικές του δραστηριότητες. Στη συνέχεια «εισέβαλαν» οι Ρώσοι, όχι επειδή τους άρεσαν τα fish and chips, αλλά επειδή τους συνέφεραν οι όροι των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών.

Στη σημερινή κρίση, τα ρωσικά συμφέροντα είναι πολλών ειδών. Το Κρεμλίνο δεν συμμερίζεται κατανάγκη την προτίμηση των ρώσων επιχειρηματιών και των νέων πλουσίων για τον κυπριακό φορολογικό παράδεισο. Από την άλλη πλευρά, οι ρωσικές εταιρείες θα ήθελαν ένα μερίδιο στο πάρτι του φυσικού αερίου, αν και όποτε γίνει. Και το Κρεμλίνο θα ήθελε να αποκτήσει μια ναυτική βάση στην Κύπρο μετά τις εξελίξεις στη Συρία.

Τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Ρωσίας επιτάσσουν την παραμονή της Κύπρου στην ευρωζώνη και την ΕΕ. Οι Ελληνοκύπριοι είναι χρήσιμοι υποστηρικτές των ρωσικών θέσεων. Το 2008 συμφώνησαν με τη Ρωσία ότι δεν πρέπει να αναγνωριστεί η ανεξαρτησία του Κοσόβου από την ΕΕ. Ηταν επίσης κατηγορηματικά αντίθετοι στην τιμωρία της Μόσχας για τη διχοτόμηση της Γεωργίας.

Η τελευταία κρίση, όμως, εμπλέκει τη Βρετανία, την Ελλάδα, το Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Τουρκία, για να μη μιλήσουμε για τη Γερμανία που λαμβάνει ουσιαστικά τις αποφάσεις στην ευρωζώνη. Ενας εμφύλιος πόλεμος μαίνεται στη Συρία, ενώ πολιτική αναταραχή μαστίζει και την Αίγυπτο και το Ιράκ. Η Κύπρος επηρεάζεται και από τις διεθνείς εντάσεις γύρω από το Ιράν. Τον Ιούλιο του 2011, ένα φορτίο ιρανικών όπλων που είχε κατασχεθεί από το αμερικανικό Ναυτικό και είχε αποθηκευτεί σε μια κυπριακή βάση εξερράγη και έπληξε τη μισή παροχή ηλεκτρικού στο νησί.