Ελληνική Γεωργία: Πορεία στον γκρεμό

Η Ελληνική Αγροτική Οικονομία βρίσκεται σε σημείο καμπής. Έχουμε συμπληρώσει 32 έτη συμμετοχής στην Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ). Οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και η σχετική αντοχή του Αγροτικού Εισοδήματος, έχουν σπρώξει πολλούς συμπολίτες μας να ασχοληθούν ξανά με την Γεωργία.

Εν όψει του consensus που μοιάζει να υπάρχει στην πολιτική και την κοινωνία για μία επανεκκίνηση της Γεωργίας, ως μέρος της πολυπόθητης αναπτύξεως, πρέπει να εξετάσουμε την μέχρι σήμερα πορεία της, να δούμε ποια είναι τα προβλήματά της, αλλά και τα δυνατά σημεία της, ώστε να μπορούμε να σχεδιάσουμε το μέλλον.

Σε αυτό και σε επόμενα άρθρα μου, θα προσπαθήσω να δω την μέχρι σήμερα πορεία της Γεωργίας, να αναλύσω τα δυνατά της σημεία, τις αδυναμίες της, τις ευκαιρίες, αλλά και τις απειλές.

Μας Ωφέλησε η Συμμετοχή στην ΚΓΠ;

Θεωρώ ότι αυτή είναι η σημαντικότερη ερώτηση. Απορώ γιατί, μετά 32 έτη συμμετοχής, δεν είναι το κύριο θέμα συζητήσεως.

Μία πρώτη, χονδρική, απάντηση μπορεί να δοθεί αν εξετάσουμε την πορεία του Αγροτικού Ισοζυγίου, δηλ. την διαφορά μεταξύ εξαγωγών και εισαγωγών αγροτικών προϊόντων. Μία θετική πορεία του αγροτικού ισοζυγίου στον χρόνο, θα υπεδείκνυε μία θετική πορεία της Αγροτικής μας Οικονομίας. Στον ακόλουθο πίνακα φαίνεται η πορεία του αγροτικού ισοζυγίου από το 1981.

Πίνακας 1: Αγροτικό Ισοζύγιο (τρέχουσες τιμές)

Όπως, φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, η πορεία της Γεωργίας μας κατά την συμμετοχή μας στην ΚΓΠ, δεν μοιάζει να είναι επιτυχημένη: Από θετικό ισοζύγιο, έστω μικρό, φθάσαμε σε ένα καταστροφικό αρνητικό ισοζύγιο πάνω από 3 δισεκατομμύρια ευρώ το 2008. Έκτοτε παρατηρείται μία σημαντική βελτίωση, αλλά, πάλι, το 2012 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) ξοδέψαμε 1,2 δισεκατομμύρια περισσότερα για εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από ό,τι εισπράξαμε από τις εξαγωγές.

Η Πορεία της Παραγωγής του Αγροτικού Τομέα

Εδώ θα πρέπει να εξετάσουμε την αξία της καθαρής παραγωγής του Αγροτικού τομέα. Μία δυναμική αύξηση της αξίας την ίδια εποχή, θα μπορούσε να υποδεικνύει μία καλή πορεία της αγροτικής παραγωγής, που, όμως, δεν μπόρεσε να ακολουθήσει την εκρηκτική άνοδο της ζητήσεως.

Στο παραπάνω γράφημα, παρατηρούμε μία δυναμική πορεία της Ελληνικής Γεωργίας μέχρι το 1991, που τότε μπήκε σε μία περίοδο σχετικής σταθερότητας μέχρι το 2005, όταν άρχισε να παίρνει τον κατήφορο.

Είναι σαφές ότι κάτι συνέβη στα μέσα της δεκαετίας του 90, το οποίο άλλαξε την πορεία της Ελληνικής Γεωργίας. Για να μπορέσουμε να ψάξουμε για το τι ήταν αυτό, πρέπει να δούμε πιο ειδικά παραδείγματα.

Παραγωγή Σιτηρών

Τα σιτηρά είναι ίσως η πιο σημαντική και εικονική καλλιέργεια, όχι μόνον επειδή διεθνώς καταλαμβάνουν την  μεγαλύτερη έκταση, όσο και διότι είναι η βάση των ζωοτροφών και άρα απαραίτητα για την κτηνοτροφία.

Στον επόμενο πίνακα, βλέπουμε την εξέλιξη της καλλιέργειας των δημητριακών στην πατρίδα μας. Παρατηρούμε ότι η παραγωγή κορυφώθηκε το 1991 με σχεδόν 6.200.000 τόνους και έκτοτε ακολουθεί καθοδική πορεία. Σήμερα, η παραγωγή είναι στα επίπεδα του 1980.

Κάτι συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 90…

Κτηνοτροφία / Πτηνοτροφία

Αν εξαιρέσουμε τα αμνοερίφια, και εδώ, στην παραγωγή κρέατος, παρατηρούμε ότι στα μέσα της δεκαετίας του 90, είχαμε την αιχμή της παραγωγής, η οποία έκτοτε ακολουθείται καθοδική τάση. Δείτε τον επόμενο πίνακα που αφορά στην παραγωγή κρέατος ορνίθων. Η διαχρονική αιχμή παραγωγής ήρθε το 1995 και έκτοτε έχουμε καθοδική πορεία, παρά την αιχμή το 2003 με 2005. Σήμερα, η παραγωγή είναι στα επίπεδα του 1975.

Στα αβγά, η αιχμή της παραγωγής ήταν νωρίτερα, το 1985. Σήμερα, η παραγωγή είναι μόλις λίγο μεγαλύτερη από το 1970.

Στο χοιρινό κρέας, η αιχμή ήρθε και αυτή λίγο νωρίτερα, το 1987. Σήμερα, η παραγωγή είναι στα επίπεδα του 1973/74.

Η παραγωγή του βόειου κρέατος ήταν από το 1975 σε καθοδική πορεία και σήμερα παράγουμε λιγότερο από ό,τι το 1970. Σαφώς, η τάση στην παραγωγή του βόειου δεν επηρεάστηκε από την ΚΓΠ, ούτε θετικώς , αλλά και ούτε αρνητικώς.

Μόνον το γάλα παρουσιάζει συνεχή αύξηση παραγωγής μέχρι και το 2008, με μικρή μείωση έκτοτε.

Κηπευτικά

Στα κηπευτικά, θα εξετάσω την περίπτωση της τομάτας, που κάποτε ήταν ο βασιλιάς όλων των κηπευτικών, αλλά και της αγροτικής βιομηχανίας. Στον παρακάτω πίνακα, φαίνεται η διαχρονική εξέλιξη της έκτασης που καλλιεργείται με τομάτα στην Ελλάδα.

Παρατηρούμε μία αιχμή το 1992 με 520.000 στρέμματα. Μετά, το χάος. Σήμερα, καλλιεργούνται μόνον 160.000 στρέμματα ή το 30% του 1992.

Περίπου το ίδιο βλέπουμε και στον όγκο παραγωγής. Σήμερα, η παραγωγή των 980.000 τόνων αντιπροσωπεύει μόνον το 46% της παραγωγής του 1991 (παρατηρούμε μία αυξημένη κατά 29% στρεμματική απόδοση).

Εντυπωσιακή είναι και η πορεία των εισαγωγών φρέσκιας τομάτας. Μέχρι το 1995 ήταν ασήμαντες, για να εκτιναχθούν έκτοτε!

Τι συνέβη και στα κηπευτικά, στα μέσα της δεκαετίας του 90;

Βιομηχανικές Καλλιέργειες

Η κύρια βιομηχανική καλλιέργεια στην Ελλάδα είναι το βαμβάκι. Αυτό, δείχνει τελείως διαφορετική συμπεριφορά. Παρά την μεγάλη πτώση παραγωγής 2007-2011, το 2012 δείχνει μεγάλη ανάκαμψη. Να σημειώσουμε, όμως, ότι το βαμβάκι είναι μία καλλιέργεια που εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικώς από τις κοινοτικές επιδοτήσεις.

Συμπέρασμα

Την δεκαετία του 1990, κυρίως στο πρώτο της μισό, κάτι συνέβη και η Ελληνική Γεωργία άρχισε να χάνει το παιχνίδι. Τα στατιστικά, γενικά και ειδικά, δείχνουν το ότι κάτι συνέβη. Όμως, δεν μας λένε τι. Αυτό χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση που, μάλλον, δεν θα βρεθεί μέσα στα στατιστικά στοιχεία. Οπότε, κάθε άποψη, θα προκαλέσει αρκετές αντιρρήσεις. Θα το προσπαθήσω σε επόμενο άρθρο μου.

Το μόνο που είμαι βέβαιος είναι το ότι η ΚΓΠ δεν βοήθησε την Ελληνική Γεωργία. Το τι έφταιξε σηκώνει συζήτηση. Μπορεί να φταίει το ότι μία κεντρική πολιτική, από τις Βρυξέλλες, μπορεί να μη ταιριάζει σε όλες τις χώρες. Πάλι, μπορεί να φταίει το πώς εμείς εφαρμόσαμε την ΚΓΠ, πχ επιδιώκοντας να μεγιστοποιήσουμε τις εισπράξεις από τις επιδοτήσεις, χωρίς, όμως, να έχουμε βάλει έναν στόχο, σκορπίζοντας τις επιδοτήσεις.

Το ερώτημα παραμένει: τι συνέβη στην Ελληνική Γεωργία στα μέσα της δεκαετίας του 1990;