Αξιοσημείωτη απουσία στο Νταβός και στο ετήσιο meeting του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, είναι αυτή του Μάριο Ντράγκι. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρίσκεται στη Φρανκφούρτη όπου βάζει τις τελευταίες πινελιές στο βαρύ πακέτο ποσοτικής χαλάρωσης το οποίο αναμένεται ευρέως ότι θα ανακοινωθεί την Πέμπτη, την ημέρα που κατά πολλούς θα είναι η πλέον καθοριστικό για το… πεπρωμένο της ευρωζώνης.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αντιμετωπίζει ένα κρίσιμο τεστ για την αποφασιστικότητά της να κάνει «ό, τι χρειαστει» να κρατήσει το ευρώ ακέραιο, με την απόφασή της για αγορά κρατικών ομολόγων έτσι ώστε να καταπολεμήσει τον αποπληθωρισμό και να αναζωογονήσει την οικονομία.

Το ανώτατο δικαστηρίου της ΕΕ και η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας έχουν ανοίξει το δρόμο για την ποσοτική χαλάρωση (QE), ή την εκτύπωση χρήματος, αλλά η σφοδρή…. αντιπολίτευση από την κεντρική τράπεζα και τους πολιτικούς της Γερμανίας, μπορεί ακόμα να αλυσοδέσει την ΕΚΤ.

Το ζήτημα δεν είναι πλέον εάν η τράπεζα θα αγοράσει κρατικά ομόλογα, αλλά πώς ακριβώς έχει σχεδιαστεί το πρόγραμμα και αν θεωρείται αξιόπιστο και επαρκές.

Ο κίνδυνος είναι ότι η ΕΚΤ – που κατάφερε να κρατήσει την ευρωζώνη ενωμένη στα πέντε χρόνια της κρίσης  χρέους – θα υιοθετήσει ένα… light QE, στέλνoντας το λάθος μήνυμα στις αγορές, χάνοντας το στόχο της και θέτοντας σε κίνδυνο την αξιοπιστία της.

Η είδηση ότι ο Ντράγκι συναντήθηκε… πριβέ με την Αγκελα Μέρκελ την περασμένη εβδομάδα, αναδεικνύει την οξεία πολιτική ευαισθησία της απόφασης. Ενώ η Bundesbank αντιτίθεται στην συγκεκριμένη πολιτική – την οποία θεωρεί ως μια… πίσω πόρτα για τη χρηματοδότηση των κυβερνήσεων, δημιουργώντας νέα βάρη για τους Γερμανούς φορολογούμενους – η ΕΚΤ ελπίζει ότι η Μέρκελ θα προσφέρει την στήριξή της  και θα πείσει τους συντηρητικούς συμμάχους της.

Ορισμένοι υποστηρικτές του QE φοβούνται πως ο Ντράγκι μπορεί να κάνει πάρα πολλές παραχωρήσεις στη Γερμανία, με τη διαμόρφωση ενός προγράμματος που περιορίζεται σε όγκο και έκταση, που δεν μοιράζει τον κίνδυνο πέραν των συνόρων και θα αποκλείει την αγορά ομολόγων των χωρών με τις χαμηλότερες αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας.

Ένα προσχέδιο που κυκλοφόρησε αυτό το μήνα δείχνει ότι οι αγορές της ΕΚΤ θα κυμανθούν συνολικά στα 500 δισ. ευρώ. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι θα χρειαστεί να είναι στο διπλάσιο μέγεθος ή αορίστου χρόνου για να πετύχουν οι στόχοι της.

Η ουσία είναι ότι απαιτείται κάτι «μεγάλο» για να προκαλέσει η ΕΚΤ μία σημαντική στροφή στην οικονομία της ευρωζώνης . Θα πρέπει να εκπλήξει τις χρηματοπιστωτικές αγορές με ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα. Το να ανακοινώσει αγορές ύψους  1 τρις. ευρώ, για παράδειγμα,  αντί για 500 δισεκατομμύρια, θα είναι αρκετά χρήσιμο αλλά όχι τόσο αποτελσματικό. Ένα πρόγραμμα απεριόριστο σε κλίμακα και διάρκεια, αυτό θα κάνει τον Ντράγκι «σωτήρα» του ευρώ και της ευρωζώνης, αφήνοντας τους πολιτικούς χιλιόμετρα πίσω.

Ο Ντράγκι έχει την πλειοψηφία στο Διοικητικό Συμβούλιο, αλλά τα δύο γερμανικά μέλη, ο πρόεδρος της Bundesbank Γενς Βάιντμαν και το εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου Σαμπίν Λοτενσλάγκερ, φαίνεται βέβαιο ότι θα ψηφίσουν κατά της ποσοτικής χαλάρωσης. Επίσης και άλλοι κεντρικοί τραπεζίτες ενδέχεται να συνταχθούν μαζί τους.

Μια πολύ πιθανή επιλογή, σύμφωνα με πηγές της ΕΚΤ, είναι να αναλάβει η κάθε εθνική κεντρική τράπεζα του Ευρωσυστήματος τον κίνδυνο αθέτησης πληρωμών για το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος των ομόλογων της χώρας της, τα οποία έχουν αγοραστεί.

«Αυτό θα είναι στην καλύτερη περίπτωση αναποτελεσματικό και στη χειρότερη επικίνδυνο», δήλωσε ο Γκούντραμ Γουόλφ, διευθυντής του οικονομικού think-tank Bruegel.

Ο Δανός οικονομολόγος Νήλς Θάιγκεσεν, ένας από τους σχεδιαστές της αρχικής εικόνας του ευρώ στη δεκαετία του 1980, δήλωσε στο Reuters πως «αν αυτές είναι οι συνθήκες για το ευρωπαϊκό QE, δεν αξίζει τον κόπο να προχωρήσει το πρόγραμμα».

Ωστόσο, κρίνοντας πως το πρόγραμμα ΟΜΤ της ΕΚΤ είναι νόμιμο και προτρέποντας τα δικαστήρια να είναι προσεκτικά στην αμφισβήτηση της κεντρικής τράπεζας όταν δεν διαθέτουν την εμπειρία, την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έδωσε ουσιαστικά το πράσινο φως για νέα δράση.

Αν και η απόφασή του αφορούσε μια αγωγή που κατατέθηκε από τους Γερμανούς ευρωσκεπτικιστές για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ΟΜΤ που ανακοίνωσε ο Ντράγκι το καλοκαίρι του 2012 και το οποίο ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε, είχε ένα σαφές μήνυμα και για το QE.

Ειδικότερα, υποστήριξε ότι η ανακοίνωση των ορίων της αγοράς ομολόγων εκ των προτέρων θα υπονόμευε την αποτελεσματικότητά της, ότι δεν θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ΕΚΤ έναντι των ιδιωτών πιστωτών σε περίπτωση αναδιάρθρωσης του χρέους και ότι δεν υπήρχε απαγορευτικό στο να αγοράζει ομόλογα των χωρών με χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα.

Αυτό δίνει στον Ντράγκι το ελεύθερο να αγοράσει ομόλογα του συνόλου της ευρωζώνης, ανάλογα με τις εισφορές της κάθε χώρας στα κεφάλαια της ΕΚΤ, για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται έτσι ώστε να ανεβάσει τον πληθωρισμό στον στόχο που έχει θέσει, λίγο κάτω του 2% από κοντά στο μηδέν τώρα.

Όμως η πολιτική μπορεί να το κάνει αυτό εξαιρετικά δύσκολο.

Δύο δρόμοι…

Οι οικονομολόγοι διακρίνουν δύο βασικούς τρόπους με τους οποίους το QE, που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και την Ιαπωνία, μπορεί να λειτουργήσει έτσι ώστε να αναζωογονηθεί η οικονομία, και να αυξηθούν οι τιμές:  μέσω της «σηματοδότησης» (signaling effect) και μέσω του «αποτελέσματος στα χαρτοφυλάκια» (portfolio effect).

To πρώτο περιγράφει ένα σαφές μήνυμα προς τις χρηματοπιστωτικές αγορές ότι η κεντρική τράπεζα είναι αποφασισμένη να χρησιμοποιήσει απεριόριστους πόρους για να πετύχει το στόχο της. Η Fed των ΗΠΑ είναι το απόλυτο παράδειγμα.

Ακριβώς όπως οι αγορές ξέρουν πως ποτέ δεν μπορούν να πολεμήσουν την Fed, θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να ποντάρουν και κατά της ΕΚΤ…

Το δεύτερο περιγράφει το μηχανισμό μέσω του οποίου η κεντρική τράπεζα δημιουργεί χρήματα για να αγοράσει ομόλογα από τις τράπεζες, τις ασφαλιστικές εταιρείες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τα οποία θα επανεπενδυθούν σε assets υψηλότερων αποδόσεων όπως μετοχές ή εταιρικά ομόλογα, πιθανότατα εκτός της ευρωζώνης. Αυτή η έξοδος των κεφαλαίων μειώνει τη συναλλαγματική ισοτιμία, καθιστώντας τις εξαγωγές φθηνότερες και τις εισαγωγές πιο ακριβές, αυξάνοντας έτσι τον πληθωρισμό.

Το ευρώ έχει ήδη αποδυναμωθεί από το 1,40 έναντι του δολαρίου το Μάιο του 2014, στο 1,15 λόγω των προσδοκιών ότι η ΕΚΤ θα ξεκινήσει QE.

Η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας κατέβασε εντελώς το χειρόφρενο στην πτώση του ευρώ την περασμένη εβδομάδα, εγκαταλείποντας απότομα το ανώτατο όριο για την ισοτιμία του ελβετικού φράγκου, το οποίο την είχε αναγκάσει να αγοράσει δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ για να υπερασπιστεί το peg του ελβετικού φράγκου στο 1,20 με το ευρώ.

Η κίνηση σοκ, η οποία προκάλεσε παγκόσμια αναταραχή στις αγορές νομισμάτων και προκάλεσε βαριές απώλειες σε τράπεζες και χρηματιστηριακές, απέδειξε πόσο δύσκολο είναι για τις κεντρικές τράπεζες να δαμάσουν τις ασταθείς αγορές και πόσο εύκολα η αξιοπιστία ενός μεγάλου ιδρύματος μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο.

Αυτό δίνει ένα σημαντικό μάθημα στην ΕΚΤ, η οποία αντιμετωπίζει σήμερα μια από τις πιο δύσκολες αποφάσεις της 16χρονης ιστορίας της…

Facebook Comments