Economist: Για ποιους λόγους ηττήθηκε ο Ομπάμα

Αν τα δει κανείς προσεκτικά, τα αποτελέσματα είναι ακόμη χειρότερα για τους Δημοκρατικούς. Πίστευαν ότι μπορούν να αποπέμψουν μια σειρά Ρεπουμπλικανών κυβερνητών, που ακολουθούν τη γνωστή συνταγή περικοπής φόρων και επιθέσεων κατά συνδικαλιστικών ενώσεων, αλλά όλοι τους επιβίωσαν. Στον αντίποδα οι Ρεπουμπλικανοί πήραν έδρες κυβερνητών σε παραδοσιακά προπύργια των Δημοκρατικών, όπως το Μέριλαντ και η Μασαχουσέτη. Ο Ομπάμα δεν μπορεί να αποφύγει την ταπεινωτική ετυμηγορία για την προεδρία του. Συμμετείχε στην προεκλογική εκστρατεία στην πατρίδα του το Ιλινόις, υποστηρίζοντας έναν Δημοκρατικό κυβερνήτη, ο οποίος μονομάχησε με έναν Ρεπουμπλικανό, του οποίου η συνδρομή σε λέσχη οίνου στοιχίζει 100.000 δολάρια. Ο λάτρης του κρασιού κέρδισε με πέντε μονάδες διαφορά.

Κι όμως, ενώ οι Ρεπουμπλικανοί θριαμβολογούν, θα έπρεπε να είναι προσεκτικοί στην ερμηνεία του αποτελέσματος. Η εκστρατεία τους δεν παρείχε στους ψηφοφόρους κάποια θετική ατζέντα. Αντίθετα αποτελείτο κυρίως από μία διαρκή έκκληση προς το εκλογικό σώμα να τιμωρήσει τον Ομπάμα για όλα τα δεινά του κόσμου.

Αυτό ήταν αρκετό για να τους χαρίσει τη νίκη, αλλά δεν τους δίνει την εντολή να προωθήσουν κατά βούληση συντηρητικές πολιτικές. Αν και πολλοί Αμερικανοί υιοθετούν την πόλωση, ένας ακόμη μεγαλύτερος αριθμός ανησυχεί για το πολιτικό αδιέξοδο και θα προτιμούσε οι εκπρόσωποί του να προχωρούν σε συμβιβασμούς για να πετύχουν πράγματα. Για να ικανοποιηθούν οι ψηφοφόροι θα χρειαστεί η Αμερική να βρει νέους τρόπους άσκησης της πολιτικής.

Πολλοί εξωτερικοί παρατηρητές θα αιφνιδιάστηκαν από τα εκλογικά αποτελέσματα. Σε σχέση με άλλες πλούσιες χώρες, η Αμερική είναι σε καλή φόρμα με μία αναπτυσσόμενη οικονομία, ανθηρό χρηματιστήριο, φθίνουσα ανεργία και υγιή δημοσιονομικά, τουλάχιστον για ευρωπαϊκά επίπεδα. Γιατί, αναρωτιούνται, είναι τόσο αντιδημοφιλής ο Ομπάμα, που οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι στις αμφίρροπες αναμετρήσεις τού ζήτησαν να μην εμφανίζεται στο πλευρό τους;

Η απάντηση είναι πως παρόλο που τα οικονομικά στοιχεία είναι θετικά, οι ψηφοφόροι δεν το νιώθουν. Τα μεσαία εισοδήματα είναι στα τάρταρα και πολλά νοικοκυριά αισθάνονται ανασφάλεια για το μέλλον. Ενα εντυπωσιακό ποσοστό δύο τρίτων των Αμερικανών περιμένουν ότι τα παιδιά τους θα είναι σε χειρότερη μοίρα από τους ίδιους. Και όταν κοιτούν προς την Ουάσιγκτον, βλέπουν αυτά που κάνουν οι πολιτικοί τους ηγέτες, ένα τσίρκο ανευθυνότητας και ύβρεων. Πέρσι μία αντιπαράθεση μεταξύ ρεπουμπλικανικής Βουλής και Ομπάμα έκλεισε προσωρινά την κυβέρνηση και παραλίγο να προκαλέσει μία καταστροφική χρεοκοπία. Το απερχόμενο Κογκρέσο είναι το λιγότερο παραγωγικό από το 1947. Το ποσοστό των Αμερικανών που το εμπιστεύονται μόλις 7%. Μπορεί να ακούγεται σκληρό, αλλά όταν οι ψηφοφόροι πιστεύουν ότι η χώρα είναι σε λάθος τροχιά, ο πρόεδρος και το κόμμα επωμίζονται το κόστος.

Οι αισιόδοξοι είναι βέβαιοι πως το νέο Κογκρέσο θα είναι καλύτερο από το παλιό. Τώρα που οι Ρεπουμπλικανοί έχουν τον έλεγχο, οι ψηφοφόροι θα περιμένουν από το κόμμα να κυβερνήσει κι όχι απλώς να παρεμποδίζει το κυβερνητικό έργο. Οι Ρεπουμπλικανοί ηγέτες όπως ο Μιτς Μακόνελ στη Γερουσία και ο Τζον Μπένερ στη Βουλή, πιθανότατα θα δώσουν έμφαση στην αποτελεσματικότητα, αν και με μία δόση πόλωσης. Και αυτό σημαίνει ότι θα κληθούν να συνεργαστούν με τον Ομπάμα, ο οποίος θα παραμείνει πρόεδρος ώς τον Ιανουάριο του 2017 και μπορεί να ασκήσει βέτο σε οποιοδήποτε νομοσχέδιο του στείλει το νέο Κογκρέσο.

Τα πρόσωπα της αναμέτρησης

Νέα πρόσωπα στην αμερικανική πολιτική σκηνή ανέδειξαν οι εκλογές της Τρίτης, τα ονόματα των οποίων ίσως απασχολήσουν στο μέλλον την επικαιρότητα ως διεκδικητές ύπατων αξιωμάτων.

Πίστωση πολιτικής ζωής εξασφάλισε ο «πρύτανης» των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία, Μιτς Μακόνελ, επικρατώντας της Δημοκρατικής αντιπάλου του, Αλισον Γκράιμς, στις εκλογές για την έδρα της πολιτείας του Κεντάκι. Παρότι η πολιτεία αποτελεί προπύργιο των Ρεπουμπλικανών, η νίκη του Μακόνελ του ανοίγει τον δρόμο για τη διεκδίκηση της προεδρίας της Γερουσίας, προμηνύοντας σοβαρά προβλήματα για τις νομοθετικές φιλοδοξίες του προέδρου Ομπάμα.

Σειρά ταμπού έσπασε αυτή την εβδομάδα η Μία Λαβ, εξασφαλίζοντας μία έδρα στη Βουλή των Αντιπροσώπων για την πολιτεία της Γιούτα. Η Λαβ, που ανήκει στην Εκκλησία των Μορμόνων, Αφροαμερικανή αϊτινής καταγωγής, υπήρξε δήμαρχος κωμόπολης της διάσημης για τον συντηρητισμό της πολιτείας και γίνεται η πρώτη Αφροαμερικανή Ρεπουμπλικανή που εκλέγεται στη Βουλή.

Μόλις 18 ετών, η Σάρα Μπλερ έγινε η νεότερη βουλευτής της πολιτειακής Βουλής της Δυτικής Βιρτζίνια. Η δημοσιονομικά συντηρητική Ρεπουμπλικανή, που εξασφάλισε 63% των ψήφων στην περιφέρειά της, ανέφερε στη σελίδα της στο Facebook, ότι η εκλογή της στέλνει μήνυμα υπέρ των «συντηρητικών αξιών, ως όχημα ευημερίας και επιτυχίας».

Οι νίκες Ρεπουμπλικανών υποψηφίων ενισχύουν την ίδια στιγμή τις προεδρικές φιλοδοξίες του δημοφιλούς κυβερνήτη του Νιου Τζέρσεϊ, Κρις Κρίστι. Ο Κρίστι, που όργωσε κυριολεκτικά τη χώρα, μιλώντας υπέρ Ρεπουμπλικανών υποψηφίων, από τον θώκο του προέδρου της Ενωσης Ρεπουμπλικανών Κυβερνητών που κατέχει, μπορεί να ασκήσει την αναγκαία επιρροή για να προωθήσει την υποψηφιότητά του για το 2016.

Την ήττα στις εκλογές για κυβερνήτη της Τζόρτζια γνώρισε ένας γόνος πολιτικού τζακιού, ο Τζέισον Κάρτερ, εγγονός του πρώην προέδρου Τζίμι Κάρτερ. Η λαϊκιστική ρητορική που υιοθέτησε ο Κάρτερ δεν έπεισε τους ψηφοφόρους και οδήγησε στη νίκη τον Ρεπουμπλικανό κυβερνήτη Νέιθαν Ντιλ. Μέχρι και ο νικητής της αναμέτρησης, Ντιλ, εξέφρασε την Τετάρτη την έκπληξή του για τη μεγάλη διαφορά σε ψήφους που τον χωρίζει από τον Κάρτερ.

Αντίθετα, ο εγγονός του προέδρου Μπους του πρεσβύτερου, γιος του πρώην κυβερνήτη της Φλόριντα, Τζεμπ και ανιψιός του Τζορτζ Μπους του νεότερου, ο 38χρονος Τζορτζ Πρέσκοτ Μπους, εξελέγη επίτροπος Γης της πολιτείας του Τέξας. Η μητέρα του υποψηφίου, Κολόμπα, κατάγεται από το Μεξικό και ο Τζορτζ Πρέσκοτ μιλάει άπταιστα την ισπανική γλώσσα. Το στοιχείο αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στη νίκη του 38χρονου υποψηφίου, ο οποίος θεωρείται ικανός να συνδέσει το κόμμα με το ισπανόφωνο εκλογικό σώμα στις ΗΠΑ, στερώντας το από τους Δημοκρατικούς.

Την επανεκλογή του ως κυβερνήτη της Νέας Υόρκης εξασφάλισε ο Αντριου Κουόμο, γιος του πάλαι ποτέ κραταιού προοδευτικού κυβερνήτη Μάριο Κουόμο. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο 56χρονος Κουόμο εμφάνισε την υποψηφιότητά του ως ανάχωμα στη «ρεπουμπλικανική παλίρροια», ξεπερνώντας την εσωκομματική αμφισβήτηση.

Τέλος, την πιο δυσάρεστη έκπληξη στους Δημοκρατικούς επεφύλασσε η πολιτεία της Μασαχουσέτης. Στις εκλογές για κυβερνήτη, οι ψηφοφόροι της θεωρούμενης ως Δημοκρατικό προπύργιο πολιτείας ανέδειξαν νικητή τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο Τσάρλι Μπέικερ, επικρατώντας με ελάχιστη διαφορά ψήφων επί της Δημοκρατικής Μάρθα Κόουκλι. Η μικρή διαφορά ψήφων έπεισε, όμως, τον Μπέικερ να μη σπεύσει να ανακοινώσει τη νίκη του, περιμένοντας μέχρι τα ξημερώματα της Πέμπτης για να το πράξει. Το προεκλογικό μήνυμα του Μπέικερ χαρακτηρίσθηκε από μετριοπάθεια, αποδεικνύοντας την ικανότητα των Ρεπουμπλικανών να προσελκύσουν ψηφοφόρους από το πολιτικό κέντρο.

Ανάλογη ήττα υπέστησαν οι Δημοκρατικοί και στην πολιτεία του Μέριλαντ, την οποία θεωρούσαν και αυτή «σίγουρη», με τους ψηφοφόρους να χαρίζουν τη νίκη στον Ρεπουμπλικανό επιχειρηματία Λάρι Χόουγκαν.