H υψηλή φορολογία αποτρέπει τους εργαζόμενους να δουλεύουν περισσότερο;

Το 2010, ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Γκρέγκορι Μάνκιου, προειδοποίησε σε άρθρο του στην αμερικανική εφημερίδα New York Times πως θα εργαζόταν λιγότερο εάν αυξηθεί η φορολογία.

«Χωρίς καμία φορολογική επιβάρυνση, η πρόσθετη εργασία θα εξασφάλιζε σε εμένα και την οικογένειά μου ακόμη 10.000 δολάρια. Ομως συμπεριλαμβανομένων των φόρων, η καθαρή απόδοση από επιπλέον εργασία περιορίζεται στα 1.000 δολάρια. Στην πραγματικότητα, εάν λάβει κανείς υπόψη τις συνολικές φορολογικές επιβαρύνσεις σε μια οικογένεια, ο συντελεστής αυξάνεται στο 90%. Απορεί, τελικά, κανείς με τον λόγο που έχω απορρίψει ευκαιρίες που θα μου διασφάλιζαν παραπάνω αμοιβή;».

Αν και τα νούμερα του κ. Μάνκιου είναι στρογγυλοποιημένα προς τα πάνω, το επιχείρημα ότι η υψηλή φορολογία μειώνει το κίνητρο για εργασία ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και βασίζεται στην κοινή λογική.

Οι φόροι αυξάνουν το τίμημα που πρέπει να καταβάλει ο αγοραστής και μειώνουν το όφελος για τον πωλητή. Τελικά, όμως, σε ποιο βαθμό αυξάνεται το τίμημα και μειώνεται το όφελος; Εξαιρουμένων των πολύ υψηλών αμοιβών, η φορολογία δεν ασκεί μεγάλη επίδραση στον βαθμό που εργάζονται οι άνθρωποι.

Κατ’ αρχάς, απαιτείται ένας ελάχιστος αριθμός ωρών εργασίας ανά εβδομάδα για τους εργαζόμενους πλήρους ή ακόμη και μερικής απασχόλησης. Λίγοι είναι εκείνοι που προτίθενται να σταματήσουν να εργάζονται εξ ολοκλήρου λόγω φορολογίας.

Δεύτερον, η φορολογία καθιστά φτωχότερους τους ανθρώπους. Οπότε αναγκάζονται να δουλέψουν περισσότερο για να συντηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Οι Μάθιου Σαπίρο και Μάιλς Κίμπολ, οικονομολόγοι του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν, θεωρούν πως η ανάγκη για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου ακυρώνει το επιχείρημα του κ. Μάνκιου – ότι δηλαδή μειώνεται το κίνητρο για πρόσθετη εργασία λόγω υψηλής φορολογίας. Η ανάγκη να διατηρήσει κανείς το βιοτικό επίπεδο για τον ίδιο και τα μέλη της οικογένειάς του τον ωθεί να εργαστεί περισσότερο.

Εξετάζοντας τον κόσμο καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι οι φόροι δεν επιδρούν δραματικά στην εργασία. Μάλιστα, το παράδειγμα των σκανδιναβικών χωρών δείχνει πως όταν υπάρχει αντίκρισμα στις υπηρεσίες που παρέχει το κράτος, οι εργαζόμενοι προτίθενται να εργαστούν περισσότερο ακόμη και εάν υπάρχει υψηλή φορολογία.

Για παράδειγμα, ο Νιλ Ιρβινγκ είχε υποστηρίξει στο blog της New York Times ότι οι χώρες με υψηλή φορολογία και γενναιόδωρα συστήματα πρόνοιας τείνουν να παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό απασχόλησης.

«Οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης στον ανεπτυγμένο κόσμο είναι αυτές που έχουν την υψηλότερη φορολογία και τα πιο γενναιόδωρα συστήματα πρόνοιας, ιδιαίτερα στη Σκανδιναβία». Στην αντίθετη περίπτωση, εάν εξετάσει κανείς το παρελθόν των ΗΠΑ θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι Αμερικανοί δεν εργάζονται όσο πριν, παρά τη γενικότερη μείωση της φορολογίας.

Αν και τα γεγονότα αυτά δεν αποδεικνύουν με πλήρη σαφήνεια ότι είναι μικρή η επίδραση των φόρων στην εργασία, αντικατοπτρίζουν, εν πάση περιπτώσει, εξελίξεις στη μικροοικονομία. Δηλαδή η φορολογία στα επίπεδα που ισχύει στις δυτικές χώρες δεν αποθαρρύνει τον κόσμο από την εργασία. Βέβαια από ένα επίπεδο φορολογίας και πάνω αυτό θα άλλαζε δραματικά. Δηλαδή μια αύξηση της φορολογίας κατά 100% θα έπειθε τον κόσμο να μην εργάζεται καθόλου, τουλάχιστον στην επίσημη οικονομία.

Οπότε γιατί οικονομολόγοι, σαν τον κ. Μάνκιου, αφιερώνουν τόσο χρόνο στο να προειδοποιούν τον κόσμο για τις επιπτώσεις μιας μετριοπαθούς αύξησης των φόρων στην εργασία; Ισως διότι είναι ηθικά αντίθετοι ως προς τη φορολογία. Ο κ. Μάνκιου έχει υποστηρίξει σε άλλα άρθρα ότι είναι άδικη η φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων με υψηλό συντελεστή. Αλλά δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε ηθικούς προβληματισμούς να επηρεάσουν την κρίση μας στην αξιολόγηση των γεγονότων.