Γιατί είχε δίκιο ο Τσίπρας ότι δεν υπάρχει πιθανότητα ούτε μία στο εκατομμύριο να μη δεχτεί η Μέρκελ…Θα ξεκινήσω την παράθεση επιχειρημάτων υπέρ της ορθότητας του ισχυρισμού που διατυπώνεται στον τίτλο του άρθρου με ένα ανορθόδοξο, εκ πρώτης όψεως, τρόπο.

Θα εγκαταλείψω προσώρας την Ελλάδα και τα φλέγοντα θέματα που απασχολούν την ελληνική κοινή γνώμη, θα προσπεράσω την Ευρωπαϊκή Ήπειρο και θα μεταβώ για τις ανάγκες του άρθρου στις Ηνωμένες Πολιτείες λίγο πριν ξεσπάσει εκεί ο αιματηρός αμερικανικός εμφύλιος που στοίχισε τη ζωή σε 600.000 άνδρες και άλλους τόσους τραυματίες και από τις δύο πλευρές.

Στο ερώτημα: «Τι προκάλεσε τον αμερικανικό εμφύλιο;», ποια ήταν δηλαδή τα αίτια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, το πιθανότερο είναι οι περισσότεροι να απαντήσουν: «η κατάργηση της δουλείας», (the abolition of slavery). Αυτή όμως είναι η προφανής απάντηση. Φυσικά τα αίτια του πολέμου σχετίζονται κατά τρόπο αδιάλυτο με τον θεσμό της δουλείας, αλλά δεν ήταν αυτός ο κύριος λόγος που προκάλεσε τον πόλεμο.

Ως γνωστό ο θεσμός της δουλείας ήταν νομικά κατοχυρωμένος μόνο σε ορισμένες πολιτείες του Νότου, ενώ στις πολιτείες του Βορρά ο θεσμός δεν ίσχυε. (Χρησιμοποιώ χαλαρά τους όρους Βορράς και Νότος για ευνόητους λόγους). Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που πολλοί σκλάβοι των πολιτειών του Νότου δραπέτευαν σε πολιτείες του Βορρά, για να ζήσουν ελεύθεροι. Η προσφάτως βραβευμένη με Oscar ταινία «12 χρόνια σκλάβος», αυτό ακριβώς το θέμα αναδεικνύει: τη διπλή ιδιότητα (ελεύθερος–σκλάβος) δηλαδή, της μίας και της αυτής φυσικής οντότητας, όπου ο ανθρώπινος νόμος συγκρούεται με τον φυσικό.).

Στις 23 Ιανουαρίου 1854, ο βουλευτής του Δημοκρατικού κόμματος. Stephen A. Douglas από το Illinois, με μία μόνο κίνηση «ρουά-ματ», τάραξε συθέμελα τους πυλώνες της Αμερικανικής Ένωσης. Κατέθεσε στη Βουλή των Αντιπροσώπων ένα σχέδιο νόμου για τις πολιτείες Κάνσας και Νεμπράσκα (The Kansas – Nebraska Bill), το οποίο έδινε στους πολίτες των δύο πολιτειών το δικαίωμα να αποφασίσουν οι ίδιοι εάν επιθυμούσαν ο θεσμός της δουλείας να επεκταθεί στις εν λόγω πολιτείες. Η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε το νομοσχέδιο. Επαφίετο πλέον στην βούληση των πολιτών να αποφασίσουν εάν επιθυμούσαν την εξάπλωση της δουλείες στο έδαφός τους ή όχι.

Η συγκεκριμένη πράξη προκάλεσε την έντονη αντίδραση της πλειοψηφίας των φιλελευθέρων προερχόμενων από πολιτείες του Βορρά αλλά και του Νότου και είχε ως αποτέλεσμα, το 1855, τη δημιουργία ενός νέου κόμματος, του ρεπουμπλικανικού, το οποίο συστάθηκε τότε, έχοντας ως κύριο λόγο ύπαρξής του την ακύρωση του νόμου αλλά και την απαγόρευση της εξάπλωση της δουλείας σε όσες πολιτείες ο συγκεκριμένος θεσμός δεν ήταν ακόμη νομικά κατοχυρωμένος. Εν ολίγοις το νεοϊδρυθέν κόμμα δεν αμφισβήτησε ποτέ το θεσμό της δουλείας, δικαίωμα το οποίο άλλωστε ήταν συνταγματικά κατοχυρωμένο στις δουλοκτητικές πολιτείες της Ένωσης.

Στις 6 Νοεμβρίου 1860 το πρωτοεμφανιζόμενο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα κέρδισε τις εθνικές εκλογές, αναδεικνύοντας τον Αβραάμ Λίνκολν, ως τον πρώτο ρεπουμπλικανό και 16ο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

Στις 11 Φεβρουαρίου 1861 ο Αβραάμ Λίνκολν, θερμός υποστηρικτής του περιορισμού του θεσμού της δουλείας στις δουλοκτητικές πολιτείες του Νότου και της μη επέκτασής του σε πολιτείες του Βορρά, μετακόμισε με την οικογένειά του από την πόλη Springfield του Illinois, στον Λευκό Οίκο στην Ουάσινγκτον.

Δεν πρόλαβε όμως να χαρεί την εκλογή του, γιατί 90 ημέρες μετά τις εκλογές, (πριν ακόμη ορκιστεί Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών στις 4 Μαρτίου 1861), επτά πολιτείες του Νότου αποσχίστηκαν από την Ένωση δημιουργώντας μία Συνομοσπονδία Πολιτειών, στην ουσία ένα ανεξάρτητο κράτος, ανακηρύσσοντας τον Γερουσιαστή Jefferson Davis από την πολιτεία του Μισισίπι, πρόεδρο του νεοσυσταθέντος κράτους. Πρώτη αποσχίστηκε η Νότια Καρολίνα, δεύτερη η πολιτεία του Μισισίπι και στη συνέχεια η Λουϊζιάνα, η Γεωργία, η Αλαμπάμα, η Φλώριδα και το Τέξας. Σύντομα ακολούθησαν οι πολιτείες Βιρτζίνια, Αρκάνσας, Τεννεσί και Βόρεια Καρολίνα, ανεβάζοντας τον αριθμό των αποσχισθεισών πολιτειών στις έντεκα.

Από τη στιγμή που αποσχίστηκαν οι πολιτείες του Νότου το αίτημα του περιορισμού του θεσμού της δουλείας έχασε παντελώς το νόημα του. Αυτό που ενδιέφερε πλέον τον Λίνκολν και την κυβέρνησή του δεν ήταν η επικράτηση, ή όχι του θεσμού της δουλείας, ή η εξάπλωσή του ή όχι σε μη δουλοκτητικές πολιτείες, αλλά η Διατήρηση της Ένωσης. Ανεξαρτήτως του περιεχομένου της διαμάχης που είχε προκύψει, αυτό που προείχε, υπέρ πάντων, ήταν η συνοχή της Ένωσης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ξέσπασε ο πόλεμος. Αν οι έντεκα πολιτείες δεν είχαν αποσχιστεί από την Ένωση, το πιθανότερο είναι ότι ο πόλεμος δεν θα είχε προκληθεί ποτέ.

Η Ένωση έπρεπε πάση θυσία να διατηρηθεί, no matter what the cost. Αλλιώς ήταν σαν να υπέγραφε (η Ένωση) τη θανατική της καταδίκη. Ένα κράτος, μία οικονομική ένωση, δεν μπορεί να λειτουργήσει, δεν μπορεί να προγραμματίσει το μέλλον της, όταν τα μέλη κράτη (πολιτείες, στην περίπτωση της αμερικανικής Ένωσης) είναι ελεύθερα να μπαινοβγαίνουν, όπως εκείνα αρέσκονται, κατά το δοκούν: σήμερα φεύγω γιατί δεν συμφωνώ με κάτι, αύριο μπαίνω γιατί έτσι μου αρέσει ή γιατί έτσι «μου κάπνισε». Αυτό ήταν το διακύβευμα. Για αυτό έγινε ο πόλεμος. Για αυτό χύθηκε τόσο αίμα. Για να διατηρηθεί η Ένωση.

Για το λόγο αυτό ο Λίνκολν στα πρώτα χρόνια του πολέμου, ουδέποτε αμφισβήτησε το δικαίωμα του Νότου στο θεσμό της δουλείας. Είχε μάλιστα δώσει εντολή, οι μαύροι φυγάδες που κατέφευγαν στο Βορρά κατά τη διάρκεια του πολέμου, να συλλαμβάνονται, να απελαύνονται στην πολιτεία από την οποία προέρχονταν και να παραδίδονται στους νόμιμους κατόχους τους. Όταν ο Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησής του με δική του πρωτοβουλία διέταξε τον εξοπλισμό των σκλάβων, ο Λίνκολν τον καθαίρεσε από το αξίωμα του Υπουργού Εξωτερικών και τον απέστειλε Πρέσβη των Ηνωμένων Πολιτειών στη μακρινή Μόσχα.

Πολύ αργότερα, όταν οι Βόρειοι έχαναν τη μία μάχη μετά την άλλη και η προοπτική της διάλυσης της Ένωσης γινόταν όλο και πιο ρεαλιστική, ο Λίνκολν άλλαξε πολιτική και την Πρωτοχρονιά του 1863, μεσούντος του πολέμου, προέβη στην υπογραφή της Διακήρυξης της Ελευθερίας (ή αλλιώς Χειραφέτησης – The Emancipation Declaration) και πολύ αργότερα δέχτηκε να καταταχθούν μαύροι στρατιώτες στο στρατό των Βορείων.

Έχοντας κάνει τη μεγάλη αυτή παρένθεση, θα επανέλθω στο θέμα μας, αν και πιστεύω ότι οι περισσότεροι αναγνώστες του ανά χείρας άρθρου – όσοι άντεξαν – ίσως να έχουν ήδη προαισθανθεί τα κοινά σημεία του επιχειρούμενου παραλληλισμού.

Πριν φτάσω στο δια ταύτα θα κάνω μία ακόμη, – πιο επίκαιρη -παράκαμψη και θα σταθώ σε ένα πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε πριν μερικές μόλις ημέρες στο περιοδικό Spiegel του γνωστού γερμανού πολιτικού αναλυτή και πολύ συχνά υποστηρικτή των ελληνικών θέσεων, B. Munchau, ο οποίος, μετά από εκτενή αναφορά στις αδέξιες διπλωματικές κινήσεις της Αθήνας που την απομονώνουν πολιτικά και την απομακρύνουν από την προοπτική δημιουργίας συμπάθειας ,την οποία η χώρα θα χρειαστεί στην περίπτωση Grexit, τονίζει ότι κομψές λύσεις για τη χώρα δεν υπάρχουν και ότι κάποια στιγμή, το Μάιο, τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο, οι Έλληνες δεν θα έχουν πια άλλα ταμειακά διαθέσιμα.

Ωστόσο, το άρθρο του καταλήγει στην εξής σημαντική παρατήρηση που πιστεύω ότι συμπυκνώνει το σημερινό διακύβευμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τελειώνοντας, γράφει:

«Κάτι τέτοιο όμως (η δημοσιονομική κάθαρση) ισχύει μόνο βραχυπρόθεσμα. Διότι σε βάθος χρόνου θα μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει την έξοδο μιας χώρας από το ευρώ ως ένα σημείο καμπής, δηλαδή το σημείο όπου η νομισματική ένωση μετατράπηκε σε ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, στο οποίο μπαίνει και βγαίνει όποιος θέλει. Η έξοδος της Ελλάδας θα αποτελούσε ένα προηγούμενο. Και παρά τους καθησυχασμούς, το Grexit θα ήταν ένα μεγαλειώδες βήμα προς τα πίσω για την ευρωπαϊκή ενοποίηση».

Εδώ νομίζω πως ο κύκλος ολοκληρώνεται. Έχουμε επιστρέψει στο σημείο από το οποίο ξεκινήσαμε.

Πιστεύω ότι ο κος Τσίπρας και τα στελέχη της κυβέρνησής του γνωρίζουν αυτό που τόσο λιτά και περιεκτικά αποτυπώνει ο κύριος Munchau στην τελευταία παράγραφο του άρθρου του. Οι υπουργοί της κυβέρνησης και ο Πρωθυπουργός γνωρίζουν αυτή τη βαθιά πεποίθηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωρίζουν ότι η Ένωση είναι αποφασισμένη να κάνει τα πάντα για να παραμείνει η Ελλάδα (με όρους, φυσικά) στην Ένωση για λόγους Διατήρησης της Ένωσης. (Το ίδιο θα έπρατταν για οποιαδήποτε χώρα της Ένωσης, για τους ίδιους λόγους που ο Λίνκολν δεν θέλησε καμία πολιτεία να αποσχιστεί από την Αμερικανική Ένωση.).

Αυτός είναι ο λόγος που η κυβέρνηση δεν έχει ούτε Σχέδιο Α, ούτε Σχέδιο Β. Δεν έχει κανένα σχέδιο. Απλώς ζητάει από την Ένωση να της δώσει χρήματα γιατί γνωρίζει ότι η έξοδος της Ελλάδας θα αποτελέσει (κακό) προηγούμενο, «ένα μεγαλειώδες βήμα προς τα πίσω», σύμφωνα με τον Manchau.

Φυσικά η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αντιμετωπίζει στον ίδιο βαθμό τα προβλήματα που αντιμετώπισε η αντίστοιχη Αμερικανική. Τα «αντίπαλα» μέρη δεν έχουν την ίδια ισχύ ώστε ο αγώνας να είναι αγώνας μεταξύ γιγάντων όπως συνέβη στον Αμερικανικό εμφύλιο. Η κοντόφθαλμη πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα πιστεύει ότι η μη έξοδος από την Ένωση αποτελεί θέσφατον και ότι στο τέλος η Ευρώπη θα υποκύψει. Αυτό όμως δεν ισχύει 100%. Ακόμη και ο κος Τσίπρας στη δήλωσή του ανέφερε: «ούτε ένα στο εκατομμύριο». Τι θα κάνει η ελληνική πλευρά, αν παίξουμε με πιθανότητες κάτω του ενός στο εκατομμύριο; Τι μέλλει γενέσθαι τότε;

Φοβάμαι πως η κυβέρνηση όχι απλώς δεν ξέρει πώς λειτουργεί η Ένωση, αλλά μάλλον δεν ξέρει πως λειτουργεί η διεθνής πολιτική σκηνή. Όταν ακούω τον Πρωθυπουργό να λέει ότι όταν κάποιος ασκεί μονίμως πίεση στον αντίπαλό του, τελικά ο αντίπαλος θα υποχωρήσει, μου προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Δηλαδή εάν πιέζουμε την Τουρκία, ας πούμε, να μας δώσει πίσω την Πόλη, το ζητάμε μια , το ζητάμε δυο, το ζητάμε όπου βρεθούμε και σταθούμε , κάποια στιγμή οι Τούρκοι θα πουν «Δεν αντέχεται άλλο αυτό το μαρτύριο, πες-πες, μας πρήξατε, σας την δίνουμε πίσω! Πάρτε τη!» Δεν λειτουργούν όμως έτσι τα πράγματα. Πολύ φοβάμαι ότι η κυβέρνηση μεταφέρει την πολιτική πραγματικότητα της μικρής της επαρχιακής αυλής στο παγκόσμιο προσκήνιο χωρίς να αντιλαμβάνεται τις τεράστιες διαφορές μεταξύ των δύο.

Είτε παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη (που το εύχομαι ολοψύχως να παραμείνει, για εμάς, για τα παιδιά μας, για τις μελλούμενες γενιές των Ελλήνων), είτε όχι, η μία ή η άλλη έκβαση δεν θα είναι αναίμακτες. Και στις δύο περιπτώσεις θα πονέσουμε. Στην περίπτωση όμως της Εξόδου προς αναζήτηση μιας δικής μας ελληνικής, νοητής Γης της επαγγελίας τα πράγματα θα είναι πολύ πιο άσχημα. Θα πονέσουμε πολύ. Μπορεί να μην φτάσουμε σε μάχες εκ του συστάδην, με πραγματικό αίμα να χύνεται στα πεδίο των μαχών, αλλά οι απώλειες θα είναι εξ ίδου τραγικές όπως εκείνες του αμερικανικού εμφυλίου.

Facebook Comments