Πριν από έξι χρόνια, ο Πολ Ράιαν, τότε μέλος της Βουλής προειδοποιούσε πως οι προσπάθειες της κυβέρνησης Ομπάμα και της Federal Reserve να καταπολεμήσουν τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης θα επαναφέρουν τα δεινά της δεκαετίας του 1970 με υψηλό πληθωρισμό και υψηλή ανεργία.

Δεν συμφωνούσαν με την εκτίμησή του όλοι οι Ρεπουμπλικανοί. Πολλοί υποστήριζαν ότι οδεύαμε προς έναν υπερ-πληθωρισμό τύπου Βαϊμάρης. Οι προειδοποιήσεις τους απεδείχθησαν απολύτως εσφαλμένες. Δεν εκτινάχθηκε ο πληθωρισμός, ενώ αρχικά ήταν αργή η διαδικασία δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, αλλά προσφάτως επιταχύνθηκε θεαματικά. Οχι μόνον δεν είδαμε μια επανάληψη των προβλημάτων της δεκαετίας του 1970 αλλά σήμερα βλέπουμε μια οικονομία που από πολλές απόψεις μοιάζει με εκείνη της δεκαετίας του 1990.

Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στην Αμερική του 2015 και εκείνη της δεκαετίας του 1990. Η τηλεόραση είναι πολύ καλύτερη, η κατάσταση των εργαζομένων πολύ χειρότερη. Ενώ τα χρηματιστήρια ανεβαίνουν και ακούγονται πολλά για μια νέα φούσκα τεχνολογίας, δεν υπάρχει εκείνη η ευφορία του παρελθόντος.

Δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε καμία ένδειξη μεγάλης αύξησης της παραγωγικότητας ανάλογης της περιόδου 1995-2005 που προκάλεσε η τεχνολογία της πληροφορίας.

Και πάλι, πάντως, δημιουργούνται θέσεις εργασίας με μια ταχύτητα που δεν είχαμε δει πριν από τα χρόνια του Κλίντον. Περιττεύει να αναφέρω πως ο χαμηλός πληθωρισμός σε συνδυασμό με την ταχύτατη δημιουργία θέσεων εργασίας διαψεύδει οικτρά τις προβλέψεις ότι η πολιτική του προέδρου Ομπάμα θα καταστρέψει τον ιδιωτικό τομέα.

Το γεγονός ότι έχουν προσφάτως δημιουργηθεί πολλές θέσεις εργασίας φέρει τη Fed ενώπιον μιας κατάστασης παρεμφερούς με εκείνη που αντιμετώπισε περίπου το 1995. Τώρα, όπως και τότε, η ανεργία έχει επισήμως μειωθεί σε επίπεδα που, με συμβατικά κριτήρια, θα ισοδυναμούσαν με υπερθέρμανση της οικονομίας και αύξηση του πληθωρισμού. Οπως και τότε, όμως, δεν υπάρχουν ενδείξεις αύξησης του πληθωρισμού. Η αποστολή της Fed είναι διπλή: οφείλει να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών και την πλήρη απασχόληση. Τι όμως σημαίνει πλήρης απασχόληση; Για τη Fed σημαίνει ανεργία κάπου από 5,2% ώς 5,5% και τα τελευταία στοιχεία φέρουν την ανεργία στο 5,5%. Επομένως είμαστε στο σωστό σημείο και είναι καιρός να αυξήσουμε τα επιτόκια!

Το πρόβλημα είναι πως ήμασταν σε ανάλογη κατάσταση και παλαιότερα. Το πρώτο ήμισυ της δεκαετίας του 1990 η Fed έθετε και πάλι στόχο πλήρους απασχόλησης μια ανεργία της τάξης του 5,5% ώς 6% και το 1995 η ανεργία είχε όντως υποχωρήσει σε αυτό το επίπεδο. Ο πληθωρισμός, όμως, δεν σημείωνε αύξηση. Γι’ αυτό και τα στελέχη της Fed έκαναν μια καλή επιλογή: περίμεναν για ενδείξεις πληθωριστικών πιέσεων.

Τελικά απεδείχθη πως η αμερικανική οικονομία μπορούσε να δημιουργήσει εκατομμύρια θέσεις εργασίας χωρίς πληθωρισμό χωρίς να παρέμβει η Fed αυξάνοντας τα επιτόκια. Είμαστε άραγε σήμερα στην ίδια κατάσταση;

Τόσο σε μένα όσο και σε πολλούς οικονομολόγους, μεταξύ των οποίων και ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Λόρενς Σάμερς, φαίνεται προφανές πως δεν πρέπει να αυξηθούν τα επιτόκια μέχρις ότου φανεί από κοντά ο πληθωρισμός. Αν αποδειχθεί πως η Fed περίμενε υπερβολικά πολύ καιρό, ίσως ο πληθωρισμός να υπερβεί για λίγο το 2% αλλά δεν θα είναι και τραγικό. Αν, όμως, σπεύσει να αυξήσει τα επιτόκια πολύ νωρίς, ίσως χαθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας και στη χειρότερη περίπτωση ίσως καταλήξουμε σε μια παγίδα αποπληθωρισμού ιαπωνικού τύπου που ήδη έχει εμφανισθεί στη Σουηδία και ίσως και στην Ευρωζώνη. Δεν είναι, όμως, σαφές αν το βλέπουν έτσι και τα στελέχη της Fed. Πρέπει να διδαχθούν από το παρελθόν από όσα έγιναν τη δεκαετία του 1990 και όχι του 1970.

Facebook Comments