Ο φτωχός πληρώνει, ο πλούσιος γλυτώνει;

Ο πρόεδρος της Μπάγερν Μονάχου Ούλι Χένες, περισσότερα από 18 εκατομμύρια ευρώ, ο γερμανός τραγουδιστής Φρέντι Κουίν περίπου 900.000, ο πρόεδρος των Γερμανικών Ταχυδρομείων Κλάους Τσουμβίνκελ σχεδόν 1 εκατομμύριο και ο πρώην τενίστας Μπόρις Μπέκερ 1,7 εκατομμύρια. Όχι, δεν πρόκειται για ετήσια εισοδήματα αλλά για το ύψος της φοροδιαφυγής.

Η φοροδιαφυγή διάσημων και εύπορων έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις στη γερμανική κοινή γνώμη. Πολλοί πολίτες έχουν την εντύπωση ότι ενώ εκείνοι φορολογούνται για κάθε ευρώ, οι πλούσιοι «απέχουν» των υποχρεώσεών τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Είναι όμως αλήθεια; Οι φτωχοί πληρώνουν, ενώ οι πλούσιοι τη γλυτώνουν;

«Η φοροδιαφυγή δεν είναι “προνόμιο“ των πλουσίων, παρατηρείται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες», πιστεύει ο οικονομολόγος Γκέμπχαρντ Κίρχγκεσερ από το ελβετικό Πανεπιστήμιο του Σανκτ Γκάλεν, προσθέτοντας ότι φοροδιαφυγή δεν είναι μόνο οι λογαριασμοί στην Ελβετία ή οι παράκτιες εταιρίες στις Μπαχάμες. Είναι και η δεύτερη θέση εργασίας που δεν δηλώνεται στην εφορία, όσα “ξεχνάμε“ να αναφέρουμε στη φορολογική μας δήλωση ή η μη παροχή αποδείξεων για υπηρεσίες. Και αυτά τα “μικροποσά“, αν προστεθούν, φθάνουν τα 30 εκατομμύρια ευρώ που χάνει κάθε χρόνο το γερμανικό δημόσιο.

Περισσότερη διαφάνεια ως προς τα φορολογικά βάρη

Ίσως αυτό που απουσιάζει από τη Γερμανία είναι περισσότερη διαφάνεια ως προς την κατανομή των φορολογικών βαρών στην κοινωνία. «Στη Σουηδία, για παράδειγμα, οι άνθρωποι γνωρίζουν ακριβώς πόσο φορολογείται ο γείτονάς τους», λέει ο πολιτικός επιστήμονας Τόμας Ρίξεν από το Πανεπιστήμιο της Βαμβέργης.

Παρά το γεγονός ότι οι φορολογικοί συντελεστές στις σκανδιναβικές χώρες είναι υψηλότεροι από ό,τι στη Γερμανία, η ειλικρίνεια των Σκανδιναβών στις φορολογικές τους δηλώσεις είναι επίσης μεγαλύτερη. Ο Τόμας Ρίξεν είναι πεπεισμένος ότι ένα φορολογικό σύστημα κρίνεται ως δίκαιο ή άδικο όχι με βάση το ύψος των συντελεστών αλλά με βάση την εφαρμογή του. Και εκεί η Γερμανία υπολείπεται ενδεχομένως της Σουηδίας, ίσως και επειδή οι εφορίες δεν έχουν το προσωπικό που απαιτείται για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.

Το κύμα αυτοκαταγγελιών στις εφορίες που έχει ξεσπάσει τον τελευταίο καιρό στη Γερμανία, με διασημότερους φορολογικούς παραβάτες τον Ούλι Χένες της Μπάγερν Μονάχου και την εκδότρια και φεμινίστρια Άλις Σβάρτσερ, κρίνεται από τον Ράινερ Χόλτσναγκελ του Συνδέσμου των Φορολογουμένων ως θετικό βήμα: «Προφανώς η δημόσια συζήτηση συνέβαλε στη συνειδητοποίηση ότι η φοροδιαφυγή δεν αποτελεί μικροαδίκημα».