Από τον Εμπολα στον αποπληθωρισμό, ο φόβος προκαλεί πάλι στασιμότητα στην παγκόσμια οικονομία. Η ανησυχία για το ενδεχόμενο πτωχεύσεων, τη μειωμένη ζήτηση και την πολιτική αστάθεια είχε ως αποτέλεσμα να εξανεμισθεί με εκπληκτική ταχύτητα η υπεραισιοδοξία για τη μείωση της ανεργίας στις ΗΠΑ και το ρεκόρ που σημείωσε η Alibaba στην αρχική δημόσια εγγραφή της.

Εκείνο που απασχολεί τώρα τους επενδυτές δεν είναι το πού θα έχουν κέρδη, αλλά το πού θα βρουν ασφαλές καταφύγιο για να φυλαχτούν από τη θύελλα που έρχεται. Μήπως θα το βρουν πάλι στην Ασία;

Σε αντίθεση, όμως, με την πρόσφατη παγκόσμια ύφεση, ακόμη και αυτή η περιοχή βρίσκεται σε μια επικίνδυνη κατάσταση αυτή τη φορά. Αυτό δεν αναιρεί ότι είναι αξιοζήλευτα τα θεμελιώδη μακροοικονομικά μεγέθη της Ασίας. Ακόμη και με την επιδείνωση της εικόνας της Κίνας, την καθίζηση των «Αμπενόμικς» στην Ιαπωνία και τις διαρθρωτικές αδυναμίες που αντιμετωπίζουν οι ιθύνοντες σχεδόν παντού, η Ασία μπορεί και πάλι να αντεπεξέλθει σε οικονομικούς κραδασμούς καλύτερα από τη Δύση, όπως το έκανε και το 2008.

Η ανάπτυξή της, όμως, τα τελευταία έξι χρόνια βασίζεται περισσότερο σε «φούσκες» παρά σε μια υγιή και βιώσιμη ζήτηση. Βλέπουμε ήδη υποχώρηση οφειλόμενη σε διαρθρωτικά προβλήματα από τη Σεούλ μέχρι την Τζακάρτα. Αυτά τα προβλήματα θα οξυνθούν καθώς επανέρχεται η κρίση χρέους της Ευρώπης, ενώ το πρόγραμμα της Federal Reserve χάνει την ισχύ του. Οι ιθύνοντες που χαράσσουν πολιτική στην Ασία δεν έχουν, άλλωστε, τόση διάθεση να τονώσουν την ανάπτυξη. «Μια πλήρης ανάκαμψη της ζήτησης στη Δύση, ικανή να ανασύρει την Ασία από την κακοδαιμονία της, παραμένει απομακρυσμένη προοπτική», εκτιμά ο Κου Χονγκμπίν, οικονομικός αναλυτής της HSBC Holdings στο Χονγκ Κονγκ.

Ο ίδιος τονίζει πως «η αναθέρμανση της ανάπτυξης στην Ασία, είτε στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στην Ινδία ή οπουδήποτε στην περιοχή τους, απαιτεί βαθύτατες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις: περικοπές δαπανών, αύξηση δαπανών σε ποιοτικά έργα υποδομής, αναβάθμιση της Παιδείας, περαιτέρω απελευθέρωση στις άμεσες ξένες επενδύσεις και ίσως, το σημαντικότερο όλων, μεγαλύτερο ανταγωνισμό στις τοπικές αγορές. Αυτές είναι πολιτικά δύσκολες επιλογές. Θα γίνουν, όμως, ακόμη πιο δύσκολες όσο αναβάλλονται.

Ομολογουμένως η Ασία έχει προχωρήσει σημαντικά μετά την περιφερειακή κρίση που γνώρισε το 1997. Για να το ελέγξω μίλησα με τον Κάλουμ Χέντερσον της Standard Chartered της Σιγκαπούρης, που έχει δημοσιεύσει την πρώτη συνεκτική ιστορία εκείνης της περιόδου με τίτλο «η Ασία σε υποχώρηση».

Μια αναλογία ανάμεσα στο τότε και στο τώρα είναι αυτή που ανησυχεί τον Χέντερσον: μια τεράστια υποτίμηση του ιαπωνικού γιεν, που συμπίεσε τις ισοτιμίες όλης της περιοχής. Οι διαφορές κάνουν, όμως, ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση. Τα ασιατικά νομίσματα γενικά δεν είναι συνδεδεμένα με άλλα. Πολλές κυβερνήσεις εμφανίζουν μεγάλα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών και τεράστια συναλλαγματικά διαθέσιμα. Οπως τονίζει ο Χέντερσον, «σήμερα δεν είναι το 1997».

Εκείνο, όμως, που ανησυχεί τον οικονομολόγο Γκλεν Μαγκουάιρ του τραπεζικού ομίλου Australia & New Zealand του Χονγκ Κονγκ είναι το πόσο γρήγορα υποχωρούν οι τιμές των εμπορευμάτων από τα ύψη στα οποία είχαν φθάσει τα προηγούμενα χρόνια (σήμερα βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων πέντε ετών).

Οπως τονίζει ο ίδιος, «σίγουρα η παγκόσμια οικονομία και οι οικονομίες περιοχών δεν επιβραδύνονται με τόσο ραγδαίους ρυθμούς όσο εκείνοι με τους οποίους πέφτουν οι τιμές των εμπορευμάτων». Η Ασία κατάφερε να στηρίξει πολλές θέσεις εργασίας μέσα στην καρδιά του κραχ της Wall Street το 2008. Το πέτυχε, όμως, με δημοσιονομικά μέτρα και νομισματική πολιτική που διόγκωσαν τους εθνικούς προϋπολογισμούς και τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων κατά τεχνητό και μη βιώσιμο τρόπο. Οπως τονίζει ο Χονγκμπίν της HSBC, «θα μπορούσε να ενδώσει στον πειρασμό και να αποδώσει τα προβλήματά της στην κόπωση των Δυτικών καταναλωτών, αλλά τότε δεν θα έβλεπε το πραγματικό πρόβλημα.

Εκείνο που πραγματικά είναι το πρόβλημα της περιοχής είναι ότι επιβραδύνεται η αύξηση της παραγωγικότητας, οδηγώντας την σε μεγαλύτερη εξάρτηση από τις πιστώσεις για να διατηρήσει τη ζήτηση».

Facebook Comments