Ακριβή η «καθαρή έξοδος» για μισθωτούς και συνταξιούχους – έως και €350 οι περικοπές στις συντάξεις

Τουλάχιστον ένα μέσο μισθό και έως τρεις συντάξεις αναμένεται να χάσουν μέσα σε 2 χρόνια, από το 2019 έως το 2020, εκατομμύρια μισθωτοί και συνταξιούχοι. Για να οδηγηθεί η χώρα… απρόσκοπτα στην «πανηγυρική», όπως η κυβέρνηση επιδιώκει, έξοδο από το τρίτο μνημόνιο, χωρίς να διαταραχθεί η ομαλή πορεία προς το τέλος του προγράμματος, το οικονομικό επιτελείο δεν έθεσε θέμα μη εφαρμογής των μειώσεων στις συντάξεις, ενώ, όπως έχει συμφωνηθεί, το 2020 θα εφαρμοστεί και το νέο μειωμένο αφορολόγητο όριο.

Η επίσημη παραδοχή της υλοποίησης του προγράμματος βάζει τέλος στα σενάρια ανάσχεσης της επικείμενης περικοπής των συντάξεων, παρότι όλο το προηγούμενο διάστημα δεν ήταν λίγα τα κυβερνητικά στελέχη που έκλειναν το μάτι στο εσωτερικό τους ακροατήριο, υποστηρίζοντας ότι οι μειώσεις δεν είναι αναγκαίες. Την ίδια ώρα, βέβαια, αυξάνεται το πολιτικό κόστος ενός λογαριασμού που καλούνται να πληρώσουν εκατομμύρια χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι. Μάλιστα, ειδικά για τις συντάξεις, η επιβεβαίωση της πιστής εφαρμογής των συμφωνηθέντων ήρθε τη στιγμή που όλοι αναμένουν την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για το αν είναι συνταγματικές ή όχι τόσο οι περικοπές των νέων συντάξεων όσο και οι μειώσεις των παλαιών. Και μπορεί η διαρροή πως οι μειώσεις είναι συνταγματικές να έδωσε «ανάσα» σε έναν από τους πλέον αντιλαϊκούς και άδικους νόμους της κυβέρνησης προκαλώντας παράλληλα την παραίτηση του κ. Ν. Σακελλαρίου, στερούσε όμως από το οικονομικό επιτελείο ένα επιχείρημα που θα στήριζε την πρόθεση να μην προχωρήσουν οι περικοπές. Οι επανυπολογισμοί πάντως έχουν ολοκληρωθεί. Το αποτέλεσμα, βέβαια, οι ενδιαφερόμενοι θα το μάθουν στην τράπεζα, όταν δουν τον λογαριασμό τους μειωμένο, καθώς αποτελεί βασική επιδίωξη της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας να μην εμφανίσει στα εκκαθαριστικά του καλοκαιριού το ύψος της προσωπικής διαφοράς, που θα φωτογράφιζε και το μέγεθος των περικοπών.

Αλλά και στην περίπτωση της μείωσης του αφορολόγητου ορίου, η επικοινωνιακή τακτική να παρουσιαστεί ως υπαναχώρηση του ΔΝΤ όχι μόνο δεν αναβάλλει την κοινωνική δυσαρέσκεια αλλά την πολλαπλασιάζει, καθώς το 2020, για πρώτη φορά, περίπου 1 εκατ. φορολογούμενοι τα εισοδήματα των οποίων βρίσκονται σήμερα υπό την ομπρέλα του αφορολόγητου ορίου θα πληρώσουν φόρο της τάξης των 650 ευρώ, ενώ συνταξιούχοι με μηνιαία εισοδήματα 500-600 ευρώ θα χάσουν μία σύνταξη μόνο από τα σκληρά μέτρα της φορολογίας.

Κι έτσι, η κυβερνητική ρητορική επανέρχεται στο «δημοσιονομικά ουδέτερο αποτέλεσμα», που όμως δεν σημαίνει ότι, για κάθε ένα ευρώ που θα βγει από τις τσέπες των μισθωτών και συνταξιούχων, ένα ευρώ θα μπει…

Έως και 350 ευρώ θα φτάσουν οι περικοπές  στις συντάξεις

Σαρωτικές θα είναι οι παρεμβάσεις στις συντάξεις, από το 2019 έως και το 2022, με αιχμή την περικοπή των συντάξεων, κύριων και επικουρικών, αλλά και την κατάργηση των οικογενειακών επιδομάτων. Τη μερίδα του λέοντος καλούνται να πληρώσουν περίπου 1,1 εκατ. συνταξιούχοι, που θα δουν την κύρια σύνταξή τους να κόβεται, από τον Δεκέμβριο κιόλας του τρέχοντος έτους (καταβάλλονται οι συντάξεις Ιανουαρίου του 2019), έως και κατά 18% μέσω της μερικής ή πλήρους κατάργησης της προσωπικής διαφοράς. Συνολικά, στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, το 2019, η μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης από το συγκεκριμένο μέτρο εκτιμάται σε 2,13 δισ. ευρώ. Οι περικοπές ξεκινούν από 5 και ενδέχεται να φθάσουν και τα 350 ευρώ. Μάλιστα, μειώσεις θα υποστούν ακόμη και οι συντάξεις που δεν έχουν προσωπικές διαφορές, λόγω της κατάργησης των οικογενειακών παροχών που καταβάλλονται μαζί με τη σύνταξη, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Αν και ο νόμος δεν το ορίζει ρητά, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας επιμένει ότι η περικοπή θα συνυπολογιστεί στο πλαφόν προστασίας των συντάξεων από μειώσεις άνω του 18%. Η κατάργηση των οικογενειακών παροχών εκτιμάται ότι αφορά 1 εκατ. συνταξιούχους. Περίπου 200.000 συνταξιούχους εκτιμάται ότι αφορά η περικοπή των προσωπικών διαφορών στις επικουρικές συντάξεις. Και σε αυτή την περίπτωση το ανώτατο ποσό μείωσης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 18% της συνολικής επικουρικής σύνταξης και μάλιστα πριν από τις περικοπές του 2016. Σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, για το 2019 η μείωση που αντιστοιχεί σε εξοικονόμηση για τα δημόσια οικονομικά και σε περικοπή για τις τσέπες των συνταξιούχων, εκτιμάται σε 232 εκατ. ευρώ.

Να σημειωθεί ότι, βάσει του σχεδιασμού, από τον Δεκέμβριο θα περικοπούν και οι προσωπικές διαφορές των συνταξιούχων που κατέθεσαν ή θα καταθέσουν αίτηση συνταξιοδότησης από τις 13 Μαΐου του 2016 έως και το τέλος του 2018.

Ετσι, οι νέες συντάξεις που υπολογίζονται με τον νόμο Κατρούγκαλου θα οδηγηθούν σε μειώσεις έως και 30% σε σχέση με το παλαιότερο καθεστώς, με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειονότητα των συντάξεων να κυμαίνεται πλέον πέριξ των 700 ευρώ, ακόμη και για αυτούς που είχαν κατά μέσον όρο αποδοχές της τάξης των 1.300 ευρώ.
Μάλιστα, για το σύνολο των συνταξιούχων, οι συντάξεις θα παραμείνουν «παγωμένες» μέχρι την 31/12/ 2022. Μόνο κατά το 2019, θα εξοικονομηθούν από το συγκεκριμένο μέτρο 128 εκατ. ευρώ, ενώ σωρευτικά, έως τη λήξη του, θα μειώσει τη συνταξιοδοτική δαπάνη κατά 750 εκατ. ευρώ.

Ο επανυπολογισμός των συντάξεων, που σε μεγάλο βαθμό έχει ολοκληρωθεί, δείχνει βέβαια και αυξήσεις σε περίπου 350.000 συνταξιούχους που λαμβάνουν σήμερα μικρότερη σύνταξη από αυτήν που αντιστοιχεί στον νέο τρόπο υπολογισμού. Η διαφορά σε αυτή την περίπτωση θα επιστραφεί μέσα σε 5 χρόνια, από το 2019.

Μεγάλοι χαμένοι θεωρούνται οι συνταξιούχοι του πρώην ΤΕΒΕ – ΟΑΕΕ καθώς σήμερα λαμβάνουν μαζί με τη σύνταξή τους επιπρόσθετο ποσό (βασική σύνταξη) της τάξης των 220 ευρώ, συνταξιούχοι δημόσιοι υπάλληλοι, ιδίως όσοι έχουν συνταξιοδοτηθεί με περισσότερα από 30 χρόνια υπηρεσίας, καθώς το ποσοστό αναπλήρωσης στην κύρια σύνταξη είναι σήμερα περίπου 70%, συνταξιούχοι του ταμείου Νομικών, του ΤΣΜΕΔΕ και του ΤΣΑΥ που έλαβαν σύνταξη με κλίμακες εισφορών και προσαύξησης από κοινωνικό πόρο, ενώ δεν γλιτώνουν ούτε οι συνταξιούχοι του ΙΚΑ που συνταξιοδοτήθηκαν σε υψηλές ασφαλιστικές κλάσεις (20ή και άνω) αλλά και οι συνταξιούχοι του ΙΚΑ που η σύνταξή τους έχει υπολογιστεί με τα κατώτατα όρια. Στον αντίποδα, φαίνεται πως διασώζονται συνταξιούχοι του ΙΚΑ με 20-25 έτη ασφάλισης και μέσες ή χαμηλές ασφαλιστικές κατηγορίες, καθώς και οι συνταξιούχοι του πρώην ΤΣΑ – ΟΑΕΕ.

Η μείωση του αφορολογήτου φέρνει επιπλέον φόρο 650 ευρώ

Επιπλέον φόρο 650 ευρώ θα πληρώσουν οι περισσότεροι φορολογούμενοι με την εφαρμογή του νέου μειωμένου αφoρολόγητου ορίου που θα τεθεί σε εφαρμογή το 2020. Για πρώτη φορά περίπου 1 εκατ. φορολογούμενοι, των οποίων τα εισοδήματα βρίσκονται σήμερα υπό την ομπρέλα του αφορολόγητου ορίου, θα πληρώσουν φόρο, ενώ συνταξιούχοι με μηνιαία εισοδήματα 500-600 ευρώ θα χάσουν μία σύνταξη μόνο από τα σκληρά μέτρα της φορολογίας (εάν συνυπολογισθούν και οι περικοπές συντάξεων χάνουν 3 συντάξεις). Για παράδειγμα, μισθωτός ιδιωτικού τομέα χωρίς παιδιά με ετήσιο εισόδημα 8.600 ευρώ ή 614 ευρώ τον μήνα, σήμερα δεν πληρώνει φόρο. Με τη μείωση του αφορολογήτου θα πληρώσει φόρο 642 ευρώ, δηλαδή θα χάσει πάνω από 1 μισθό. Η έκπτωση φόρου μετά το «κούρεμα» των 650 ευρώ διαμορφώνεται ως εξής:

• Για άγαμο φορολογούμενο η έκπτωση φόρου μειώνεται από τα 1.900 ευρώ σήμερα, σε 1.250 ευρώ και το έμμεσο αφορολόγητο όριο από 8.636 ευρώ σε 5.685 ευρώ.
• Για φορολογούμενο με ένα παιδί, η έκπτωση φόρου από 1.950 ευρώ θα υποχωρήσει σε 1.300 ευρώ και το αφορολόγητο όριο από 8.864 ευρώ σε 5.905 ευρώ.
• Για οικογένεια με δύο παιδιά, η έκπτωση φόρου θα διαμορφωθεί σε 1.350 ευρώ από 2.000 σήμερα και το αφορολόγητο σε 6.135 ευρώ από 9.090 ευρώ.
• Τέλος, για φορολογουμένους με τρία παιδιά και άνω, η έκπτωση φόρου από 2.100 ευρώ θα μειωθεί σε 1.450 ευρώ και το έμμεσο αφορολόγητο θα διαμορφωθεί σε 6.595 ευρώ από 9.545 ευρώ. Ωστόσο, όπως ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος, ταυτόχρονα με την εφαρμογή των μέτρων θα εφαρμοσθούν και τα αντίμετρα ή διαφορετικά τα καλά μέτρα. Με βάση τα ψηφισθέντα μέτρα οι φορολογούμενοι με εισοδήματα έως 25.000 ευρώ δεν πρόκειται να διαπιστώσουν κάποια ελάφρυνση ακόμα και με την εφαρμογή των αντιμέτρων το 2020. Αντίθετα η «ταλαιπωρημένη» σήμερα μεσαία τάξη είναι αυτή που μπορεί να προσδοκά περισσότερο από τις άλλες κατηγορίες την επίτευξη των στόχων, ώστε να ενεργοποιηθούν τα αντίμετρα. Σε αυτή την περίπτωση όσοι έχουν εισοδήματα άνω των 25.000 ευρώ θα διαπιστώσουν τη μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων ακόμα και σε σύγκριση με τους φόρους που καταβάλλονται σήμερα. Αυτό θα συμβεί εξαιτίας όχι μόνο της μείωσης του πρώτου φορολογικού συντελεστή (στο 20%) αλλά και της νέας ευνοϊκότερης κλίμακας για τον υπολογισμό της εισφοράς αλληλεγγύης.

Παραδείγματα

• Φορολογούμενος, άγαμος και με ετήσιο εισόδημα 20.000 ευρώ πληρώνει σήμερα φόρο και εισφορά ύψους 2.676 ευρώ. Με τη μείωση του αφορολογήτου θα πληρώσει 3.326 ευρώ. Με τη μείωση του πρώτου φορολογικού συντελεστή και της εισφοράς αλληλεγγύης ο φόρος διαμορφώνεται στα 2.750 ευρώ.
• Φορολογούμενος, με ετήσιο εισόδημα 30.000 ευρώ πληρώνει συνολικά 6.176. Με τη μείωση του αφορολόγητου ορίου ο φόρος θα ανέλθει στα 6.826 ευρώ. Με μειωμένο τον πρώτο φορολογικό συντελεστή και τη νέα κλίμακα της εισφοράς αλληλεγγύης ο φόρος διαμορφώνεται στις 5.750 ευρώ, δηλαδή προκύπτει όφελος 426 ευρώ ετησίως.