«Το Μνημόνιο πέθανε, ζήτω το μνημόνιο»

Η υπόθεση της Novartis, που επισκίασε τις τελευταίες μέρες κάθε τι άλλο στην πολιτική, κι όχι μόνον, ζωή του τόπου, συνεχίζει και θα συνεχίζει να ρίχνει βαριά την σκιά της σε ότι συμβαίνει στην Ελλάδα το προσεχές διάστημα. Ανεξάρτητα από την ουσία της υπόθεσης, που δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι τελικά θα διαλευκανθεί και θα αποδοθούν οι ευθύνες εκεί, που πραγματικά ανήκουν, το βέβαιο είναι ότι θα στοιχειώσει την πολιτική ζωή του τόπου, με τρόπο σκληρό, ακραία πολωτικό, πανάθλιο, τοξικό. Και μέσα σε αυτό το τοξικό κλίμα θα οδηγηθούμε στις εκλογές, που ακόμα επιμένω ότι θα πραγματοποιηθούν εντός του 2018, το πιθανότερο το προσεχές φθινόπωρο.

Όμως εκ των πραγμάτων, η πόλωση μοιραία θα επηρεάσει και την οικονομική ζωή της χώρας, καθώς οδηγούμαστε στο τέλος του μνημονίου (αλλά όχι των πολιτικών λιτότητας) μετά τον Αύγουστο 2018. Η δήθεν «καθαρή έξοδος», που ισχυρίζονταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κι ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, έχει ουσιαστικά αποκλεισθεί εδώ και καιρό. Ακόμα κι ο αρμόδιος επίτροπος Οικονομικών Πιέρ Μοσκοβισί, που είναι ο πιο φιλικός προς την Ελλάδα, επιβεβαίωσε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Αθήνα ότι θα παραμείνουμε υπό αυστηρή επιτήρηση επί χρόνια στο μέλλον. Μα κι ο ίδιος ο πρωθυπουργός μιλώντας στην Πάτρα την περασμένη βδομάδα παραδέχτηκε, ότι η οικονομική πολιτική θα ασκείται μεν από την ελληνική κυβέρνηση αλλά μετά από συνεννόηση με τους δανειστές.

Κι όσο κι αν το διεθνές περιβάλλον, αυτή την στιγμή δείχνει να είναι σχετικά ευνοϊκό, η αγωνία όσων ασχολούνται με την οικονομία είναι τι επιπτώσεις θα υπάρξουν στα εγχώρια πράγματα από δύο μεγάλες εξελίξεις: α. Ποια μπορεί να είναι η παρεμπόδιση της αποκατάστασης της όποιας κανονικότητας στην οικονομία από την τοξικότητα του πολιτικού τοπίου και, β. τι θα γίνει στην περίπτωση, που η παγκόσμια ευφορία των τελευταίων ετών εξανεμισθεί εντός  προσεχών μηνών και βρεθούμε αντιμέτωποι με μια νέα παγκόσμια αναστάτωση, που μοιραία θα πλήξει τις πιο αδύναμες οικονομίες, όπως είναι η ελληνική.

Ήδη, η υπόθεση της χρηματιστηριακής αναστάτωσης των τελευταίων ημερών, που ξεκίνησε από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης αλλά ευτυχώς δεν μετεξελίχθηκε σε μείζονα κρίση, έπληξε έμμεσα την Ελλάδα, εμποδίζοντας το υπουργείο Οικονομικών να προχωρήσει στην έκδοση του προγραμματισμένου 7ετούς ομολόγου, όπως υπολόγιζε. Ακόμα κι όταν αυτό εξεδόθη, το επιτόκιο ήταν χαμηλό αλλά όχι όσο χαμηλό υπολόγιζαν στην κυβέρνηση, μόλις 3,5%. Τι θα συμβεί αν υπάρξει ανοδική τάση στα ομόλογα διεθνώς;

Εκ των πραγμάτων, είναι ζήτημα χρόνου να διαφανεί ότι δεν μπορεί η Ελλάδα να παραμείνει επί μακρόν εκτός κάποιου είδους μνημονίου Δεν μπορούν να χάσουν οι ελληνικές τράπεζες, έστω κι αν το 2018 δεν είναι 2015, την προστατευτική ομπρέλα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Γι’ αυτό, όσο κι αν το υποτιμούν η το παραγνωρίζουν στην Αθήνα οι κυβερνητικοί, στην Ευρώπη πράγματι συζητείται και μελετάται η δημιουργία ενός νέου, υβριδικού μνημονίου, που θα σχεδιασθεί έτσι ούτως ώστε να μην χρειασθεί να επικυρωθεί από τα ευρωπαϊκά, αλλά και το ελληνικό, κοινοβούλια αλλά να προσφέρει βοήθεια στην πατρίδα μας, όταν το χρειάζεται, με την λήψη νέων μέτρων.

Αυτός όμως είναι κι ο λόγος να πάμε νωρίτερα σε εκλογές. Ας μην ξεχνάμε ότι μέσα στο 2018, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να πετύχει 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα, περίπου 0,7% μεγαλύτερο από το 2017. Κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Κι επίσης ότι το από το τέλος του έτους, έρχεται η πραγματική μείωση όλων των συντάξεων, κατά 18% τουλάχιστον. Μπορεί ο κόσμος να το γνωρίζει. Αλλά είναι εντελώς διαφορετικό να το γνωρίζεις κι αλλιώς να το βιώσεις στην πραγματικότητα. Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος, που πολλοί σοβαροί αναλυτές θεωρούν ότι, μολονότι, ο αρχικός σχεδιασμός του Μαξίμου είναι να γίνουν οι εκλογές τον Μάϊο 2019, μαζί με τις ευρωεκλογές, θα υποχρεωθεί να αλλάξει την στρατηγική του και να πάει σε συντομότερες  εκλογές το φθινόπωρο, προτού να φανούν oι αδυναμίες του κυβερνητικού αφηγήματος περί «καθαρής εξόδου». Γι’ αυτό κι εκ των πραγμάτων, το νοσηρό κλίμα από την σκανδαλολογία θα επηρεάσει, εκτιμάται, τον χρόνο των εκλογών, οποίος πλέον θα εξαρτηθεί κι από την εξέλιξη της υπόθεσης Novartis. Δηλαδή από το πότε θα ολοκληρωθούν οι εργασίες της Προανακριτικής.