Μολονότι η συμβολή τους στο ΑΕΠ της ευρωζώνης είναι μηδενική, οι μεγάλες τράπεζες θεωρούνται ακόμη «ιερές αγελάδες» του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η υπερβολική ανάπτυξή τους τα τελευταία χρόνια εκτιμάται ότι αυξάνει τους συστημικούς κινδύνους.

Στην μελέτη κατ` εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ESRB) που απαντά στο ερώτημα «έχει η Ευρώπη υπερβολικά πολλές τράπεζες;» οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα έφτασε σε ένα μέγεθος όπου η οριακή συνεισφορά του στην οικονομική ανάπτυξη πιθανότατα είναι μηδενική ή ακόμη και αρνητική.

Και όπως υπογραμμίζει ένας από τους συντελεστές της, ο Μάρτιν Χέλβιγκ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Μελετών Δημοσίων Αγαθών Μαξ Πλανκ: «Διατηρούμε τις τράπεζες με τεχνητή αναπνοή στις αγορές.

Με τη βοήθεια του φορολογούμενου. Δεύτερον, διαπιστώνουμε σε πολλές αγορές ότι οι τράπεζες μπορούν να επιβιώσουν μόνο με τον τζόγο. Και όταν βλέπω πως μια τράπεζα χρειάζεται τον τζόγο για να επιβιώσει και ότι δεν έχει κανένα άλλο περιθώριο τότε καταλήγω στο συμπέρασμα ότι στις αγορές υπάρχει κάτι σάπιο».

O φορολογούμενος διατηρεί τις τράπεζες τεχνητά στη ζωή

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αναπτύχθηκαν τις περασμένες δύο δεκαετίες περισσότερο από ό,τι η οικονομία. Σε κάποιες χώρες της Ευρώπης οι τραπεζικοί ισολογισμοί είναι υψηλότεροι από το ΑΕΠ κατά 400 και πλέον τοις εκατό. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην Ιαπωνία το σύνολο τραπεζικών ισολογισμών αντιστοιχεί στο 190% του ΑΕΠ της χώρας.

Στις ΗΠΑ, το σχετικό ποσοστό ανέρχεται στο 145%. Ως βασικότερα προβλήματα αναφέρονται επίσης το υπερβολικό ύψος χορήγησης στεγαστικών δανείων και η προσέλκυση ταλέντων από άλλους κλάδους, όπου θα μπορούσαν να προσφέρουν περισσότερα. Οι διαπιστώσεις αυτές οδηγούν τον Μάρτιν Χέλβιγκ σε ανησυχητικά συμπεράσματα: «Κανονικά πιστεύω ότι το τι είναι συνετό το γνωρίζουν οι αγορές και όχι εμείς.

Ωστόσο, αναλογίζομαι ότι εάν ο φορολογούμενος χρηματοδοτεί τις τράπεζες και τις διατηρεί τεχνητά στη ζωή, αυτό είναι κάτι που δεν το γνωρίζουν οι αγορές και με κάνει να πιστεύω ότι σε τελική ανάλυση έχουμε υπερβολικά πολλές τράπεζες. Το κρίσιμο ερώτημα είναι τελικά εάν θέλουμε τους καλά εκπαιδευμένους φυσικούς επιστήμονες να μας κάνουν αναλύσεις ρίσκων στις τράπεζες ή εάν θέλουμε οι επιστήμονες αυτοί να μας δώσουν καλύτερες λύσεις από αυτές που έχουμε στο πρόβλημα της αποθήκευσης ενέργειας».

Investment banking, παράγωγα και συναλλαγές με αξιόγραφα

Το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα δεν είναι μονο διογκωμένο, είναι και ισχυρότερο από εκείνο σε άλλες μεγάλες χώρες. Οι συντελεστές της έρευνας διαπιστώνουν ότι στην Ευρώπη αντιστοιχεί στις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες μιας χώρας το 65-75% του συνολικού όγκου των ισολογισμών. Στις ΗΠΑ το αντίστοιχο ποσοστό δεν υπερβαίνει το 25%.

Παρόλα αυτά, οι τράπεζες είναι πολύ σημαντικές για την οικονομία μιας χώρας, καθώς προσφέρουν τα «λιπαντικά» για τον κινητήρα της ανάπτυξης. Ωστόσο, πολλές φορές το μείγμα είναι τέτοιο που αντί να ευνοεί την ανάπτυξη, την υπονομεύει.

«Όσον αφορά τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες διαπιστώνουμε ότι οι πρωτογενείς τους δραστηριότητες, δηλαδή η διαχείριση καταθέσεων και η χορήγηση δανείων σε επιχειρήσεις, αποτελούν στην καλύτερη περίπτωση το 50% της δραστηριότητάς τους. Σε κάποιες περιπτώσεις το ποσοστό αυτό είναι ακόμη χαμηλότερο. Το υπόλοιπο είναι investment banking, παράγωγα και συναλλαγές με αξιόγραφα. Και ακριβώς στις περιπτώσεις αυτές τίθεται το ερώτημα, πού είναι η συμβολή των τραπεζών στην ανάπτυξη. Υπάρχουν πολλές μελέτες που καταδεικνύουν ότι στις μεγάλες τράπεζες διοχετεύονται υπερβολικά πολλοί πόροι. Και αυτό σε τελική ανάλυση πλήττει την οικονομική ανάπτυξη», συμπεραίνει ο γερμανός οικονομολόγος.

Facebook Comments