H Ελλάδα δεν έχει βγει ακόμη από το τούνελ. Αλλά διαφαίνεται μια αξιόπιστη πορεία που μπορεί να οδηγήσει τη χώρα και πάλι στο φως. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα στο οποίο κατέληξα μετά από μια εβδομάδα που πέρασα στη χώρα.

Παρά το γεγονός ότι το 2013 θα είναι τρομακτικά δύσκολο για την οικονομία της χώρας, το επόμενο έτος θα είναι μάλλον καλύτερο. Οι προοπτικές, ωστόσο, είναι εύθραυστες: θα μπορούσε να ξεσπάσει ξανά πολιτική κρίση, η φοροδιαφυγή κάνει θραύση και υπάρχει ο κίνδυνος εξωτερικών κλυδωνισμών.
Ας δούμε πρώτα τα καλά νέα. Η κυβέρνηση συνασπισμού του Αντώνη Σαμαρά κρατά τη συνοχή της πέρα από κάθε προσδοκία, μετά το πολιτικό χάος που διαδέχθηκε, παρά τα ιδιαίτερα σκληρά μέτρα λιτότητας που επέβαλε.

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο Σαμαράς και ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας δίνουν μάχη στήθος με στήθος. Ο Έλληνας πρωθυπουργός όμως δεν έχει υποστεί τη σημαντική πτώση δημοτικότητας που περνούν ο Ισπανός πρωθυπουργός Μariano Rajoy ή ο Γάλλος πρόεδρος Francois Hollande.

Σε αναγνώριση της αποτελεσματικής διακυβέρνησης η τρόικα έδωσε τα εύσημα στην Ελλάδα την προηγούμενη εβδομάδα, αποδεσμεύοντας και νέα δάνεια διάσωσης, επιπλέον των 200 δις ευρώ περίπου που έχει ήδη λάβει η χώρα.

Η περσινή τραυματική εμπειρία όταν φαινόταν ότι η Ελλάδα ίσως εγκαταλείψει το ευρώ, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη λιτότητα θα οδηγήσουν φέτος σε συρρίκνωση της οικονομίας κατά 5% περίπου, με τη σωρευτική ύφεση να υπολογίζεται κοντά στο 25%. Η ανεργία θα ανέλθει κατά πάσα πιθανότατα στο 30%.

Αυτά είναι ζοφερά νούμερα. Αλλά η Αθήνα φαίνεται τώρα να βρίσκεται σε καλή πορεία για να πετύχει φέτος “πρωτογενές πλεόνασμα”. Με άλλα λόγια δεν θα εμφανίσει δημοσιονομικό έλλειμμα πριν από την πληρωμή τόκων. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα δεν θα χρειαστεί να λάβει επιπλέον μέτρα λιτότητας το επόμενο έτος.

Εν τω μεταξύ, έως και 50 δις ευρώ διατίθενται για την ανακεφαλαιοποίηση των βιώσιμων τραπεζών και την εκκαθάριση των μη βιώσιμων. Τα εν λόγω κεφάλαια έχουν στόχο να καλύψουν την τρύπα που δημιουργήθηκε από τις ζημίες που προκάλεσαν στους ισολογισμούς τους η ανταλλαγή ομολόγων και η χιονοστιβάδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Είναι τραγικό που αυτή η διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε στην αρχή της κρίσης, καθώς το τραπεζικό σύστημα-ζόμπι επιδείνωσε την κατάσταση. Παρόλα αυτά, κάλιο αργά παρά ποτέ.
Η εξάρτηση των τραπεζών από τον ακριβό μηχανισμό έκτακτης παροχής ρευστότητας από την ελληνική κεντρική τράπεζα (ELA) έχει επίσης περιοριστεί. Ανέρχεται πλέον στα 22 δις ευρώ από το υψηλό των 120 δις ευρώ. Το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών έχει μειωθεί, επιτρέποντας θεωρητικά να περάσουν τα οφέλη στους πελάτες.

Άλλα 8,2 δις ευρώ από τα κεφάλαια διάσωσης χρησιμοποιούνται για να πληρώσει η κυβέρνηση τους λογαριασμούς της. Και πάλι είναι τρομερό που αυτό δεν έγινε νωρίτερα. Η αποτυχία της κυβέρνησης να πληρώσει τις υποχρεώσεις της έχει καταστρέψει πολλές επιχειρήσεις. Αλλά και πάλι, εάν τα λεφτά εκταμιευθούν άμεσα, ο ιδιωτικός κλάδος θα πάρει μια ανάσα.

Παράλληλα, η προσπάθεια να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα μέσω αρκετά χαμηλότερου μισθολογικού κόστους αποδίδει τελικά καρπούς. Αυτό είναι πιο ορατό στον τουρισμό, ο οποίος αντιστοιχεί στο 17% του ΑΕΠ. Τα έσοδα αναμένεται να αυξηθούν 9%-10% φέτος, σύμφωνα με τον κλάδο.

Εάν η Αθήνα μπορέσει να κρατήσει αυτήν τη ρότα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η ευρωζώνη να συμφωνήσει να ελαφρύνει περαιτέρω το χρέος της χώρας, το οποίο ανέρχεται στο 160% περίπου του ΑΕΠ, μέσω της μείωσης των επιτοκίων και της επιμήκυνσης της αποπληρωμής των δανείων του επίσημου τομέα. Αυτό αναφέρθηκε ρητά στην τελευταία έκθεση της τρόικας. Η μείωση του χρέους θα επιτρέψει στην Αθήνα να αποφύγει περαιτέρω μέτρα λιτότητας.

Ωστόσο, οι προοπτικές δεν είναι όλες ευοίωνες. Η πολιτική κατάσταση παραμένει εύθραυστη. Ακόμη κι αν η κυβέρνηση συνασπισμού παραμείνει συμπαγής, έως τις αρχές του 2015 θα έχουν πιθανότατα προκηρυχθεί εκλογές, καθώς η Ελλάδα θα πρέπει τότε να εκλέξει νέο πρόεδρο. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας, εάν η Βουλή δεν μπορεί να συμφωνήσει σε έναν υποψήφιο – το οποίο φαίνεται πιθανό – ο λαός πάει στις κάλπες.

Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Σαμαράς ίσως προκηρύξει εκλογές ακόμα νωρίτερα, ιδίως εάν πιστεύει ότι θα τις κερδίσει. Όμως, ένα τέτοιο στοίχημα θα μπορούσε να αποτύχει. Εν τω μεταξύ, μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα τριβή με την τρόικα και υποχώρηση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης.

Ο Σαμαράς δεν πρέπει να εφησυχάσει όσον αφορά τα δημοσιονομικά της χώρας. Η Αθήνα πετυχαίνει τους στόχους για το έλλειμμα επειδή οι δαπάνες είναι χαμηλότερες του στόχου. Τα έσοδα είναι επίσης χαμηλότερα του στόχου, μια συνέπεια της συνεχιζόμενης αποτυχίας να παταχθεί η φοροδιαφυγή. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας, κατά κύριο λόγο για να μην χρειαστεί να αυξηθούν περαιτέρω οι φόροι στους έντιμους πολίτες.

Γενικότερα, ο Σαμαράς δεν φαίνεται να κάνει πολλά για να αντιμετωπίσει τις ολιγοπωλιακές πρακτικές – ίσως επειδή το κόμμα του είναι στενά συνδεδεμένο με μερικούς από τους ολιγάρχες της χώρες.

Η τρόικα θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι η απελευθέρωση των αγορών είναι απαραίτητη για την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας και ότι η πρόοδος σε αυτό το μέτωπο θα είναι βασικός παράγοντας για να αποφασιστεί εάν θα υπάρξει περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους.

Τέλος, υπάρχει και ο κίνδυνος των εξωτερικών κλυδωνισμών. Η Αθήνα έχει μέχρι στιγμής αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τις επιπτώσεις από την Κύπρο, καθώς τα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα θα προστατευθούν από το κούρεμα καταθέσεων στη Λευκωσία. Ακόμα κι έτσι, το εμπόριο με την Κύπρο θα πέσει κατακόρυφα και η εμπιστοσύνη των Ελλήνων καταθετών έχει κάπως κλονιστεί.

Ο πραγματικός κίνδυνος θα είναι εάν η κυπριακή κρίση επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό που η Λευκωσία εγκαταλείψει το ευρώ. Θα είναι τότε δυσκολότερο να αποφευχθεί η μετάδοση της κρίσης στην Ελλάδα .

Παρόλα αυτά, οι προοπτικές για την Ελλάδα μοιάζουν πολύ καλύτερες από ό,τι ήταν εδώ και χρόνια. Η χώρα μάλλον θα περάσει τον κάβο.

Facebook Comments