Υποθέτουμε ότι η ύφεση φθάνει κάποια στιγμή στο τέλος της και η αμερικανική οικονομία επιστρέφει σε φυσιολογικούς ρυθμούς ανάπτυξης μετά από μια παρατεταμένη κρίση. Ο οικονομολόγος Τζορτζ Μάσον και ο μπλόγκερ Τάιλερ Κόουεν γράφουν στην ιστοσελίδα της New York Times:

«Είναι δύσκολο να μην καταλήξει κάποιος στο συμπέρασμα ότι τα τρέχοντα προβλήματα υπερβαίνουν τα στενά όρια του οικονομικού κύκλου. Οι ριζικές και αιφνίδιες μεταβολές από τη χρηματοπιστωτική κρίση μπορεί να ήταν πρώιμες ενδείξεις μιας βαθύτερης εξασθένησης και δυσλειτουργίας». Εγείρονται δύο-τρία ερωτήματα από αυτήν την τοποθέτηση.

Πρώτον, ο κ. Κόουεν υποστηρίζει ότι κάποιες αλλαγές έχουν μειώσει την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας. Δηλαδή έχουν μειωθεί τα ποσοστά του ΑΕΠ ή η μακροπρόθεσμη τάση ανάπτυξης; Το τελευταίο είναι πολύ χειρότερο. Μια μόνιμη «βλάβη» στα ποσοστά του ΑΕΠ σημαίνει ότι οι επιπτώσεις από την τελευταία ύφεση στιγμάτισαν την οικονομία που, όμως, θα καταφέρνει να αναρρώσει σε φυσιολογικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αλλά μια μόνιμη πτώση της μακροπρόθεσμης τάσης ανάπτυξης σημαίνει πως η άνοδος του ΑΕΠ στο μέλλον θα είναι μικρότερη από το παρελθόν, εξωθώντας τη χώρα από τον πρώτο κόσμο και ωθώντας την στην ομάδα των χωρών μεσαίου εισοδήματος.

Δεύτερον, ποιες είναι οι παράμετροι που θέτουν σε νέα βάση την αμερικανική οικονομία και είναι ανεπανόρθωτες; Υπάρχουν αρκετές θεωρίες που αναλύουν τα μόνιμα σημάδια της τελευταίας ύφεσης. Εργαζόμενοι, όντας μακροχρόνια άνεργοι, μπορεί να έχουν χάσει τις ικανότητες ή τα κίνητρα για απασχόληση. Μπορεί να έχει εξασθενήσει η παραγωγικότητα σε μόνιμη βάση ή να έχουν υποβαθμιστεί τα κριτήρια στη χάραξη οικονομικής πολιτικής. Η ερμηνεία για μόνιμη πτώση της μακροπρόθεσμης τάσης στην ανάπτυξη ταιριάζει με την τοποθέτηση του Λάρι Σάμερς περί «μόνιμης στασιμότητας».

Ολα τα προαναφερόμενα προβλήματα διορθώνονται με την υιοθέτηση μιας αξιόπιστης πολιτικής. Μπορούν να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας για τους μακροχρόνια άνεργους. Εάν η οικονομία είναι παγιδευμένη σε μόνιμη στασιμότητα, τότε η Fed μπορεί να αναθεωρήσει τον μακροπρόθεσμο στόχο για τον πληθωρισμό. Και ούτω καθεξής. Αλλά ο κ. Κόουεν υποστηρίζει με τη θεωρία της Μεγάλης Αναπροσαρμογής πως η πολιτική δεν έχει κανένα περιθώριο να διορθώσει τίποτα, γράφοντας τα ακόλουθα:

«Εάν μια αναπροσαρμογή βρίσκεται σε εξέλιξη θα πρέπει, ίσως, να αποδεχτούμε ότι η πολιτική δεν μπορεί να αντιστρέψει εύκολα τα δεδομένα. Οταν αρχίζουν να καταρρέουν μη βιώσιμες οικονομικές δομές, τότε χρειάζεται να γίνουν μεγάλες επεμβάσεις για να καταστούν ξανά λειτουργικές».

Ποιες είναι αυτές οι οικονομικές δομές ή οι λόγοι που καταρρέουν ή είναι μη βιώσιμες. Η λέξη «δομή» είναι, συνήθως, η ετικέτα για μια μυστηριώδη, άγνωστη και πολύ ισχυρή δύναμη.

Το τρίτο πρόβλημα με τη θεωρία της Μεγάλης Αναπροσαρμογής είναι ότι δεν παραπέμπει σε αρκετά παραδείγματα του παρελθόντος. Ενα παράδειγμα θα ήταν η Αργεντινή. Μια εύπορη οικονομία που κατέληξε σε χώρα μεσαίου εισοδήματος λόγω της άσκησης κακής πολιτικής επί σειρά ετών και του αποκλεισμού της από τις αλυσίδες στην παγκόσμια προσφορά προϊόντων. Οπότε η θεωρία της Μεγάλης Αναπροσαρμογής στηρίζεται σε μια ανησυχία ότι «κάτι μεγάλο» έχει μετατοπιστεί κάτω από τα πόδια μας και ότι τα πράγματα θα είναι «άσχημα» για τα επόμενα χρόνια. Αυτή η ανησυχία μπορεί να είναι δικαιολογημένη. Αυτοκρατορίες καταρρέουν και χρυσές εποχές παρέρχονται. Αλλά δεν θα πρέπει να παραιτηθούμε από την εύρεση λύσεων ή αντίδοτων. Μπορεί να πλησιάζει η καταστροφή αλλά δεν θα παραιτηθούμε από κάθε προσπάθεια για να την αποφύγουμε.

Facebook Comments