P. Krugman: H ποσοτική χαλάρωση συνιστά δοκιμασία των μακροοικονομικών θεωριών

Ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν ισχυρίζεται πως η ποσοτική χαλάρωση συνιστά δοκιμασία των μακροοικονομικών θεωριών. Από τη μία πλευρά, όπως λέει, η κεϊνσιανή θεωρία προβλέπει ότι η ποσοτική χαλάρωση θα επιφέρει περιορισμένο αντίκτυπο. Από την άλλη πλευρά, χορεία εναλλακτικών σχολών προβλέπει ότι θα εμφανιστεί υψηλός πληθωρισμός.

Σύμφωνα με τον Πολ Κρούγκμαν, η μη εμφάνιση του πληθωρισμού σημαίνει πως επικράτησαν οι οπαδοί του Κέινς και αυτό έχει βάση. Οι θεωρίες που προβλέπουν πληθωρισμό τείνουν να επιδέχονται επανεξέταση, ειδικά υπό το πρίσμα της παρόμοιας εμπειρίας της Ιαπωνίας τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο ορισμένοι από τους ανθρώπους που είχαν προβλέψει την αναθέρμανση του πληθωρισμού προέβησαν σε αναθεώρηση των ιδεών τους.

Οι νεότεροι οπαδοί της θεωρίας του Ιρβινγκ Φίσερ, σύμφωνα με την οποία τα χαμηλά επιτόκια προξενούν πληθωρισμό ή αποπληθωρισμό σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, αναθεώρησαν την άποψή τους. Η διαδικασία αυτή ήταν και η πιο ριζική που μπορούσε να γίνει, στο μέτρο του δυνατού, και τουλάχιστον με όρους συστάσεων προς τους ασκούντες πολιτική.

Ωστόσο ο Πολ Κρούγκμαν πιστεύει ότι οι ανωτέρω προσπαθούν απλώς να αρνηθούν τα αποτελέσματα της μακροοικονομικής δοκιμασίας: «Εχουμε τους νεότερους οπαδούς του Ιρβινγκ Φίσερ, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι όλα όσα γνωρίζαμε για τη νομισματική πολιτική είναι οπισθοδρομικά, ότι τα επιτόκια στην πραγματικότητα οδηγούν σε χαμηλότερο πληθωρισμό και όχι υψηλότερο…

Επίσης, θορυβούν πεισματικά και επίμονα, προσπαθώντας να βρουν κάποιο λόγο γιατί ο πληθωρισμός που προέβλεψαν δεν επαληθεύτηκε. Ωστόσο ο μόνος λόγος για τον οποίο βρίσκουν την αποτυχία τους τόσο αινιγματική, είναι επειδή αρνούνται να δεχθούν την απλή απάντηση ότι οι Κεϊνσιανοί είχαν δίκιο σε όλα». Αυτό μου φαίνεται λίγο άδικο. Το να «θορυβείς πεισματικά και επίμονα» ή, για να το θέσω πιο θετικά, να αναζητάς απεγνωσμένα νέες ιδέες, είναι αυτό ακριβώς, το οποίο υποτίθεται ότι πρέπει να κάνει κανείς όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με ανεξήγητα φαινόμενα. Και πιστεύω πως ο κ. Κρούγκμαν δίνει υπερβολικές διαστάσεις στον βαθμό που «οι λίγο έως πολύ κεϊνσιανές θεωρίες» προέβλεψαν τα αποτελέσματα της ποσοτικής χαλάρωσης στην Ιαπωνία και στις ΗΠΑ. Τα νεοκεϊνσιανά μοντέλα –ο κυρίαρχος τύπος των «λίγο έως πολύ κεϊνσιανών μοντέλων» στους ακαδημαϊκούς κύκλους– τείνουν να προβλέπουν ότι η νομισματική χαλάρωση στο τέλος οδηγεί σε άνοδο και του πληθωρισμού και της παραγωγής.

Ενδεχομένως οι ΗΠΑ να μην έχουν ξεπεράσει το αρνητικό σοκ στη ζήτηση ως απότοκο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Ωστόσο, για να εξηγήσει κανείς την αδυναμία της πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης και των μηδενικών επιτοκίων να δημιουργήσουν πληθωρισμό στην Ιαπωνία, έπειτα από πολλές δεκαετίες, πρέπει να τροποποιήσει ουσιαστικά τα νεοκεϊνσιανά μοντέλα. Ο Μάικλ Γούντφορντ στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια το έπραξε, προσθέτοντας την ιδέα ότι η ποσοτική χαλάρωση επηρεάζει την ποσότητα των εγγυήσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Οι οικονομολόγοι Λάρι Σάμερς και Γκότι Εγκερτσον των Πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Μπράουν, αντίστοιχα, το έπραξαν με το να διατυπώσoυν την υπόθεση της «στασιμότητας». Eν τω μεταξύ, όσοι διατηρούν ιστολόγια έχουν αναπτύξει μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη νέα προσέγγιση των ιδεών του Φίσερ και του Κέινς. Σύμφωνα με τον τελευταίο, εάν η Fed διαμορφώσει τα επιτόκια υψηλότερα ή χαμηλότερα από τη φυσική τους αξία, θα ωθήσει την οικονομία σε πληθωριστική ή αποπληθωριστική θανατηφόρο περιδίνηση.

Στον αντίποδα, οι οπαδοί του Φίσερ υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα η οικονομία αρχίζει ακριβώς όταν αγνοήσει κανείς τη Fed και ο πληθωρισμός λίγο έως πολύ θα προσαρμοστεί στα επίπεδα επιτοκίων που διαμόρφωσε εκείνη.