Συντάξεις βάσει αποδοχών 40ετίας για όλους τους ασφαλισμένους

Σύνταξη ανάλογη των αποδοχών και των εισφορών που έχουν καταβάλει οι ασφαλισμένοι στο σύνολο του εργασιακού τους βίου θα παίρνουν όσοι συνταξιοδοτούνται από το 2015 και μετά, είτε έχουν 15 έτη είτε 20 είτε φτάνουν τα 40 χρόνια δουλειάς.

Το αναλογικό μοντέλο είναι αυτό που εξετάζεται πλέον από το υπουργείο Εργασίας και μάλιστα οι μελέτες που εκπονούνται για τη βιωσιμότητα του συστήματος στηρίζονται στην παραδοχή ότι το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί καθολικά για όλα τα έτη ασφάλισης και όχι μόνο για τα χρόνια πληρωμής εισφορών από το 2011 και μετά που προβλέπει ο νόμος 3863/10!

Ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων «βγάζει» μειώσεις καθώς το σημερινό σύστημα που προβλέπει τον υπολογισμό τους με το μέσο όρο των αποδοχών της καλύτερης πενταετίας από τα 10 τελευταία έτη του εργασιακού βίου για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ και με βάση το μισθό του τελευταίου μήνα για τους εργαζομένους σε ΔΕΚΟ, τράπεζες και στο Δημόσιο, οδεύει οριστικά προς κατάργηση.

Το νέο μοντέλο θα είναι μικτό με στοιχεία από το ιταλικό και το σουηδικό σύστημα (σ.σ.: που νομοθετήθηκε για τις επικουρικές συντάξεις) και, πέραν της αναλογικότητας εισφορών – παροχών, θα προβλέπει και τη «δημοσιονομική ουδετερότητα» για τα Ταμεία, ώστε στην περίπτωση ελλείμματος να προχωρούν σε οριζόντιες μειώσεις συντάξεων.

Στην πράξη από το 2015 έρχεται «τυφώνας» αλλαγών στο ασφαλιστικό, οι οποίες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους έχουν «υπαγορευθεί» από την τρόικα.

Οι παρεμβάσεις, λοιπόν, δεν θα περιοριστούν μόνο στην εφαρμογή του νόμου Λοβέρδου – Κουτρουμάνη που ψηφίστηκε το 2010 και προβλέπει την καθιέρωση του βασικού ποσού των 360 ευρώ και της αναλογικής σύνταξης μόνο για το διάστημα ασφάλισης από το 2011 και μετά, αλλά θα επεκταθούν ως προς τον υπολογισμό των συντάξεων και για τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010. Ο νόμος 3863/10 δεν προέβλεψε αλλαγές στον υπολογισμό των συντάξεων για τα έτη ασφάλισης μέχρι το 2010. Εισήγαγε μόνο την αναλογική σύνταξη, δηλαδή τη σύνταξη βάσει των αποδοχών που έχουν οι ασφαλισμένοι και των εισφορών που έχουν πληρώσει για το διάστημα από το 2011 και μετά.

Οι αλλαγές όμως που εξετάζονται τώρα και για τις οποίες πιέζει (και ως ένα βαθμό έχει υπαγορεύσει η τρόικα) περιλαμβάνουν την καθιέρωση πλήρους αναλογικότητας στον υπολογισμό των συντάξεων όχι μόνο για τα χρόνια ασφάλισης μετά το 2011, αλλά κυρίως για το διάστημα της ασφάλισης μέχρι το 2010!
 
Το αναλογικό μοντέλο θα εφαρμοστεί ως εξής:
* Αναγωγή των αποδοχών του παρελθόντος και από την έναρξη της ασφάλισης κάθε εργαζόμενου σε σημερινές τιμές, με ειδικούς συντελεστές που θα βγάζουν ένα μέσο όρο μισθού για όλα τα χρόνια εργασίας. Η αναγωγή των αποδοχών θα γίνει μέσω της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής από την οποία έχει ζητηθεί να δημιουργήσει τους συντελεστές τιμαριθμοποίησης των μισθών όλου του εργασιακού βίου.
* Υπολογισμός του μισθού που θα αντιστοιχεί σε όλα τα χρόνια εργασίας με συντελεστές ασφάλισης, ώστε για κάθε έτος να προκύπτει και ένα ανάλογο ποσό σύνταξης.
* Προσδιορισμός ανώτατου συντελεστή (οροφή) που θα είναι στην ουσία και το πλαφόν που θα μπορεί να φτάνει η σύνταξη.
 
Το νέο σύστημα θα απλοποιήσει πλήρως τον υπολογισμό των συντάξεων, αλλά θα φέρει μειώσεις. Πόσο θα είναι οι μειώσεις στις νέες συντάξεις φαίνεται στον πίνακα που δημοσιεύει ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής και προέρχεται από μια ειδικά επεξεργασμένη μελέτη που έγινε στο ασφαλιστικό από την Αναλογιστική Αρχή και στάλθηκε, το 2012, στην Κομισιόν (Ageing Working Group).
Στα στοιχεία αυτά, λοιπόν, που είναι με δεδομένα του 2010, φαίνεται ότι το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων, δηλαδή το ποσό που παίρνει ένας εργαζόμενος από σύνταξη σε σχέση με το μισθό του, μειώνεται σημαντικά. Για παράδειγμα, από 60% σχεδόν, που ήταν το ποσοστό αναπλήρωσης το 2010, μειώνεται στο 51,8% για το 2015, στο 48,1% έως το 2020 και έως το 2030 προβλέπεται μείωση της αναπλήρωσης στο 47,1%! Από το 2030 και μετά φαίνεται ότι τα ποσά συντάξεων βελτιώνονται αλλά και πάλι δεν πρόκειται να φτάσουν στο 60%.
Τα ποσοστά αναπλήρωσης που θα βγάλουν οι νέες μελέτες βιωσιμότητας που θα πρέπει να σταλούν έως το τέλος Οκτωβρίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα αλλάζουν και πολύ τις προβλέψεις αυτές.
 
Οι αλλαγές στον υπολογισμό των συντάξεων θα επηρεάσουν, κυρίως, όσους σήμερα συνταξιοδοτούνται με τα κατώτατα όρια, δηλαδή μόνο ένα τμήμα της σύνταξής τους είναι ανάλογο με τις εισφορές που κατέβαλαν και το υπόλοιπο ποσό έρχεται και το συμπληρώνει το ίδιο το ασφαλιστικό σύστημα, δηλαδή το κράτος, ώστε οι ασφαλισμένοι με λίγα χρόνια και χαμηλές αποδοχές να μην πέφτουν κάτω από το επίπεδο σύνταξης των 487 ευρώ το μήνα.
 
Το αναλογικό μοντέλο ανατρέπει τα κατώτατα όρια και, αν σήμερα είχε εφαρμογή, τότε η σύνταξη των 487 ευρώ, για όσους έχουν 15 χρόνια ασφάλισης με πολύ χαμηλές αποδοχές, θα μειωνόταν κάτω και από τα 350 ευρώ. Και αυτό γιατί θα καταργείτο το προνοιακό κομμάτι που συμπληρώνει το κράτος και δεν αντιστοιχεί σε εισφορές.
 
Ωστόσο, κατά την εφαρμογή των αλλαγών στον υπολογισμό των συντάξεων, που μελετά η αρμόδια επιτροπή στο υπουργείο Εργασίας εξετάζεται να καθιερωθεί ένα νέο κατώτατο όριο που θα υπολογίζεται με βάση τα 15 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη. Ως βάση υπολογισμού θα χρησιμοποιηθεί, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, όχι το ημερομίσθιο των 33 ευρώ που ίσχυε μέχρι το 2011, αλλά το μειωμένο ημερομίσθιο που νομοθετήθηκε το 2012 και είναι 26,18 ευρώ.
Ετσι, το νέο κατώτατο όριο σύνταξης θα διαμορφωθεί στα 393 ευρώ για όσους συνταξιοδοτούνται από το 2015 και μετά.
 

Τα τρία σενάρια για ενοποίηση των Ταμείων
 
 
«Κλειδί» για την εφαρμογή του νέου συστήματος είναι οι ενοποιήσεις Ταμείων, που προτείνει το ΚΕΠΕ.
Μέσα από τις ενοποιήσεις των Ταμείων θα γίνει και η «ενοποίηση» των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης και υπολογισμού των συντάξεων για όλους τους ασφαλισμένους.
Η τελική μελέτη του ΚΕΠΕ, τμήμα της οποίας με την εισήγηση και τα προτεινόμενα σενάρια των ενοποιήσεων, εξασφάλισε και αποκαλύπτει σήμερα ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, παραδόθηκε αυτή την εβδομάδα στο υπουργείο Εργασίας.
Προτείνει τρία σενάρια ενοποιήσεων που είναι τα εξής:

1.  Κατάργηση της σημερινής δομής του ασφαλιστικού συστήματος και δημιουργία ενός Ταμείου που θα απαρτίζεται από κλάδους μισθωτών, ελεύθερων επαγγελματιών, επιστημόνων και αγροτών. Το σενάριο αυτό προβλέπει δηλαδή ένα Εθνικό Ασφαλιστικό Ταμείο με τομείς ΙΚΑ, Δημοσίου, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΟΓΑ και ΝΑΤ. Το σενάριο αυτό συναντά δυσκολίες λόγω του όγκου μεταφοράς δεδομένων και της γραφειοκρατίας που απαιτείται μέχρι να διαλυθούν διοικητικά οι σημερινοί φορείς και να περάσουν ως τομείς ασφάλισης κάτω από την εποπτεία του Εθνικού Ταμείου. Για το λόγο αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί παρά μετά το 2016-2017, πλην απρόβλεπτων εξελίξεων που έχουν να κάνουν με τη στάση και τις πιέσεις της τρόικας.
2.  Ενοποίηση των σημερινών ταμείων κύριας ασφάλισης σε 3 φορείς: ΙΚΑ, ΟΓΑ και ΕΤΑΑ – ΟΑΕΕ σε ενιαίο Ταμείο κατόπιν συγχώνευσης.
3.  Ενοποίηση των φορέων σε 4 Ταμεία: ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ, με εσωτερικές ενοποιήσεις, δηλαδή πλήρης εξομοίωση των συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων για όλους όσοι είναι και θα ενταχθούν στο ΙΚΑ, πλήρης εφαρμογή του καταστατικού παροχών για όλους τους ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ με κατάργηση του μπόνους των 220 ευρώ που παίρνουν μόνο οι συνταξιούχοι του ΤΕΒΕ και επίσης κατάργηση των επιτροπών του Ταμείου Μηχανικών (ΤΣΜΕΔΕ), του Ταμείου υγειονομικών (ΤΣΑΥ) και των δικηγόρων (ΤΑΝ) που διοικούν στην ουσία το ΕΤΑΑ. Το σενάριο αυτό προκρίνεται, σύμφωνα με πληροφορίες, ως κύρια επιλογή το υπουργείο Εργασίας.

 
 
Οπως τονίζεται, ωστόσο, στη μελέτη του ΚΕΠΕ «όποιο σενάριο ενοποίησης και να επιλεγεί θα πετύχει καλύτερες συνθήκες οικονομικής αποτελεσματικότητας, συμβάλλοντας καταλυτικά στη βιωσιμότητα του συστήματος».
Επίσης προτείνονται και οι εξής αλλαγές:
* Δημιουργία, του Εθνικού Κέντρου Απονομής Συντάξεων, το οποίο θα είναι ο αποκλειστικός φορέας μέσω του οποίου θα απονέμεται η σύνταξη, λύνοντας έτσι ένα τεράστιο πρόβλημα γραφειοκρατίας και καθυστέρησης στην απονομή συντάξεων.
* Ενοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών του υπουργείου Εργασίας, ώστε να αντιμετωπιστούν καλύτερα η ανασφάλιστη εργασία και η εισφοροδιαφυγή.
 * Σύσταση ενός επενδυτικού φορέα, στα πρότυπα των εταιριών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (τύπου ΑΕΕΑΠ), που θα επωμιστεί τη διαχείριση και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων, αξιοποιώντας το θεσμικό πλαίσιο, όπως αυτό βελτιώθηκε το 2013. Μέσα από τη λειτουργία ενός τέτοιου επενδυτικού φορέα θα αποφευχθούν οι μεγάλες αστοχίες, στρεβλώσεις και παθογένειες του παρελθόντος, καθώς μέσα από τη διαφανή και την ορθολογικότερη αξιοποίηση ακινήτων και κτιριακών υποδομών θα μεγιστοποιηθούν τα έσοδα προς όφελος των ασφαλισμένων και των Ταμείων.
* Ολοκλήρωση της διαδικασίας ενοποίησης μέσα από 6 στάδια, ξεκινώντας από τις διαδικασίες διαβούλευσης και επεξεργασίας του μεταρρυθμιστικού πακέτου, την ενεργό συμμετοχή των διοικήσεων των Ταμείων, την προώθηση ενοποιητικών δράσεων σε διοικητικές δομές και πληροφοριακά συστήματα. Η διαδικασία ενοποίησης εκτιμάται να ολοκληρωθεί το 2017, με τη συγχώνευση της είσπραξης ασφαλιστικών εισφορών από τη φορολογική διοίκηση.