Αρνητικά επιτόκια: Ένας ιός που χτυπάει τα συστήματα των τραπεζών

Μέχρι πρόσφατα ήταν μια θεωρητική πιθανότητα. Σήμερα είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, που καλούνται να επιλύσουν οι τράπεζες στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Από τη Σουηδία μέχρι την Ισπανία, τράπεζες, χρηματιστές και υπόλοιποι παράγοντες του χρηματοοικονομικού κλάδου προσπαθούν να κατανοήσουν και αντεπεξέλθουν στα νομικά και τεχνικά εμπόδια που παρουσιάζουν τα αρνητικά επιτόκια, όπως εύστοχα επισημαίνεται σε δημοσίευμα της Wall Street Journal. Αναγκάζονται να επανασχεδιάσουν τα ηλεκτρονικά τους συστήματα, να διαγράψουν στατιστικά μοντέλα και να αναθεωρήσουν τους όρους συμβάσεων.

Οι κεντρικές τράπεζες στην Ευρώπη -δηλαδή σε χώρες όπως η Σουηδία, η Δανία και η Ελβετία- έχουν οδηγήσει τα επιτόκιά τους κάτω από το μηδέν σε μια προσπάθεια να στηρίξουν τις οικονομίες τους, υποχρεώνοντας θεωρητικά τους καταθέτες να επωμισθούν κόστος για να διατηρούν τα χρήματά τους στην τράπεζα. Ετσι, όμως, ανατρέπονται τα δεδομένα λειτουργίας τραπεζών και αγορών.

Στη διατραπεζική αγορά, το κόστος δανεισμού έχει υποχωρήσει σε αρνητικό πρόσημο στη Γαλλία, την Ολλανδία ή την Αυστρία, με το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ να κυμαίνεται στα 0,05% και το επιτόκιο καταθέσεων της ευρωτράπεζας να βρίσκεται στο -0,2%. Αγορές που προσφέρουν μια σειρά από χρηματοοικονομικά προϊόντα αναγκάζονται να αντεπεξέλθουν σε πρωτόγνωρες συνθήκες, με τους διαχειριστές επενδυτικού κινδύνου να πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τα μοντέλα τους. Παραδοσιακά, η λειτουργία των αγορών βασίζεται στην υπόθεση ότι οι πιστωτές πληρώνονται με τόκο για να δανείζουν χρήματα και οι δανειζόμενοι ανταμείβονται με πίστωση ανάλογα το προφίλ του επενδυτικού κινδύνου τους.

H αναστάτωση που προκαλούν τα αρνητικά επιτόκια θυμίζει τον ιό του έτους 2000 ή την κυκλοφορία του ευρώ, όταν τα τραπεζικά συστήματα δεν μπορούσαν να διαχειριστούν με ευκολία την εισαγωγή του νέου νομίσματος, παρατηρεί ο Κέβιν Μπόροους, επικεφαλής του τμήματος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στην PricewaterhouseCoopers. Τεράστια προβλήματα μπορεί να προκληθούν από μια σειρά δυσλειτουργικών προγραμμάτων ενώ η επίλυση των προβλημάτων χωρίς υπολογιστές αυξάνει τον κίνδυνο λαθών, προσθέτει ο κ. Μπόροους.

Στη Δανία, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος και η κυβέρνηση αποφάσισαν τη σύσταση ειδικής επιτροπής για να αποφανθεί πώς θα πρέπει να αντιδρούν οι τράπεζες όταν τα επιτόκια πέφτουν κάτω από το μηδέν. «Δεν είναι η πρώτη φορά που τα τραπεζικά επιτόκια πέφτουν κάτω από το μηδέν και μπορεί να συμβεί ξανά. Οπότε η επιτροπή πρέπει να ολοκληρώσει τις εργασίες της ακόμη και εάν εξομαλυνθεί η κατάσταση», δήλωσε ο Κάρστεν Μπέλτοφτ, επικεφαλής της Ομοσπονδίας Στεγαστικών Τραπεζών της Δανίας, σε συνέντευξη.

«Οι επενδυτές θα πρέπει να γνωρίζουν με σαφήνεια πώς να διαχειριστούν αρνητικά επιτόκια σε στεγαστικά ομόλογα εάν προκύψει ξανά μια τέτοια κατάσταση», είπε ο κ. Μπέλτοφτ. H επιτροπή θα εξετάσει «τα φορολογικά ζητήματα που θα ανακύψουν από τη δήλωση αρνητικών αποδόσεων στα στεγαστικά ομόλογα».

Οι τράπεζες στεγαστικής πίστης διαφωνούν για το εάν οι αρνητικές αποδόσεις στις αγορές θα πρέπει να περνούν στους δανειστές. Στην Ισπανία, ανώνυμη πηγή αποκάλυψε πως ορισμένα χρηματοοικονομικά μοντέλα στην Banco Santander είναι έτσι σχεδιασμένα για να μην μπορούν να διαχειριστούν αρνητικά επιτόκια, καταλήγοντας σε λανθασμένους υπολογισμούς.