Μερικά χρόνια πριν, όταν δεν είχαμε ακόμα ψυλλιαστεί τις κοινωνικές επιπτώσεις της ψήφου για την ισορροπία των λαών αλλά και χωρίς να έχουμε σπουδαιολογήσει την ψήφο ως ψυχολογική διαδικασία, μια ομάδα από το London School of Economics and Political Science – ο Dr Michael Bruter και οι συνεργάτες του – βάλθηκαν να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστικά των πιο σκοτεινών μας επιλογών. 

Στην ερευνητική τους διαδρομή αυτή, ήρθαν αντιμέτωποι με μερικές σοκαριστικές αλήθειες (Inside the Mind of the Voter Project).

Πώς ψηφίζουμε, ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την κρίση μας και σε ποια ακριβώς στιγμή της προεκλογικής εκστρατείας παίρνεται η τελική απόφαση (αν λάβουμε υπόψη μας ότι τα στατιστικά στοιχεία της εποχής έδειχναν ότι ένα 29% του εκλογικού σώματος που μπορούσε να φτάσει στο 40% των ψηφοφόρων, δήλωναν ότι άλλαξαν τη γνώμη τους σχετικά με ποιο κόμμα να επιλέξουν τη μέρα των εκλογών); 

Ο Dr Bruter χρησιμοποίησε συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια, λεπτομέρειες παρατήρησης, πειραματικές μεθόδους και ημερολόγια εκλογών, ενώ συμπεριέλαβε δεδομένα από πολλές χώρες (15+), ηλικιακές κατηγορίες (16+) και κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα. 

Σκοπός του ήταν να συλλέξει στοιχεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ερώτηση του τι ρόλο παίζουν η προσωπικότητα, τα συναισθήματα, η μνήμη, οι αναμνήσεις και οι εικόνες στις εκλογικές μας αποφάσεις, ανοίγοντας δρόμο για πολλούς κατοπινούς μελετητές της συμπεριφοράς να συσχετίσουν την επιστήμη της ψυχολογίας με αυτή της πολιτικής. 

Η έρευνα συνεχίζεται, αν και συμπεράσματα αυτής έχουν ήδη δημοσιευτεί ως μέρη σε επιστημονικές εργασίες.  Μερικά από αυτά είναι τα παρακάτω:

  • Ενα ποσοστό της τάξης του 20 – 30% των ψηφοφόρων αλλάζουν γνώμη την τελευταία εβδομάδα μιας εκλογικής αναμέτρησης
  • Αυτό συμβαίνει γιατί μπορεί να έχουν ξοδέψει πολύ χρόνο σκεπτόμενοι ορθολογιστικά, αλλά το συναίσθημα της τελευταίας στιγμής και η αίσθηση της προσωπικής κατάστασης παρεμβάλλεται και αλλάζει την ψήφο
  • Τι είναι αυτό που κάνει μερικούς ανθρώπους να δηλώνουν στον κύκλο τους ότι θα ψηφίσουν ένα κόμμα, επιλέγοντας την τελευταία στιγμή κάποιο άλλο;  Καθώς προχωράνε οι μέρες μέχρι την τελική αναμέτρηση, οι άνθρωποι τείνουν να επιλέγουν τις λιγότερο ριψοκίνδυνες λύσεις για τη χώρα (τη γνωστή “σταθερότητα” δηλαδή, ανεξάρτητα αν οι ίδιοι στην προσωπική τους ζωή αισθάνονται φιλελεύθερα περιπετειώδεις!)
  • Ενώ η πλειοψηφία των νέων ψηφοφόρων επιθυμούν να γίνεται η προεκλογική εκστρατεία μέσω των κοινωνικών δικτύων, οι ίδιοι καταλήγουν να αισθάνονται περισσότερα αρνητικά συναισθήματα γιαυτούς που εμφανίζονται στα social media συνέχεια, από εκείνους που χρησιμοποιούν παραδοσιακότερες μεθόδους προώθησης της υποψηφιότητάς τους
  • Τεσσάρων ειδών συναισθήματα βιώνονται από τους ψηφοφόρους πίσω από το παραβάν, καμιά φορά σε συνδυασμό ή ταυτοχρόνως: η αίσθηση ότι γίνεται κάτι σημαντικό (79%), ενθουσιασμός (60%), υπερηφάνεια (60%), ανησυχία (53%).  Οι συνδυασμοί αυτών των συναισθημάτων, ξυπνούν αναμνήσεις που ωθούν τους ψηφοφόρους να λειτουργήσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο
  • Το σύστημα της ψηφοφορίας επηρεάζει το χρόνο και τον τρόπο σκέψης. Προσοχή όμως: μεγαλύτερη απόσταση ανάμεσα στον ψηφοφόρο και το εκλογικό κέντρο (π.χ. ψήφος από το σπίτι μέσω ηλεκτρονικής διαδικασίας) κάνει περισσότερο πιθανή την επιλογή ακραίων πολιτικών συνδυασμών (σημαίνει δηλαδή και αποστασιοποίηση, αίσθημα μικρότερης ευθύνης απέναντι στην επιλογή).  Ο Bruter βάζει ένα ερωτηματικό σχετικά με την ευρεία χρήση του e-voting στο μέλλον και αναρωτιέται για το κατά πόσο η ηλεκτρονική ψήφος θα βοηθήσει τους ψηφοφόρους να αισθανθούν ότι αποτελούν “μέρος” της διαδικασίας ή θα κάνει το ενδιαφέρον τους για τις εκλογές θα εξασθενήσει με το χρόνο.
  • 50% των ανθρώπων που ψηφίζουν σε εκλογικά κέντρα και παίρνουν μέρος σε ολόκληρη τη διαδικασία (αναμονή/παραβάν/κάλπη) δηλώνουν πιο ευτυχισμένοι από αυτή και, κατά συνέπεια, από την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος συγκριτικά με άλλες εκλογικές μεθόδους.

Ο Dr. Bruter στοχεύει στο να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την ταυτότητα του ψηφοφόρου και τις εκλογικές επιλογές, συνεχίζοντας τη μελέτη πάνω σε θέματα που αφορούν στην ψυχολογία του εξτρεμισμού και στη συμμετοχικότητα.  Το συναίσθημα είναι μία παράμετρος αναμφισβήτητης σπουδαιότητας – σε τέτοιο σημείο μάλιστα, που να μπορεί κάποιος να αντικαταστήσει τα επιχειρήματα της “κοινής λογικής” με αυτά του “κοινού συναισθήματος”. 

Το γιατί οι άνθρωποι ψηφίζουν διαφορετικά κόμματα και πώς οι διαδρομές τους μπορούν να προβλεφθούν, είναι η επόμενη τάση στο χώρο των κοινωνικών επιστημών. 

Με τόσες ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό της Ευρώπης την επόμενη πενταετία, ένα είναι σίγουρο: η ψυχολογία στην πολιτική ήρθε για να μείνει…

Facebook Comments