Η Ελλάδα δείχνει ότι επιστρέφει στην ομαλότητα, επισημαίνει σε νέο εκτενές αφιέρωμα για τη χώρας μας η βρετανική εφημερίδα Financial Times. Μετά από συρρίκνωση 25% από τις αρχές του 2008, η ελληνική οικονομία έχει σταθεροποιηθεί και φέτος μπορεί ακόμη και να επιστρέψει σε ανάπτυξη. Επιπλέον η Ελλάδα έχει καθαρίσει την εικόνα της στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου.

Πίσω από τη νηνεμία όμως, συνεχίζουν να κρύβονται φόβοι για το μέλλον της χώρας, που πριν από δύο χρόνια απείλησε να προκαλέσει την κατάρρευση της ευρωζώνης.

«Οι κινδυνοι έχουν μειωθεί αισθητά, αλλά τα νέες αβεβαιότητες από το οικονομικό και το πολιτικό μέτωπο ίσως απειλήσουν την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και την οικονομική ανάκαμψη», προειδοποιεί ο Λουκάς Παπαδήμος.

Οι τεράστιες μειώσεις στα εισοδήματα και η «εξαιρετικά υψηλή» ανεργία έχουν ενισχύσει την ακραία δεξιά και της ριζοσπαστικής αριστεράς, όπως προσθέτει. «Η τεράστια βελτίωση στις συνθήκες των αγορών κεφαλαίου δεν έχει ακόμη φανεί στην ελληνική οικονομία».

Οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. και του ΔΝΤ εξακολουθούν να διαπραγματεύονται με Έλληνες πολιτικούς για κρίσιμες μεταρρυθμίσεις. Μετά το καλοκαίρι, θα ξεκινήσουν συνομιλίες για το αν χρειάζεται η χώρα ανακούφιση από το χρέος και νέο πρόγραμμα διάσωσης, όταν λήξει το ισχύον μνημόνιο στα τέλη του έτους. Αν κρίνουμε από το παρελθόν, οι συγκρούσεις θα είναι αναπόφευκτες.

Η εύθραυστη κυβέρνηση συνασπισμού του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά θα αντιμετωπίσει ένα ακόμη εμπόδιο τον Φεβρουάριο, με την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν δεν συμφωνήσουν τα ελληνικά πολιτικά κόμματα για τον υποψήφιο, θα ακολουθήσουν κοινοβουλευτικές εκλογές. Κι αν γίνει αυτό, ο ΣΥΡΙΖΑ, που απορρίπτει τους άκαμπτους όρους του μνημονίου, θα αναδειχθεί στο μεγαλύτερο κόμμα και πιθανόν να σχηματίσει νέα κυβέρνηση.

Τα «φωτεινά» σημεία

Τα επιχειρήματα υπέρ των επενδύσεων στην Ελλάδα είναι ότι οι «ακραίοι κίνδυνοι» -όπως ένας καταστροφικός εξοστρακισμός από το ευρώ ή μια νέα στάση πληρωμής- έχουν ελαχιστοποιηθεί. Τα μέτρα ανακούφισης από το χρέος που συμφωνήθηκαν το 2012 έχουν μειώσει την πιθανότητα να αντιμετωπίσει η χώρα σοβαρά προβλήματα στην εξυπηρέτηση του χρέους για το ορατό μέλλον. Η μέση διάρκεια των δανείων από τα κεφάλαια διάσωσης της Ευρώπης είναι πάνω από 30 χρόνια.

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα αποδείχθηκε ανέλπιστα ανθεκτικό, παρότι η ανεργία πλησιάζει το 30%. Μολονότι έχει ελάχιστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η κυβέρνηση Σαμαρά, που ανέλαβε τον Ιούνιο 2012, έχει μεγαλύτερη διάρκεια από τις δύο προηγούμενες κυβερνήσεις.

Ορισμένοι εμπειρογνώμονες θεωρούν επίσης ότι οι Έλληνες πήραν το μάθημά τους από την δημοσιονομική ασυδοσία.

Σε κάθε περίπτωση, για να επαληθεύσει το χαμηλό κόστος δανεισμού της στις αγορές και να παράσχει αποδόσεις στους μακροπρόθεσμους χρηματιστηριακούς επενδυτές, η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο οικονομικό μοντέλο. Και γι αυτό απαιτείται μεγάλη αλλαγή στην ελληνική οικονομία.

Από κάποιες απόψεις, η Ελλάδα μοιάζει περισσότερο με αναδυόμενη αγορά –μετά την κρίση εξάλλου αυτή είναι η επίσημη κατάταξή της στον επενδυτικό κόσμο- παρά με προηγμένη ευρωπαϊκή οικονομία. Κατέχει την 80ή θέση, δίπλα στην Ζουαζιλάνδη, στον δείκτη διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας.

 

Το σημείο στο οποίο διαφέρει η Ελλάδα από τις περισσότερες αναδυόμενες αγορές είναι ότι δεν έχει βρει ακόμη τον δρόμο επιστροφής της στην ανάπτυξη. Η αποτυχία του «μεσογειακού» μοντέλου που εφαρμόστηκε πριν την κρίση βασισμένο σε δανειοδοτούμενη κατανάλωση και διεφθαρμένη διοίκηση, είναι προφανής. Παρά τα μέτρα, το κρατικό χρέος και πάλι θα αντιστοιχεί στο 180% του ΑΕΠ φέτος.

Για την ώρα, οι κακές συνήθειες κόβονται δύσκολα. Η κυβέρνηση της χώρας διένειμε μεγάλο κομμάτι του φετινού πλεονάσματος στον πρωτογενή προϋπολογισμό με την μορφή κοινωνικού μερίσματος στις ασθενέστερες εισοδηματικά ομάδες, αντί να το χρησιμοποιήσει για την πληρωμή τόκων του δημοσίου χρέους.
Φοροδιαφυγή

Το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας από την κρίση επικεντρώθηκε στην μείωση των δαπανών και την αποκατάσταση της δημοσιονομικής θέσης, επειδή η συμμετοχή στην ευρωζώνη δεν επέτρεπε την νομισματική υποτίμηση. Η Αθήνα έχει τουλάχιστον αποκαταστήσει ορισμένες από τις λειτουργίες μιας σύγχρονης κυβέρνησης καταπολεμώντας την φοροδιαφυγή, για παράδειγμα. Παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα στις μεγάλες επιχειρήσεις και τα μεγάλα εισοδήματα, αλλά η συνολική φοροείσπραξη ξεπέρασε τους στόχους πέρσι και στο α΄ εξάμηνο 2014.

Η κυβέρνηση έχει επίσης συρρικνώσει τον δημόσιο τομέα. Το μισθοδοτικό βάρος του δημοσίου μειώθηκε κάτω από τα 16 δισ. ευρώ το 2013 σε σύγκριση με πάνω από 24 δισ. το 2009.

Μεταρρυθμίσεις, επενδύσεις

Οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν καταφέρει να καταπολεμήσουν τα συντεχνιακά συμφέροντα, όπως είναι τα κλαδικά συνδικάτα και τα μονοπώλια, που αντιτίθενται στις προσπάθειες απελευθέρωσης και διασποράς στην οικονομία. Χωρίς μεταρρυθμίσεις, πολλοί επικριτές πιστεύουν ότι η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να προσελκύσει ξένες επενδύσεις οι οποίες είναι απαραίτητες για την ανάκαμψη. Οι οικονομολόγοι συμφωνούν, για παράδειγμα, ότι ο τουρισμός και η ναυτιλία, τα παραδοσιακά «μαξιλάρια» της ελληνικής οικονομίας, δεν επαρκούν ώστε να δημιουργηθούν αρκετές θέσεις εργασίας μακροπρόθεσμα.

Μια σειρά άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν προωθηθεί, αλλά λίγες συμφωνίες έχουν υπογραφτεί. Η σκορπισμένη δόμηση των ελληνικών επιχειρήσεων, περιορίζει τις ευκαιρίες για τους ξένους.
Ελληνικές τράπεζες

Η αποδυναμωμένη κατάσταση των ελληνικών τραπεζών, που θα είχαν καταρρεύσει χωρίς τα δισ. ευρώ σε έκτακτη βοήθεια από την ΕΚΤ, δεν βοηθά την κατάσταση. Η οικονομική θέση των τραπεζών έχει βελτιωθεί: Οπως η κυβέρνηση, έχουν αξιοποιήσει τις ευνοϊκές συνθήκες στις αγορές για να δυναμώσουν τους ισολογισμούς τους με εκδόσεις μετοχών και ομολόγων. Αλλά ο δανεισμός στην πραγματική οικονομία συνεχίζει να συρρικνώνεται. «Η τραπεζική πίστη παραμένει εξαιρετικά σφιχτή και συγκρατεί την οικονομική ανάκαμψη», τονίζει ο κ. Παπαδήμος.

Οι εγχώριες τράπεζες υποχρεώνονται να πληρώνουν πολύ υψηλότερα επιτόκια για να προσελκύουν καταθέσεις: Περίπου 100 δισ. ευρώ που αποσύρθηκαν κατά την διάρκεια της κρίσης, δεν έχουν επιστρέψει ακόμη. Επιβαρύνονται επίσης από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που μπορεί να μην αποπληρωθούν ποτέ και καταλαμβάνουν πάνω από 40% των δανειακών χαρτοφυλακίων. Ο φαύλος κύκλος των αποκαλούμενων επιχειρήσεων «ζόμπι» και ο ανύπαρκτος δανεισμός, συγκρατούν παραπάνω την οικονομική ανάπτυξη.

Θα συνεχιστεί η στενή εποπτεία της Τρόικας

Με τόσες προκλήσεις, αρκετοί επιχειρηματίες και ρυθμιστές παρασκηνιακά υποστηρίζουν να συνεχιστεί η στενή εποπτεία της Ελλάδας από την ΕΕ και το ΔΝΤ.

Ενα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα (το πρόγραμμα του ΔΝΤ φτάνει μέχρι το 2016) θα περιέχει την δυνατότητα περαιτέρω ανακούφισης από τα χρέη, μέσω νέας παράτασης των λήξεων ή διαγραφής τμήματος των χρεών. Αλλά η κυβέρνηση του κ. Σαμαρά, δημοσίως τουλάχιστον, θέλει να ξεφύγει από τις προϋποθέσεις των ατελείωτων μνημονίων που επιβάλλουν τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Βρυξέλλες

Από πολιτικής άποψης, οι Βρυξέλλες παρακολουθούν ασταμάτητα την ανέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ. Οι προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου ίσως σηματοδοτήσουν το σημείο καμπής για τον «φωτογενή» Αλέξη Τσίπρα, τον ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ, που απορρίπτει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις τις οποίες επιβάλλουν οι ξένοι πιστωτές.

Για να εκλεγεί ο πρόεδρος του κράτους, χρειάζονται 180 ψήφοι ή τα τρία πέμπτα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Αλλά η κυβέρνηση Σαμαρά μπορεί να εξασφαλίσει μόνο 153 ψήφους. Αν ο κ. Σαμαράς δεν κατορθώσει να βρει έναν υποψήφιο που θα εξασφαλίσει πρόσθετη στήριξη από μικρότερα κόμματα και ανεξάρτητους, θα ακολουθήσουν γενικές εκλογές.

Ετσι θα δημιουργηθεί μια ευκαιρία για τον ΣΥΡΙΖΑ -που οι σκληροπυρηνικές παρατάξεις του εξακολουθούν να ζητούν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ- να αναδειχθεί σε μεγαλύτερο κόμμα της Βουλής και ενδεχομένως να σχηματίσει κυβέρνηση.

Facebook Comments