Γιατί οι ομολογιούχοι δεν είναι λύση σε μια μελλοντική τραπεζική κρίση

Σύντομα θα συναντηθούν οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι επικεφαλής των κανονιστικών αρχών των κρατών-μελών του G20, ώστε να προτείνουν νέους κανόνες με παγκόσμια ισχύ, που θα έχουν στόχο την προστασία των φορολογουμένων στην περίπτωση που διασώζεται οικονομικά μια τράπεζα. Η ιστορία διδάσκει ότι η μία από τις υπό εξέταση προτάσεις, δηλαδή να πληρώνουν μέρος του λογαριασμού οι ομολογιούχοι, το πιθανότερο είναι ότι θα αποτύχει και μάλιστα τη στιγμή που τους χρειαζόμαστε περισσότερο.

Το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB) προσπαθεί να επιλύσει το πρόβλημα των τραπεζών που είναι υπερβολικά μεγάλες για να αφεθούν να χρεοκοπήσουν. Εχει προσδιορίσει ότι υπάρχουν 30 τράπεζες που είναι τόσο μεγάλες ώστε μπορούν να οδηγήσουν σε κατάρρευση το χρηματοπιστωτικό σύστημα εάν χρεοκοπήσει μία εξ αυτών. Αντί όμως οι επικεφαλής των κανονιστικών αρχών να επικεντρωθούν στην πηγή του προβλήματος (καμία τράπεζα δεν θα πρέπει να είναι τόσο μεγάλη ώστε να απειλεί τον κόσμο ή και μία μόνο χώρα), σκοπεύουν να διορθώσουν την εκδήλωση του προβλήματος (τι κάνουμε αν μια τράπεζα βρεθεί αντιμέτωπη με χρεοκοπία). «Ικανότητα απορρόφησης συνολικών απωλειών» είναι ο νέος όρος που επινόησαν οι επικεφαλής των κανονιστικών αρχών ψάχνοντας στο πουγκί με τα γράμματα του Scrabble.

Σύμφωνα με την FSB, οι μεγαλύτερες τράπεζες πρέπει να διαθέτουν την ικανότητα να απορροφήσουν όλες τις απώλειες που θα μπορούσαν να προκύψουν από μέχρι και το 25% των σταθμισμένων έναντι πιστωτικού κινδύνου περιουσιακών τους στοιχείων. Συνήθως σε αυτό το «μαξιλάρι» συνυπολογίζονται τα χρήματα που συγκεντρώνονται από την πώληση μετοχών και τη διακράτηση κερδών. Σε αυτό το σημείο αρχίζει ο ρόλος των ομολογιούχων. Η FSB υποστηρίζει ότι τα ομόλογα που έχουν εκδώσει οι τράπεζες πρέπει να αποτελούν τουλάχιστον το 1/3 αυτού του «μαξιλαριού». Τα ομόλογα που έχει εκδώσει μια τράπεζα σε περίπτωση καταστροφής θα πρέπει να μετατρέπονται σε μετοχές ώστε να απορροφηθεί ένα μέρος των ζημιών.

Ωστόσο καμία κανονιστική αρχή δεν θέλει να έχει την ευθύνη να κηρύξει μια τράπεζα χρεοκοπημένη, αποφασίζοντας τη μετατροπή ομολόγων σε μετοχές και πλήττοντας με αυτό τον τρόπο τους ομολογιούχους. Το 2010 η ιρλανδική κυβέρνηση είχε εξετάσει το ενδεχόμενο να πράξει το ίδιο την ώρα που κατέρρεε το τραπεζικό της σύστημα. Τον Ιούνιο του 2010 ο Ιρλανδός υπουργός Οικονομικών Μάικλ Νούναν είπε στη Βουλή ότι ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ είχε αρνηθεί επανειλημμένα αιτήματά του να μετατρέψει τραπεζικά ομόλογα σε μετοχές, ώστε να περιορίσει το κόστος για τους φορολογουμένους. Η στάση του Τρισέ ήταν απολύτως δικαιολογημένη από την πλευρά του, αλλά όχι και από τη δική μου, είχε πει ο κ. Νούναν.

Σύμφωνα με επιστολές που αποκαλύφθηκαν την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Τρισέ είχε ενημερώσει την ιρλανδική κυβέρνηση τον Νοέμβριο του 2010 ότι θα διακόψει τη χρηματοδότηση των προβληματικών ιρλανδικών τραπεζών εάν το Δουβλίνο δεν συμφωνήσει να ζητήσει οικονομική διάσωση από τους εταίρους της. Καθώς η ιρλανδική κυβέρνηση προσπαθούσε να βρει με ποιο τρόπο θα χρηματοδοτήσει τις χρεοκοπημένες τράπεζές της, ο Τρισέ γνώριζε ότι επιβολή οικονομικών απωλειών στους ομολογιούχους θα έσπερνε τον πανικό. Μέσα σε μια νύχτα θα μπορούσε να χαθεί μια ζωτικής σημασίας πηγή χρηματοδότησης για πολλές από τις ευρωπαϊκές προβληματικές τράπεζες.

Την επόμενη φορά που θα έχουμε κρίση και πάλι θα έχει καταστροφικές συνέπειες ο εξαναγκασμός των ομολογιούχων να πληρώσουν μέρος του λογαριασμού, ώστε να μη χρειαστεί να βάλουν χρήματα οι φορολογούμενοι. Οσοι επενδύουν σε μετοχές αποζημιώνονται τελευταίοι όταν τα πράγματα πάνε άσχημα σε μια εταιρεία, σε αντάλλαγμα για το γεγονός ότι βγάζουν έναν σκασμό λεφτά όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά. Οι ομολογιούχοι αποπληρώνονται πρώτοι, επειδή τα κέρδη τους είναι περιορισμένα και επειδή η επένδυσή τους υποτίθεται ότι έχει μικρότερο ρίσκο.

Ορθώς οι κανονιστικές αρχές εξανάγκασαν τις τράπεζες να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους. Αντί να προσπαθούν να βρουν δημιουργικούς τρόπους να καλύψουν πιθανές νέες τρύπες στις τράπεζες, θα ήταν προτιμότερο να απαιτήσουν από τις τράπεζες να εκδώσουν νέες μετοχές και αν δεν λειτουργήσει αυτό, να μικρύνουν το μέγεθος των τραπεζών.