Μήπως ο Κοτζιάς εκδικείται τους Ρώσους;

Τώρα που ο Κοτζιάς έχει βαλθεί να ανατινάξει και τις τελευταίες γέφυρες που συνδέουν την Αθήνα με τη Μόσχα, είναι ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στον ιστορικό γρίφο που ονομάζεται «Ελληνορωσικές σχέσεις». Να δούμε αυτό το μυστηριώδες και αντιφατικό δέσιμο που είχαν ανέκαθεν οι Έλληνες με το περίφημο «ξανθό γένος». Ο θρύλος του «ξανθού γένους» που θα κατηφορίσει για να απελευθερώσει τους σκλαβωμένους Έλληνες έχει ασφαλώς θεμελιωθεί στο συλλογικό μας υποσυνείδητο από τον καιρό της τουρκοκρατίας. Η μόνιμη διαμάχη της ρωσικής με την οθωμανική αυτοκρατορία για τον έλεγχο των στενών σε συνδυασμό με το ομόθρησκο των δύο λαών, δημιούργησε την ελληνική λαϊκή πεποίθηση ότι αργά ή γρήγορα οι Ρώσοι θα κατέβουν να μας απαλλάξουν απ’ τους μισητούς Οθωμανούς.

Φρούδες ελπίδες. Οι Ρώσοι μας χρησιμοποίησαν κάμποσες φορές, αλλά ουδέποτε έστερξαν με πραγματική διάθεση να μας απελευθερώσουν. Έξοδο στο Αιγαίο ήθελαν πάντοτε, δεν είχαν καμιά όρεξη να φέρουν τον στρατό τους μαχόμενο ως το νότιο άκρο των Βαλκανίων. Ίσα-ίσα που μας εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο κάμποσες φορές κι έπειτα μας παρατούσαν στο έλεος της τουρκικής χατζάρας. Όποτε κήρυτταν έναν πόλεμο με τους Τούρκους στα βόρεια, υποδαύλιζαν και μια επανάσταση στα νότια για να διασπούν τις Οθωμανικές δυνάμεις. Μετά αυτοί έκαναν ειρήνη κι εμείς μετρούσαμε κομμένα κεφάλια και αποκαΐδια. Η πραγματική βοήθεια για την απελευθέρωση μας ήρθε από την δύση, παρά ταύτα εμείς συνεχίζαμε να αγαπάμε του Ρώσους, να τους αναμένουμε και να εξιδανικεύουμε την ιστορική και θρησκευτική σχέση που υποτίθεται ότι είχαμε μαζί τους. Η Ορθοδοξία βλέπετε.

Βέβαια, το Πατριαρχείο της Μόσχας υπονόμευε συστηματικά το δικό μας Οικουμενικό Πατριαρχείο, όμως εμείς χαμπάρι δεν παίρναμε. Όλο τον 19^ο αιώνα, με το κίνημα του Πανσλαβισμού, η Ρωσία βρισκόταν συστηματικά στην αντίθετη μεριά από τα ελληνικά συμφέροντα. Το μακρύ της χέρι στα Βαλκάνια ήταν η Βουλγαρία. Εμείς μισήσαμε τους Βούλγαρους, τους πολεμήσαμε λυσσαλέα για σχεδόν εκατό χρόνια, αλλά τους Ρώσους που τους υποκινούσαν συνεχίσαμε να τους λατρεύουμε. Η Ρωσία ουδέποτε μας είδε ως στρατηγικό σύμμαχο και ουδέποτε κατανάλωσε πόρους και ζωτική ενέργεια για να μας βοηθήσει σε οτιδήποτε, διότι –δικαίως- μας θεωρούσε βρετανικό (και μετά αμερικανικό) προτεκτοράτο. Στην μοιρασιά που έγινε στην Γιάλτα για την λεία του β’ παγκοσμίου πολέμου, ο Στάλιν διόλου δεν μας διεκδίκησε. Μας παρέδωσε στους δυτικούς (ευτυχώς για μας), αλλά δεν έκανε και το παραμικρό στην συνέχεια για να αποσοβήσει τον εμφύλιο που μας αποτέλειωσε ως χώρα. Ένα απλό νεύμα του προς τους ντόπιους κομμουνιστές αρκούσε, αλλά αυτός τους άφησε (αν δεν τους προέτρεψε) να οδηγηθούν ως πρόβατα στην σφαγή. Ούτε το ’74 αντέδρασαν οι Ρώσοι στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Στον ψυχρό πόλεμο μεταξύ Αμερικανονατοϊκών και Σοβιετικών, πάλι απέναντι ήμασταν με το ξανθό γένος. Απλώς οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις μας, παρά τον σφοδρό αντικομμουνισμό τους στο εσωτερικό, διατήρησαν καλές διπλωματικές σχέσεις με την υπερδύναμη, αποφεύγοντας να συντάσσονται με τις πιο σκληρές και ακραίες δυτικές δυνάμεις, τουλάχιστον σε επίπεδο συμβολισμών. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής για παράδειγμα, αρνήθηκε ν’ ακολουθήσει την δύση στο μποϋκοτάζ των Ολυμπιακών αγώνων της Μόσχας εξ’ αιτίας της εισβολής των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν.

Στην ίδια την λαϊκή συνείδηση βέβαια, αυτή η περίεργη ταύτιση με το ξανθό γένος δεν έπαψε να υπάρχει. Κάθε φορά που ο κόσμος εξοργιζόταν με τους δυτικούς εταίρους και συμμάχους μας, αυτομάτως άρχιζε ν’ αλληθωρίζει προς βορά πιστεύοντας –εντελώς μεταφυσικά- ότι από κει θα ‘ρθει βοήθεια ή δικαίωση. Κι ο Τσίπρας όταν πήρε την εξουσία το 2015, αυτό πίστευε. Ότι οι Ρώσοι θα μας βοηθήσουν οικονομικά για να ξεφύγουμε από το αφόρητο δυτικό μνημονιακό πρέσινγκ. Έσπασε τα μούτρα του φυσικά. Παράλληλα, οι Ρώσοι δεν ήταν ποτέ ένα κράτος με βαθιά δημοκρατική εσωτερική οργάνωση. Δικτατορία ήταν πάντα και ο Πούτιν δεν έχει αυτή την στιγμή καμιά διαφορά με τον Ερντογάν στον τρόπο που κυβερνά. Παρά ταύτα, ο Πούτιν έχει στην Ελλάδα ένα από τα υψηλότερα ποσοστά δημοφιλίας παγκοσμίως.

Τώρα, για πρώτη φορά μετά από τόσες δεκαετίες, οι σχέσεις μας έχουν φτάσει σε τόσο άσχημο σημείο. Και μάλιστα με Έλληνα υπουργό εξωτερικών, κάποιον που παλιότερα είχε διαπρέψει για τον κομμουνιστικό φιλοσοβιετισμό του. Λέτε ο Κοτζιάς να αποφάσισε να εκδικηθεί αναδρομικά για την υποκριτική στάση των Ρώσων απέναντι μας; Εμείς να τους αγαπάμε κι εκείνοι να μας χρησιμοποιούν και να μας δουλεύουν; Ίσως είναι μια εξήγηση. Διότι άλλη πειστικότερη, δύσκολα θα βρει κανείς.