Την προηγούμενη εβδομάδα ανέπτυξα στη στήλη αυτή μια καλή πρακτική της Ε.Ε. στη δημόσια διοίκηση που, ενώ θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως υπόδειγμα μεταρρύθμισης στην Ελλάδα, εντούτοις έχει εξαφανιστεί απ’ τον δημόσιο διάλογο κατά την προεκλογική περίοδο. Αυτήν την εβδομάδα θα ήθελα να συνεχίσω με μια ακόμα καλή πρακτική, η οποία αφορά τους Γενικούς Διευθυντές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η δομή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει χονδρικά ως εξής: Ο Πρόεδρος της Επιτροπής διαθέτει πλέον αυξημένη εξουσία εσωτερικής οργάνωσης και διανομής των χαρτοφυλακίων. Εκτός από κάποιες υπηρεσίες που εξαρτώνται απευθείας από την ίδια την Επιτροπή (Νομική Υπηρεσία, Στατιστική Υπηρεσία και Υπηρεσία Δημοσιεύσεων), οι υπόλοιπες υπηρεσίες της Επιτροπής μοιράζονται σε Γενικές Διευθύνσεις (με έναν Επίτροπο επικεφαλής της καθεμίας), τον αριθμό και τις αρμοδιότητες των οποίων καθορίζει ο Πρόεδρος.

Οι Γενικές Διευθύνσεις (το αντίστοιχο των Υπουργείων στις εθνικές κυβερνήσεις) απασχολούν δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους της Ένωσης, στους οποίους πρέπει να προσθέσουμε τους συμβασιούχους καθώς και τους εμπειρογνώμονες που αποστέλλουν τα κράτη μέλη. Συνεπώς, η Επιτροπή είναι μία τεράστια γραφειοκρατία, με την επιστημονική έννοια του όρου, δηλαδή είναι ένας ιεραρχικά διαρθρωμένος μηχανισμός που λειτουργεί με κριτήρια λειτουργικής ορθολογικότητας. Τα στελέχη αυτού του πυραμιδωτά οργανωμένου μηχανισμού μοιράζονται κοινή συνείδηση δημόσιου – εν προκειμένω ευρωπαϊκού – συμφέροντος.

Κομβικό πρόσωπο σε κάθε Γενική Διεύθυνση είναι ο Γενικός Διευθυντής, ο οποίος είναι ένας υπάλληλος καριέρας στα τελευταία χρόνια του εργασιακού του βίου.

Tο πρόσωπο αυτό, που έχει αναδειχθεί με εσωτερικούς διαγωνισμούς μετά από πολλά χρόνια εμπειρίας στις υπηρεσίες της Επιτροπής, είναι ο ανώτατος γραφειοκράτης με τον οποίον θα πρέπει να συνεννοείται το πολιτικό πρόσωπο που είναι ο Επίτροπος (το αντίστοιχο των Υπουργών στις εθνικές κυβερνήσεις). Αφού αναδειχθεί ένας νέος Επίτροπος (κάτι που γίνεται κάθε πέντε χρόνια, μετά τις ευρωεκλογές), αυτός θα γνωριστεί με τον Γενικό του Διευθυντή, δηλαδή με ένα πρόσωπο που θα είναι σχεδόν σίγουρα άλλης εθνικότητας από τον ίδιο και πιθανότατα άλλων πολιτικών αντιλήψεων, προκειμένου να συνεργασθούν.

Ο Επίτροπος δεν έχει τη δυνατότητα επιλογής Γενικού Διευθυντή. Ο Γενικός Διευθυντής θεωρείται η φωνή της υπηρεσίας και δε μετακινείται για πολιτικούς λόγους. Αντιθέτως, θεωρείται ότι η συσσωρευμένη εμπειρία και η λεπτομερειακή γνώση του, τόσο της νομοθεσίας του τομέα του όσο και των δυνατοτήτων των υπηρεσιών του, αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο για την ΕΕ. Συνήθως κάθε νέος Επίτροπος έρχεται στις Βρυξέλλες με ενθουσιασμό και ιδέες για μεγάλες τομές και νέες στρατηγικές. Όμως ο Γενικός Διευθυντής συχνά τον γειώνει, λέγοντάς του ότι το ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουν δεν επαρκεί για να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις μιας νέας νομοθεσίας, ή ακόμα-ακόμα ότι δεν απαιτείται καθόλου καινούρια νομοθεσία σ’ ένα τομέα για τον οποίο η ΕΕ έχει ήδη νομοθετήσει. Έτσι, προλαμβάνεται σημαντικό διοικητικό κόστος από τις αλληλεπικαλύψεις και τις επαναλήψεις νομοθεσίας. Γενικότερα, η συνάρθρωση της διοικητικής (μέσω του Γενικού Διευθυντή) με την πολιτική (μέσω του Επιτρόπου) λογική παράγει καλύτερο προγραμματισμό και προετοιμασία της νομοθεσίας και διασφαλίζει συνέχεια στις ευρωπαϊκές πολιτικές.


Η Ελλάδα, με το νόμο Κουτσόγιωργα του 1982, κατάργησε εν μια νυκτί τους Γενικούς Διευθυντές, με αποτέλεσμα σήμερα η αντίστοιχη θέση να είναι ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου: ένας μετακλητός υπάλληλος, ο οποίος δεν προέρχεται από τις υπηρεσίες, διορίζεται με πολιτική πράξη και αποχωρεί μαζί με τον Υπουργό του όταν αυτός παραιτηθεί ή παυθεί ή όταν αλλάξει η Κυβέρνηση μετά από εκλογές ή ανασχηματισμό.

Έτσι όμως οι υπάλληλοι νιώθουν απαξιωμένοι, κόβεται ο ιμάντας μεταβίβασης μεταξύ των λογικών της διοίκησης και των πολιτικών προτεραιοτήτων και επιδεινώνεται νομοτελειακά η ποιότητα της νομοθεσίας. Κατά συνέπεια, ένα σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού της ελληνικής δημόσιας διοίκησης θα ήταν η αποκατάσταση του γραφειοκράτη καριέρας που είναι ο Γενικός Διευθυντής και η ανάγκη στενής συνεργασίας του εκάστοτε Υπουργού με αυτόν.

Facebook Comments