ΔΝΤ: Οι δύο “δρόμοι” για το μέλλον του ευρώ

Με τα πλέον «μελανά» χρώματα φαίνεται να παρουσιάζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο την κατάσταση στην Ευρωζώνη σύμφωνα με το πολυσέλιδο αφιέρωμα που εκπονήθηκε υπό τον τίτλο “Europe’s Union Step by Step – Europe’s Road to Integration – Whither the Euro? “. 

Σύμφωνα με την «Καθημερινή» τη Κυριακής, η οποία και δημοσιεύει σημεία του αφιερώματος, το κείμενο καταλήγει ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να αναθεωρήσει τον στόχο για τον πληθωρισμό βάζοντας ένα νέο όριο άνω του 2% . Αυτό δε που φαίνεται να χρειάζεται είναι χαλαρή νομισματική πολιτική και  ενιαία δημοσιονομική πολιτική με υποστηρικτικό ρόλο όπου χρειάζεται. 

Το δεύτερο σημείο στο οποίο «στέκεται» το αφιέρωμα- και όπως τονίζει ο συντάκτης της εφημερίδας, προτείνεται «εμμέσως πλην σαφώς»- είναι «να αλλάξει νοοτροπία η Γερμανία και να σταματήσει η κεντρική της τράπεζα (Bundesbank) να ασκεί πιέσεις στην ΕΚΤ».

Παράλληλα όμως σε επίπεδο στρατηγικής φαίνεται, πάντα σύμφωνα με τα συμπεράσματα που διατυπώνονται στο κείμενο, να υπάρχουν μόνο δύο λύσεις: «να μετεξελιχθεί η Ευρωζώνη γρήγορα σε ομοσπονδιακό κράτος με νόμισμα το ευρώ» ή «να παραμείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά χωρίς το ευρώ, δηλαδή να διαλυθεί η Ευρωζώνη».

Πορεία ολοκλήρωσης και κρίση

Στο κείμενο του ΔΝΤ αναγνωρίζεται  ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς ολοκλήρωση, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς –τόσο αργούς που είναι σαν να μη γίνεται τίποτα. 

«Όμως, η παγκόσμια πιστωτική κρίση το 2008 ανέδειξε με τον πιο έκδηλο τρόπο ότι η Ευρωζώνη δεν είχε καμία γραμμή άμυνας ούτε ήταν έτοιμη πολιτικά, οικονομικά και νομισματικά για να διαχειριστεί κρίση και ύφεση» αναφέρεται στο δημοσίευμα. Το πιο χαρακτηριστικό δε, που αναφέρει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, είναι ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης που «θεωρητικά επέβαλε τη δημοσιονομική πειθαρχία και τον δημοσιονομικό έλεγχο στα κράτη-μέλη ήταν αναποτελεσματικό. Διότι, ενώ υπήρχε το Σύμφωνο, η πιστωτική κρίση μετατράπηκε στην Ευρωζώνη σε κρίση χρέους. Δηλαδή, η Ευρωζώνη (η συνθήκη της) απέτυχε στο μοναδικό που προστάτευε, καθώς όλα τα υπόλοιπα για τη διαχείριση μιας κρίσης δεν τα προέβλεπε».

Παράλληλα, όπως αναφέρετα «Η Ευρωζώνη από τη σύστασή της, δεν έδωσε σημασία στο τραπεζικό σύστημα. Όχι ως μέρος της νομισματικής ένωσης, αλλά ως «διαπραγματευτής» της πραγματικής οικονομίας». Όπως εξηγεί το ΔΝΤ, το ευρώ έφερε μεγάλη μείωση επιτοκίων στις αδύναμες χώρες ή στη λεγόμενη περιφέρεια. Αυτό με τη σειρά του προκάλεσε εκτίναξη των τιμών κυρίως σε μη παραγωγικούς τομείς, μεγάλη αύξηση μισθών και σε ανεξέλεγκτο δανεισμό. Ενώ, λοιπόν, σε όλα αυτά τα χρόνια, από την εμφάνιση του ευρώ μέχρι την κρίση του 2008, υπήρχαν διασυνοριακές ροές κεφαλαίων, δεν υπήρχε ταυτόχρονα «διασυνοριακή μεταφορά κόστους χρήματος». Έτσι, όταν ξέσπασε η κρίση και τα κεφάλαια αποτραβήχτηκαν από τις αγορές, η κάθε χώρα έμεινε με τα χρέη της και τα αντίστοιχα κόστη της. Με τον τρόπο αυτό μετατράπηκε η πιστωτική κρίση σε κρίση χρέους, καθώς τα κράτη εκλήθησαν να διασώσουν τις τράπεζες. 

Θέμα «πολιτικής ανεπάρκειας»

Η πολιτική ανεπάρκεια της Ευρωζώνης κατά το ΔΝΤ και σύμφωνα με το δημοσίευμα, φάνηκε από το γεγονός ότι τα πρώτα δύο χρόνια της κρίσης (2008-2010) αντί οι Ευρωπαίοι πολιτικοί να καταλάβουν την επικίνδυνη σύνδεση μεταξύ τραπεζών και κρατικού χρέους, απέδωσαν την κρίση των τραπεζών στα subprime των ΗΠΑ. Όταν αντιλήφθηκαν με καθυστέρηση ότι θα πρέπει να αποσυνδεθεί το τραπεζικό σύστημα από το κρατικό χρέος, τότε προχώρησαν σε μια σειρά από αμήχανες πολιτικές, για να καταλήξουν το 2012 στην απόφαση ότι χρειάζεται τραπεζική ενοποίηση, ενιαία εποπτεία και μηχανισμός εκκαθάρισης προβληματικών τραπεζών.

Συγκρατημένα αισιόδοξο για την ανάκαμψη 

Σε ό,τι αφορά την ανάκαμψη της οικονομίας στην Ευρωζώνη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν είναι τόσο αισιόδοξο. Η υψηλή ανεργία που μαστίζει την Ευρωζώνη αποκαλείται από το ΔΝΤ «σκιά» για το μέλλον της, καθώς αποτελεί τον υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο. 

«Όπως επισημαίνει το Ταμείο, τον Δεκέμβριο του 2013 η Ευρωζώνη ήταν σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι το 2008. Ενώ οι ΗΠΑ, από όπου ξεκίνησε η παγκόσμια κρίση, ξεπέρασαν τα προβλήματα και η οικονομία ανέκαμψε, η Ευρωζώνη έμεινε πίσω. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ της Ευρωζώνης το 2013 ήταν μικρότερο κατά 3% σε σχέση με τα επίπεδα του 2008, όταν στις ΗΠΑ ήταν κατά 6% υψηλότερο. Το 2013 έκλεισε χαμηλότερα, σε σχέση με το 2008, κατά 8% στην Ιρλανδία, κατά 9% στην Ιταλία και κατά 12% στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, η ανεργία στην Ευρωζώνη ξεπερνά το 12% με τα υψηλότερα ποσοστά να καταγράφονται σε Ελλάδα και Ισπανία (27%), στην Πορτογαλία (16%) και την Κύπρο (17%)» αναφέρεται στο δημοσίευμα.

Επίσης το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι η Ευρωζώνη δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε στον εργασιακό τομέα. «Η κινητικότητα στην εργασία εντός της Ευρωζώνης είναι ανύπαρκτη και αυτό φάνηκε από την πρόσφατη κρίση σε Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ελλάδα. Από τα στοιχεία προκύπτει πως οι άνεργοι Ιρλανδοί κατέφυγαν στην Αυστραλία ή τη Βραζιλία παρά σε χώρες εντός της Ευρωζώνης. Το ίδιο, αλλά σε μικρότερο ποσοστό, παρατηρήθηκε στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ελλάδα.

Στον μόνο τομέα που η Ευρωζώνη έχει προχωρήσει στην κινητικότητα των εργαζομένων είναι το… ποδόσφαιρο. Εκεί οι ομάδες είναι ιδιωτικές και επιτρέπονται οι μεταγραφές ποδοσφαιριστών. Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση των μισθών αλλά και των επιτυχιών των ομάδων. Μελέτη του ΔΝΤ δείχνει ότι όσο αυξάνονται οι απολαβές των ποδοσφαιριστών, τόσο υψηλότερα είναι τα σκορ της ομάδας».