Tο ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα παραμένει γενναιόδωρο

Tο Bloomberg σημειώνει πως αν θέλουμε να μάθουμε γιατί το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα είναι χαοτικό, θα πρέπει να εξετάσουμε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις σαν και αυτή της 59χρονης Μαρίας Κουνάνη – μητέρα δύο παιδιών, που τα μεγαλώνει μόνη της και που πρόσφατα έλαβε πρόωρη σύνταξη.

Η κ. Κουνάνη, έπειτα από 20 χρόνια εργασίας, αναγκάστηκε να βγει σε σύνταξη καθώς ο εργοδότης της αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα. Βέβαια, δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις για πλήρη σύνταξη (χρειαζόταν άλλα 10 χρόνια), αλλά ήταν η μόνη λύση που είχε μπροστά της. «Το έκανα γιατί κανείς δεν θα με προσλάμβανε. Εδώ ούτε την κόρη μου που είναι 39 ετών δεν παίρνει κανείς σε δουλειά.»

Για τους πιστωτές, το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα εξακολουθεί να είναι αρκετά γενναιόδωρο. Γι αυτό και είναι μια από τις βασικές αιτίες προστριβών ανάμεσα στις δύο πλευρές. Για την ελληνική κυβέρνηση, είναι ένα σύστημα που αγωνίζεται να αντέξει έπειτα από πέντε χρόνια ύφεσης και αυξανόμενης ανεργίας.

Όπως αναφέρει ο οικονομολόγος και πρώην μέλος της Task Force στην Ελλάδα, Γενς Μπάστιαν, «αν έχεις ένα νέο σύστημα εισφορών και ένα νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων, ένα άτομο που θα χάσει τη δουλειά του αυτομάτως θα βγαίνει εκτός συστήματος. Αυτό είναι ένα μακροοικονομικό ζήτημα που κανένας αριθμός μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος δεν μπορεί να διορθώσει.»

Εξωπραγματικοί πιστωτές

Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα ήρθε στην εξουσία υποσχόμενη πως θα σταματήσει τις περικοπές των συντάξεων. Μόνο που οι πιστωτές ζητούν περαιτέρω μειώσεις. Ο Ματέο Ρέντσι, στις αρχές Ιουνίου, δήλωσε πως είναι αδιανόητο οι Ιταλοί φορολογούμενοι να πληρώνουν για τους συνταξιούχους της Ελλάδας που λαμβάνουν περισσότερα από τους αντίστοιχους Ιταλούς.

Το βασικό αίτημα των πιστωτών είναι να εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος που θα προσφέρει εξοικονόμηση 0,5% στο ΑΕΠ για το 2015 και 1% το 2016. Επιπλέον, ζητούν να υπάρξει άμεση πάταξη των πρόωρων συντάξεων και μειώσεις στα επικουρικά ταμεία. Ο Τσίπρας απαντάει πως αυτές οι προτάσεις είναι μη ρεαλιστικές και αντιδράει στις μειώσεις των χαμηλοσυνταξιούχων. Από την άλλη, όμως, είναι σύμφωνος στο ότι πρέπει να κλείσουν τα παράθυρα των πρόωρων συντάξεων και τη μείωση των διοικητικών δαπανών.

Μείωση 48%

Όπως αναφέρει το Bloomberg, κατά τα τελευταία πέντε χρόνια οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 48%, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης, ενώ το 45% των συνταξιούχων λαμβάνουν συντάξεις που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας. Η κ. Κουνάνη λαμβάνει αυτή τη στιγμή μειωμένη σύνταξη που φτάνει στα 420 ευρώ το μήνα, τη στιγμή που έχει να πληρώνει 360 ευρώ ενοίκιο. Ο Γιάνης Βαρουφάκης παραδέχεται πως το συνταξιοδοτικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο, αλλά λέει πως δεν γίνεται να επικρατήσει η λογική του κρεοπώλη που κόβει με τον μπαλτά ό,τι βλέπει μπροστά του.

Οι βελτιώσεις

Το 2012 η Ελλάδα δαπάνησε περισσότερα χρήματα, σε σχέση με το ΑΕΠ, από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ΕΕ (το 17,5% του ΑΕΠ, έναντι του 13,2% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος). Αυτό συνέβη επειδή η ελληνική οικονομία από το 2008 και μετά συρρικνώθηκε κατά 1/4. Επίσης, δεν βοηθάει η γήρανση του πληθυσμού με αποτέλεσμα ως το 2060 τα πράγματα να φαντάζουν ακόμη πιο δυσοίωνα.

Το κύμα των μεταρρυθμίσεων που άρχισαν το 2010, κατά το πρώτο πακέτο στήριξης, μείωσαν τις συντάξεις, αύξησαν τα όρια ηλικίας και άλλαξαν τον τρόπο υπολογισμού. Αυτό είχε ως άμεσο αποτέλεσμα να μετακινηθεί η Ελλάδα από τη θέση που κατείχε ως τώρα στο δείκτη βιωσιμότητας των συντάξεων της Alliaz Asset Managment και να ξεφύγει από τον πάτο της κλίμακας. Έγινε προσπάθεια να αυξηθούν οι εισφορές από εργοδότες και εργαζόμενους, αλλά η ανεργία και η ύφεση δεν βοήθησαν.

Ο Γιώργος Συμεωνίδης, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Αναλογιστικής Αρχής, αναφέρει: «Το πρόγραμμα που εφαρμόζεται προκάλεσε μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά την απώλεια των εισφορών από το άθροισμα των χρημάτων που συλλέγονται μέσα από το ίδιο το πρόγραμμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις η θεραπεία είναι χειρότερη από την ασθένεια.»

Για την κ. Κουνάνη, η σύνταξη ήταν μια αναγκαστική συνθήκη: «Είμαι σχετικά νέα και δεν χρειαζόταν να βγω σε σύνταξη. Η δουλειά μου δεν ήταν δύσκολη, αντίθετα ήταν ικανοποιητική και δημιουργική. Αν ήμουν σε θέση να βρω μια άλλη δουλειά, δεν θα έβγαινα σε σύνταξη.»