Κύπρος: Εύθραυστη σταθεροποίηση μετά το bail-in

Ένα χρόνο μετά τις δραματικές εξελίξεις του Μαρτίου 2013 η Κύπρος αντιμετωπίζει την εύθραυστη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος σε ένα πολιτικό περιβάλλον που είναι πιο ασταθές από ποτέ.

Η μεγάλη αβεβαιότητα των μηνών πριν και μετά το κούρεμα έχει περιοριστεί και οι οικονομικές προσδοκίες δείχνουν σταθερή βελτίωση.

Ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης του Πανεπιστημίου Κύπρου, που αποδεικνύεται ως μια από τις πιο αξιόπιστες ενδείξεις της οικονομικής δραστηριότητας, παρουσιάζει βελτίωση κάθε μήνα από τον Απρίλιο και βρίσκεται στο ψηλότερο επίπεδο από τα μέσα του 2011.

Αν και η οικονομία είχε το χειρότερο έτος από το 1976, η ύφεση ήταν μικρότερη από ότι αναμενόταν με αποτέλεσμα η Κύπρος να πετύχει τους δημοσιονομικούς στόχους του προγράμματος, καταγράφοντας όμως δημοσιονομικό έλλειμμα κοντά στο 6% του ΑΕΠ.

Οι αποδόσεις των κυπριακών ομολόγων επέστρεψαν στα επίπεδα που βρίσκονταν τον Ιούνιο του 2012, κυρίως λόγω της βελτίωσης των συνθηκών και προοπτικών στην ευρωζώνη.

Η τρόικα εκτιμά ότι η οικονομία θα παρουσιάσει νέα μεγάλη συρρίκνωση το 2014 προτού αρχίσει σταδιακά να ανακάμπτει.

Η κυβέρνηση, που ξεπερνά το σοκ από τις εξελίξεις Μαρτίου, δεν χρειάστηκε μέχρι στιγμής να επιβάλει σημαντικά νέα μέτρα, πέραν αυτών που υπήρχαν στο μνημόνιο. Οι μισθοί και οι συντάξεις στο δημόσιο μειώθηκαν κατά περίπου 3-4% το 2014 και όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι θα παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα μέχρι το 2015.

Στον ιδιωτικό όμως τομέα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Η ανεργία έχει ξεπεράσει το 17% και δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς ενδείξεις σταθεροποίησης της. Οι μισθοί έχουν σημειωθεί σημαντικά και οι εργασιακές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί.

Ίσως η Κύπρος να μην χρειαστεί νέο πρόγραμμα, εκτιμούν ακαδημαϊκοί, στο αφιέρωμα για την επέτειο του «κουρέματος» που ετοίμασε η StockWatch. Σημειώνουν όμως τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην υλοποίηση του προγράμματος, τόσο στο χρηματοοικονομικό κλάδο όσο και στον τομέα των μεταρρυθμίσεων.

Εκτιμούν ότι η μελλοντική πορεία της οικονομίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ικανότητα της να προσελκύσει αξιόπιστες ξένες επενδύσεις, κάτι που μέχρι στιγμής περιπλέκεται από το σύνθετο πολιτικό περιβάλλον.

Τα φώτα πολλών αναλυτών στρέφονται στην κατάσταση στον χρηματοοικονομικό τομέα. Σε αντίθεση με την τρόικα, εγχώριοι και ξένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η μέθοδος του bail-inέχει αποτύχει. Αν και οι καταθέσεις φαίνεται να σταθεροποιούνται, η εμπιστοσύνη στο σύστημα δεν έχει επιστρέψει και η κατάσταση συντηρείται λόγω των περιορισμών στη διακίνηση χρημάτων.

Στις ρευστοτικές προκλήσεις των τραπεζών προστέθηκαν και τα κεφαλαιακά ζητήματα που δημιουργεί η κατακόρυφη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Όπως αναμενόταν, η Ελληνική έχει ήδη προχωρήσει σε μετατροπή αξιογράφων για να αντιμετωπίσει την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στον ισολογισμό της. Οι εξελίξεις στις τράπεζες θα κριθούν από την πορεία της Τράπεζας Κύπρου που μέχρι στιγμής αντέχει τους κεφαλαιακούς κραδασμούς αναμένοντας τα stress tests της ΕΚΤ.

Πολλά θα εξαρτηθούν από τα αποτελέσματα των stress tests αλλά και από την ικανότητα των τραπεζών να περιορίσουν τις στρατηγικές χρεοκοπίες, οι οποίες έχουν εκτοξεύσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε επίπεδα κοντά στο 50%.

Τα εργαλεία για εισπράξεις δανείων δεν φαίνεται να υπάρχουν. Κυβέρνηση, βουλή και τρόικα φαίνεται να αναβάλλουν για αργότερα την ψήφιση νομοθετικών ρυθμίσεων που θα επιτρέψουν στις τράπεζες να εισπράξουν τα χρωστούμενα. Άρχισαν ήδη να εμφανίζονται, άλλωστε, σθεναρές φωνές εντός κοινοβουλίου που υποστηρίζουν το «κούρεμα» δανείων.

Πάντως, οι τράπεζες δεν είναι σε θέση να παραχωρήσουν νέα δάνεια και εξαρτώνται προς το παρόν, από την αύξηση των καθαρών επιτοκιακών τους περιθωρίων, αυξάνοντας τα δανειστικά επιτόκια στα εξυπηρετούμενα δάνεια και διατηρώντας τα καταθετικά επιτόκια κοντά στο 3%.

Με αυτά τα δεδομένα, ξένοι οίκοι όπως οι Fitch ή οι StandardandPoor’s εκτιμούν ότι η ύφεση θα επιμηκυνθεί μέχρι το 2015 ή ακόμα και το 2016, προτού η κυπριακή οικονομία αρχίσει να παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης.

Πολλά θα εξαρτηθούν και από τη διαμόρφωση του πολιτικού περιβάλλοντος, που είναι πιο εύθραυστο από ποτέ.

Η κυβέρνηση έχει μέχρι στιγμής οριακή πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και, όπως φαίνεται από τις δηλώσεις των 7 πολιτικών αρχηγών στη StockWatch, η διαιρετική τομή που δημιουργεί το μνημόνιο στα κομματικά δρώμενα άρχισε να παγιώνεται.

Υπό το βάρος των αντιδράσεων, οι στόχοι των μεταρρυθμίσεων άρχισαν ήδη να μετριάζονται και η πορεία τους παραμένει αβέβαιη, καθώς λόγω της ισχνής «μνημονιακής» πλειοψηφίας, ο κάθε βουλευτής, έχει πλέον βαρύνοντα λόγο και ρόλο στις εξελίξεις.

Υπό το βάρος της αρνητικής κοινής γνώμης, αρκετοί πολιτικοί αρχηγοί παραδέχονται ότι, παρά τα όσα έγιναν, ελάχιστα στην πολιτική έχουν αλλάξει.

Οι πιέσεις στους πολιτικούς φαίνεται να εντείνονται, πάντως, καθώς το θεσμικό πλαίσιο κατάφερε να αποφορτίσει το κλίμα.

Ένα χρόνο μετά το bail-in των τραπεζών κανένας δεν έχει προσαχθεί ενώπιον της δικαιοσύνης για τα όσα έγιναν, ενώ το μόνο άτομο που βρισκόταν υπό ποινική διερεύνηση, ο διοικητής της ΚΤ, παραιτήθηκε λαμβάνοντας αποζημίωση που δεν προβλεπόταν από το συμβόλαιο του.

Η αργή διαδικασία απονομής δικαιοσύνης διχάζει τους νομικούς. Κάποιοι εκτιμούν ότι έτσι είναι η διαδικασία και ότι πρέπει να κριθεί εκ του αποτελέσματος. Άλλοι όμως σημειώνουν ότι δικαιοσύνη που αργεί, δεν είναι δικαιοσύνη.