Πιέσεις από τη βάση του AfD για ριζοσπαστικοποίηση

Το πιο πρόσφατο σκάνδαλο του εθνολαϊκιστικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία AfD φέρει το όνομα ενός γερμανού ήρωα, του Κλάους Σενκ Γκραφ φον Στάουφενμπεργκ. Για όσους έχουν εντρυφήσει στη γερμανική ιστορία, γνωρίζουν ότι πρόκειται για ένα συνταγματάρχη της Βέρμαχτ, ο οποίος το καλοκαίρι του 1944 με μια ομάδα αξιωματικών επιχείρησε να δολοφονήσει τον Χίτλερ. Παρά το γεγονός ότι η πράξη τους απέτυχε, ο ίδιος θεωρείται ήρωας στη Γερμανία. Όμως ο νεαρός ακτιβιστής του AfD Λαρς Στάινκε τον αποκάλεσε προδότη και εχθρό του γερμανικού λαού, μια θέση που μόνο οι ακροδεξιοί υιοθετούν μέχρι σήμερα. Πρόκειται για μια υπολογισμένη πρόκληση της κοινής γνώμης ή απόδειξη για τη ριζοσπαστικοποίηση του κόμματος, που από τον Σεπτέμβριο του 2017 αποτελεί την αξιωματική αντιπολίτευση;

Γιατί προκαλούν τα μέλη του AfD;

Ο Λαρς Στάινκε δεν είναι τυχαίος, αλλά πρόεδρος της νεολαίας του AfD στη Κάτω Σαξονία. Η ανάρτησή του στο fb προκάλεσε οργή ακόμη και στην ηγεσία του κόμματος χωρίς να αποκλείεται διαγραφή του από τις τάξεις του. Σήμερα επρόκειτο να συνεδριάσει το ομοσπονδιακό προεδρείο, που σύσσωμο υποστηρίζει τη διαγραφή του. Μια ανάλογη προσπάθεια διαγραφής του έγινε και παλαιότερα, αλλά ο Στάινκε κατάφερε να επιβιώσει πολιτικά. «Η ετοιμότητα υπέρβασης των ορίων θεωρείται καθήκον στη νέα γενιά κομματικών στελεχών», υποστηρίζει στη DW ο πολιτικός επιστήμονας Βέρνερ Πάτσελτ. «Στο AfD εισβάλλουν και έρχονται στην επιφάνεια εύκολα και άφιλτρα κάποια κατακάθια, η ρήση του Στάινκε ότι η πράξη της ομάδας Στάουφενμπεργκ δεν ήταν ηρωική, έχει από το 1945 σχετική παράδοση». Η Φραντζίσκα Σράιμπερ, που αποχώρησε από το κόμμα, γράφει στο βιβλίο της με τίτλο Inside AfD ότι το κόμμα υιοθετεί όλο και περισσότερο ακροδεξιές θέσεις. Προειδοποιεί μάλιστα ότι βρίσκεται καθοδόν προς τη ριζοσπαστικοποίηση και θέλει να αναθεωρήσει με προκλητικές δηλώσεις πτυχές της γερμανικής ιστορίας.

Ο Βέρνερ Πάτσελτ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, που θεωρείται προπύργιο του AfD, θεωρεί την εξέλιξη εύλογη. «Επειδή στη γερμανική κοινή γνώμη το AfD έχει αποκτήσει την εικόνα δεξιού κόμματος, προσελκύει δεξιούς και ακροδεξιούς, είναι αυτοί που αποτελούν την κινούμενη μάζα του AfD και συνιστούν την πλειοψηφία στα κομματικά συνέδρια. Ο Πάτσελτ σημειώνει ότι όποιο στέλεχος θέλει να παραμείνει σε κομματικά αξιώματα θα πρέπει να αφουγκράζεται αυτούς τους ανθρώπους. «Το κόμμα λειτουργεί διαφορετικά από ό,τι άλλα στη Γερμανία. Τις αποφάσεις δεν παίρνει η κομματική ηγεσία αλλά η βάση».

«Κόμμα του Pegida»

Το ότι όσοι εκφράζουν μετριοπαθείς απόψεις βρίσκονται συχνά εκτός ή δεν τους υπολογίζει κανείς, φαίνεται και από την τύχη δύο προέδρων του. Τόσο ο Μπερντ Λούκε, που ίδρυσε το 2013 το ΑfD, όσο και η διάδοχός του Φράουκε Πέτρι ηττήθηκαν υπό το βάρος των ριζοσπαστικών δυνάμεων. «Τα στελέχη άγονται και φέρονται και πρέπει να μιλούν τη γλώσσα των μελών του κόμματος, που μετακινείται συνεχώς προς τον ακροδεξιό χώρο, όποιος κάνει του κεφαλιού του καρατομείται», επιβεβαιώνει και η Φραντζίσκα Σράιμπερ. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την άρση της απαγόρευσης συνεργασίας ανάμεσα στο AfD και τo ξενοφοβικό κίνημα Pegida, που πό το 2014 διαδηλώνει στη Δρέσδη. Για τον Πάτσελτ, o oποίος παρατηρεί από καιρό τα επισυμβαινόμενα, θεωρείται βέβαιο ότι μέλη του AfD θα πήγαιναν σε διαδηλώσεις του Pegida, αν γίνονται σε παγγερμανικό επίπεδο. «Το AfD είναι το κόμμα του Pegida» υποστηρίζει.

Ακόμη πάντως κι αν αφήνει την πρώτη εντύπωση η ηγεσία του κόμματος ότι δρα με μετριοπάθεια, όπως στην υπόθεση Στάουφενμπεργκ, την οποία καταδικάζει δημόσια, δεν είναι καθόλου βέβαιο πόσο βαθιά μέσα στον δεξιό και ακροδεξιό χώρα θα καταλήξει στο τέλος το ΑfD.

Ένα επόμενο ερώτημα, με το οποίο θα πρέπει να καταπιαστεί σύντομα το κόμμα, είναι η στάση του απέναντι στο πρότζεκτ «Κίνημα» του πρώην συμβούλου του Τραμπ, Στίβεν Μπάνον. Ο ακροδεξιός αμερικανός πολιτικός επιδιώκει στενή συνεργασία με τους εθνολαϊκιστές της Ευρώπης. Μέχρι τώρα παραμένει ασαφές εάν τα εθνικιστικά και ξενοφοβικά ευρωπαϊκά κόμματα θέλουν να συνενώσουν τις δυνάμεις του σε μια δεξαμενή σκέψης του Μπάνον. Αλλά ο γερμανός καθηγητής Βέρνερ Πάτσελ θεωρεί πιθανό ότι το AfD θα το επιχειρήσει. Εξ άλλου έγιναν και πρώτες συναντήσεις με δύο στελέχη του Αμερικανού.