Η τρόικα ισχυρός μοχλός πίεσης από τους δανειστές προς την Αθήνα

Στο Eurogroup της Πέμπτης αποφασίστηκε το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθεί η Ελλάδα στη μετά το Μνημόνιο εποχή, αλλά ακόμη παραμένουν ανοικτά τρία κρίσιμα ζητήματα για να διαμορφωθεί η τελική εικόνα: η ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης από την τρόικα, ο ρόλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και η συμφωνία για τη διευθέτηση του χρέους.

Ως αποτέλεσμα, όλα τα ενδεχόμενα είναι πλέον ανοικτά για την έκβαση μιας διαπραγμάτευσης που τον επόμενο μήνα θα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ακόμη και αυτό ενός αδιεξόδου.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις στην Αθήνα, η Ε.Ε. και το ΔΝΤ, με μοχλό την τρόικα επί της ουσίας δεν επιθυμούν να επέλθει συμφωνία, αλλά να μετατεθούν όλες οι αποφάσεις τον Μάρτιο, καθώς διαβλέπουν ότι υπάρχει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου, οπότε -εάν επικρατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ- θα τους ζητηθεί να διαπραγματευθούν εκ νέου ένα πλαίσιο που θα έχουν παρουσιάσει ως τελικό στα δικά τους ακροατήρια

Από την πλευρά τους, κοινοτικές πηγές αφήνουν να εννοηθεί πως πιθανή εμπλοκή μπορεί να επιδιώκεται από την Αθήνα επειδή η υλοποίηση των προαπαιτούμενων θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος και η διαφαινόμενη συμφωνία για την επόμενη ημέρα προδιαγράφεται κατώτερη των αρχικών προσδοκιών. Τέλος, άλλες κοινοτικές πηγές «διαβάζοντας» τις τελευταίες εξελίξεις εκτιμούν πως συμφωνία μπορεί να είναι επιθυμητή από όλες τις πλευρές, αλλά να μην μπορεί να επιτευχθεί καθώς πλέον τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά.

1. Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση, η ημερομηνία επιστροφής των επικεφαλής δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, καθώς η τρόικα κινείται ακόμη σε σκληρή γραμμή, κλιμακώνοντας την πίεση προς την κυβέρνηση.

Είναι ενδεικτικό ότι την περασμένη Τετάρτη άνοιξε ένα ακόμη μέτωπο, το δημοσιονομικό, το οποίο μέχρι στιγμής είχε μείνει εκτός διαβούλευσης.

Η τρόικα, με επιστολή της, ζήτησε από την κυβέρνηση να αποσύρει τις ρυθμίσεις οφειλών προς το Δημόσιο, υποστηρίζοντας ότι το δημοσιονομικό κόστος είναι υψηλότερο του 1 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό δημοσιονομικό κενό του 2015 σε επίπεδα άνω των 2,5 δισ. ευρώ.

Η τρόικα αναφέρεται και στη ρύθμιση των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας, αλλά και στη ρύθμιση Δένδια για τα «κόκκινα» δάνεια, καθώς και σε αυτήν υπάρχουν διατάξεις που προβλέπουν μείωση προσαυξήσεων για χρέη προς το Δημόσιο. Η κυβέρνηση δεν συζητάει σε καμία περίπτωση απόσυρση των ρυθμίσεων και απορρίπτει τις εκτιμήσεις της τρόικας για τις δημοσιονομικές επιπτώσεις τους. Σημειώνεται ότι η μια ρύθμιση έχει ήδη ψηφιστεί από τη Βουλή και η άλλη (για τα «κόκκινα» δάνεια) έχει κατατεθεί προς συζήτηση.

Το ΔΝΤ, θεωρώντας ότι το δημοσιονομικό κενό, ακόμη και χωρίς τις ρυθμίσεις, είναι μεγάλο, έχει προτείνει να ζητήσει η κυβέρνηση βραδύτερη δημοσιονομική προσαρμογή, μεταθέτοντας τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ για μετά το 2016.

Στην κυβέρνηση προσδοκούν ότι για μία ακόμη φορά πρόκειται για την πάγια διαπραγματευτική τακτική της τρόικας. Δηλαδή, εμφανίζεται με εξωφρενικές απαιτήσεις στο δημοσιονομικό πεδίο, τις οποίες στη συνέχεια αποσύρει, παίρνοντας ως αντάλλαγμα υποχωρήσεις από την Αθήνα σε μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, και στο θέμα των μεταρρυθμίσεων η κυβέρνηση, εγκλωβισμένη στις «κόκκινες γραμμές» των κυβερνητικών εταίρων, δεν φαίνεται να έχει μεγάλα περιθώρια ελιγμών.

Είναι ενδεικτικό ότι οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων που έχει συμφωνηθεί να γίνουν έχουν «κολλήσει» στην άρνηση των υπουργών Παιδείας και Εσωτερικών να υπογράψουν. Το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο παραπέμφθηκε για τα μέσα του 2015. Στο ασφαλιστικό, η κυβέρνηση δεν συζητάει καμία άλλη αλλαγή πέραν της διοικητικής συγχώνευσης Ταμείων, ενώ η τρόικα εκτιμά ότι δεν πρέπει να γίνουν μειώσεις συντάξεων, αλλά υπάρχουν περιθώρια για παραμετρικές αλλαγές, όπως η αύξηση των ελάχιστων ετών ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος από τα 15 στα 20. Στα εργασιακά, επίσης, ειδικά το ΔΝΤ επιμένει να κατοχυρωθεί με νόμο η απελευθέρωση των απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, ενώ στον συνδικαλιστικό νόμο δεν έχει μεταβληθεί η θέση του για αλλαγές στον τρόπο λήψης των αποφάσεων για απεργία.

Η κυβέρνηση προσδοκά ότι αφού συμφωνήθηκε ένα σχετικά αυστηρό πλαίσιο δεσμεύσεων και επιτήρησης για τη μετά το Μνημόνιο εποχή, η τρόικα θα εμφανιστεί πιο διαλλακτική σε κάποια ευαίσθητα ζητήματα.

2. Ο ρόλος του ΔΝΤ την επόμενη ημέρα απομένει να καθοριστεί. Η Αθήνα θέλει να είναι απλώς τεχνικός σύμβουλος. Κάποιες κυβερνήσεις θέλουν να έχει ενεργότερη εμπλοκή, που μπορεί να φτάνει μέχρι και την παροχή γραμμής προληπτικής πίστωσης, εάν διαπιστωθεί ότι το δυνητικό χρηματοδοτικό κενό για τον επόμενο χρόνο είναι μεγάλο για να το καλύψει ο ESM μόνο με τα κεφάλαια που περισσεύουν από το ΤΧΣ. Το ίδιο το ΔΝΤ, τέλος, επιμένει ότι θα πρέπει να υπάρχει με κάποιον από τους τρόπους που προβλέπονται από το καταστατικό του. Ρόλος τεχνικής υποστήριξης του προγράμματος άλλων (εν προκειμένω ευρωπαϊκής πιστωτικής γραμμής) δεν προβλέπεται.

3. Η διευθέτηση του χρέους. Τον Νοέμβριο του 2012, το Eurogroup είχε υποσχεθεί ότι θα ληφθούν κι άλλα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Όχι «κούρεμα», αλλά επιμήκυνση και μείωση επιτοκίων. Κανονικά αυτό θα έπρεπε να γίνει στις αρχές του 2014, όταν επιβεβαιώθηκε η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013.

Αρκετά κράτη-μέλη, μεταξύ αυτών και η Γερμανία, θεωρούν ότι δύσκολα θα εγκριθούν τέτοια μέτρα από τα κοινοβούλιά τους και επί της ουσίας έχουν ήδη παραπέμψει το θέμα στις ελληνικές καλένδες, με το επιχείρημα ότι το χρέος είναι βιώσιμο. Η κυβέρνηση, από την άλλη, θα επιμείνει στο θέμα, όχι επειδή το χρέος δεν είναι βιώσιμο, αλλά ως επιβράβευση των προσπαθειών της Ελλάδας.