Βαρέθηκα να ακούω για το περίφημο brain drain. Κάθε σχεδόν αναφορά στο φαινόμενο της «νέας μετανάστευσης» συνοδεύεται από μίζερες διαπιστώσεις, από απογοητευτικές στατιστικές και καταθλιπτικά συμπεράσματα.

Είναι άραγε όντως έτσι; Κατ’ αρχήν ποιο είναι το φαινόμενο του «brain drain». Νέοι άνθρωποι, συνήθως υψηλής ακαδημαϊκής μόρφωσης ή/και επαγγελματικής εξειδίκευσης, αποφασίζουν να διεκδικήσουν καριέρα στο εξωτερικό. Γιατί; Γιατί απλά εκεί τους εξασφαλίζεται εργασία σχετική με τα προσόντα τους, η οποία συνοδεύεται από αμοιβές ικανοποιητικές έως υψηλές ενώ ταυτόχρονα απολαμβάνουν μια ποιότητα ζωής, μπορούν να εξελιχθούν και να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον.

Είναι η βασική αιτία του brain drain η κατάσταση της χώρας με τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, την παροδική και κακά αμειβόμενη εργασία, την ετεροαπασχόληση και την έλλειψη προοπτικής; Μα και βέβαια είναι βασική αιτία. Πολλοί από τους νέους που μεταναστεύουν, το κάνουν από την απογοήτευση που αποπνέει η Ελλάδα και κυρίως γιατί εδώ – υπό τις παρούσες συνθήκες – δεν μπορούν να κερδίσουν ικανοποιητικά που να μπορούν να αρχίσουν να υποστηρίξουν τη ζωή τους και τις οικογένειές τους.

Δεν είναι όμως και η μόνη αιτία. Πολλοί, αξιοποιώντας τα υψηλά τους προσόντα αλλά και την ελευθερία μετακίνησης και εργασίας στην Ευρώπη, επιλέγουν να εργαστούν στο εξωτερικό, να εμπλουτίσουν τις εμπειρίες τους, να ανταγωνιστούν σε ελεύθερες οικονομίες όπου μόνο η αξία μετράει και βέβαια να κερδίσουν περισσότερα χρήματα και να δημιουργήσουν καλύτερες προοπτικές για τη ζωή τους.

Όποια κι αν είναι η αιτία – παρά το γεγονός ότι προφανώς έχει σημασία η διαφοροποίηση – Ελληνικά μυαλά και ικανότητες εξάγονται σε άλλες χώρες και μπαίνουν στο χάρτη των προκλήσεων που αυτές οι χώρες προσφέρουν στους νέους χωρίς να ρωτούν από που είναι και ποια είναι η μητρική τους γλώσσα. Η Ελλάδα, είναι σε θέση να φτιάχνει μυαλά, να εκπαιδεύει νέους, να τους οπλίζει με επαγγελματικές δεξιότητες ώστε χωρίς μειονέκτημα και συμπλέγματα να ανταγωνίζονται σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Η Ελλάδα εξάγει γνώση, τεχνογνωσία, εξειδίκευση, επαγγελματικές ικανότητες. Και αυτό είναι ένα μήνυμα που πρέπει να μας κάνει αισιόδοξους.

Μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο μεγαλύτερη θα ήταν η μιζέρια της χώρας, αν αυτοί οι νέοι δεν είχαν τη δυνατότητα να αποδείξουν τους εαυτούς τους στο εξωτερικό; Αν οι αγορές της Ευρώπης με την υψηλή ζήτηση εργασίας επιπέδου δεν ήταν ανοικτές; Θα έμεναν στην Ελλάδα, θα προσέθεταν στις ουρές των ανέργων, θα απαξιωνόταν σε λίγο χρόνο οι δεξιότητές τους που δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν πουθενά και θα εξαφανιζόταν κάθε ελπίδα και προοπτική για τη ζωή τους.

Ενώ τώρα, διαμορφώνουν ένα πολύτιμο κεφάλαιο που αν οι συνθήκες αλλάξουν στην Ελλάδα και αυτή η χώρα μπορέσει να προκαλέσει επενδύσεις και να δημιουργήσει ζήτηση για εργασία υψηλού επιπέδου, θα επιστρέψουν με τεράστιες εμπειρίες και γνώσεις και θα αποτελέσουν τη δύναμη πυρός για την ανάπτυξη της χώρας. Είναι πραγματικά ένα εν δυνάμει κεφάλαιο και πρέπει να αισθανόμαστε υπερήφανοι που δικά μας παιδιά στέκονται με ίσους όρους στο εξωτερικό και (πολλές φορές) διαπρέπουν.

Η Ελληνίδα μάνα βέβαια θα ήθελε τα παιδιά της δίπλα της, εδώ στον τόπο τους να αναζητήσουν τις τύχες τους, να κάνουν τις οικογένειές τους, να διακριθούν. Η μάνα έχει δίκιο αλλά ευτυχώς ή δυστυχώς η πραγματικότητα δεν είναι πάντα αυτή που η μάνα θέλει.

Η πολιτεία και τα κόμματα δεν θα πρέπει να μιλάνε για το brain drain εκφράζοντας δακρύβρεχτα τη λύπη τους για να συγκινήσουν τη μάνα. Η πολιτεία θα πρέπει να εργαστεί με σύστημα και ζήλο για να αλλάξει το brain drain στο brain lending. Δεν στεγνώνουμε από μυαλά, δανείζουμε μυαλά προσωρινά και φτιάχνουμε τις υποδομές μας για να θελήσουν να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Αυτή πρέπει να είναι η στρατηγική της χώρας και σε επίπεδο ουσίας και σε επίπεδο επικοινωνίας.

Διευκόλυνση των επενδύσεων, ουσιαστική στήριξη της νέας επιχειρηματικότητας, ισχυρά κίνητρα για την απασχόληση νέων με προσόντα, ενίσχυση της έρευνας στα πανεπιστήμια, υποστήριξη στην άντληση κεφαλαίων για νέες επιχειρήσεις, ελάφρυνση φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων των νέων, αρχική επιδότηση για την επαγγελματική στέγη, μείωση της γραφειοκρατίας κλπ. Μόνο τέτοιες μεταρρυθμίσεις θα πείσουν τους νέους ότι η επιλογή τους στο εξωτερικό είναι προσωρινή και ότι η χώρα τους θα μπορέσει κάποια στιγμή να τους καλωσορίσει και να τους ζεστάνει την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.

Όσοι νέοι φεύγουν δεν θα επιστρέψουν από συναίσθημα. Αυτό πάντα υπάρχει αλλά οι ανάγκες τους για επιβίωση και η όρεξή τους για διάκριση και επιτυχία, ξεπερνούν το συναίσθημα. Θα επιστρέψουν – ως πραγματικό κεφάλαιο για τη χώρα – όταν δουν τη χώρα τους να τους διεκδικεί στα ίσα και όχι να τους παρακαλεί.

Ο χρόνος για αυτό δεν είναι απεριόριστος. Όσο περισσότερο μένουν στο εξωτερικό και συνηθίζουν εκεί, τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται να επιστρέψουν.

Το brain lending είναι από εκείνα τα δάνεια που έχουν μια μικρή περίοδο χάριτος. Θεωρούνται υψηλού κινδύνου γιατί καλομαθαίνουν τον δανειολήπτη. Όταν η περίοδος χάριτος τελειώσει, είναι πολύ κρίσιμο να αρχίσει η σταδιακή επιστροφή του κεφαλαίου. Αλλιώς το κεφάλαιο δεν θα επιστραφεί ποτέ. 

Facebook Comments