Το ελληνικό δράμα του ΔΝΤ

Πέντε χρόνια τώρα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παίζει τον ρόλο του «συνοδηγού» στα ευρωπαϊκά προγράμματα διάσωσης της Ελλάδας, ρόλο που δεν θέλει να αναλάβει ποτέ ξανά. Ομως τα χειρότερα ίσως δεν έχουν έρθει ακόμη. Το Ταμείο έχει δανείσει στην Αθήνα σχεδόν το ένα τρίτο των συνολικά 240 δισ. ευρώ, περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι σε οποιονδήποτε άλλο οφειλέτη του, με τα υπόλοιπα να προέρχονται από την Ευρωζώνη.

Καθόταν όμως στην άβολη θέση του συνοδηγού στην ελληνική διάσωση και δεν είχε ποτέ τον έλεγχο του προγράμματος. Τώρα η Ελλάδα ίσως να γίνει το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος που θα αθετήσει πληρωμή προς το ΔΝΤ και θα ενωθεί με τη μικρή παρέα των Ζιμπάμπουε και Αργεντινής.

Η Αθήνα ανέβαλε στις αρχές Ιουνίου την καταβολή δόσης ύψους 300 εκατ. ευρώ, την οποία έκανε πακέτο με άλλες δόσεις συνολικού ύψους 1,6 δισ. ευρώ που θα πρέπει να πληρωθούν στα τέλη του μήνα. Η ελληνική πλευρά έχει δηλώσει ότι μπορεί να πληρώσει τη δόση μόνο αν λάβει νέους πόρους από τους πιστωτές της ή αν της επιτραπεί να πουλήσει περισσότερα έντοκα ομόλογα στις ελληνικές τράπεζες, κάτι το οποίο με τη σειρά του εξαρτάται από την επίτευξη συμφωνίας με τους πιστωτές.

Ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν ότι το ΔΝΤ έχει πλήξει την ίδια του την αξιοπιστία αποδεχόμενο τα πολιτικά παιχνίδια που είχαν στόχο την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη αντί να επιμείνει στη διαγραφή χρέους, πρώτα από τους ιδιώτες πιστωτές και τώρα από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ώστε αυτό να καταστεί βιώσιμο. Το 2013 το Ταμείο δημοσίευσε μια επικριτική αποτίμηση του ρόλου του στην πρώτη συμφωνία διάσωσης το 2010, υποστηρίζοντας ότι έπρεπε να είχε επιμείνει εξαρχής στο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους.

Αντιθέτως συντάχθηκε με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που φοβούνταν μια κατάρρευση της αγοράς α λα Lehman Brothers, ενώ επιθυμούσαν να προστατεύσουν τις τράπεζές τους από ζημίες. Στην έκθεση που είχαν συντάξει υπάλληλοι του ΔΝΤ αναφερόταν ότι εκείνη την εποχή οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ είχαν αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητα της Ελλάδας να αποπληρώσει τα δάνειά της, αλλά αποδέχτηκαν το σχέδιο φοβούμενοι ότι το ελληνικό πρόβλημα θα εξαπλωνόταν και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Το 2010 το ΔΝΤ χαρακτήριζε τη χρεοκοπία οποιασδήποτε ανεπτυγμένης οικονομίας «αχρείαστη, ανεπιθύμητη και απίθανη», ωστόσο 18 μήνες μετά το Ταμείο έθεσε ως όρο για να συνεχίσει να δανείζει την Αθήνα το «κούρεμα» ύψους 70% του ελληνικού χρέους.

Σήμερα η κ. Λαγκάρντ, αφήνει να εννοηθεί ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να αναδιαρθρώσουν το ελληνικό χρέος ώστε να βγάζει νόημα το πρόγραμμα, αλλά επειδή κάτι τέτοιο δεν είναι πολιτικά αποδεκτό στη Γερμανία, αποφάσισε να το πει κωδικοποιημένα. Πίσω από κλειστές πόρτες το ΔΝΤ λέει στους Ευρωπαίους ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να επιβιώσει χωρίς τρίτο πρόγραμμα διάσωσης, κάτι που με τη σειρά του καθιστά αναγκαία την αναδιάρθρωση του χρέους από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Το Ταμείο επιμένει ότι πρέπει να αποπληρωθεί πλήρως και δεν αναμένεται να χρηματοδοτήσει το τρίτο πρόγραμμα. Ομως το Βερολίνο και οι σύμμαχοί του εξακολουθούν να επιθυμούν τη συμμετοχή του ΔΝΤ στην επίβλεψη εφαρμογής της συμφωνίας διότι εμπιστεύονται τις γνώσεις και την πειθαρχία του. Το 2012 οι υπουργοί της Ευρωζώνης είχαν συμφωνήσει να εξετάσουν περαιτέρω αναδιάρθρωση χρέους μόλις ολοκληρωθεί με επιτυχία το πρόγραμμα. Το ΔΝΤ έχει δεχτεί και πιο συνηθισμένες επικρίσεις για τον ρόλο του στις ελληνικές διαπραγματεύσεις.

Τις τελευταίες εβδομάδες υπουργοί της αριστερής ελληνικής κυβέρνησης έχουν επικρίνει το Ταμείο για την επιμονή του να κοπούν οι συντάξεις των φτωχότερων συνταξιούχων και για το ότι αρνείται να συναινέσει στις συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό μισθών σύμφωνα με τα πρότυπα του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO).