Εγρήγορση αλλά όχι πανικός για τη γερμανική οικονομία

Σε κάθε φάση κάμψης που ακολουθεί μια μακρά φάση ανάπτυξης, πολλοί σπεύδουν να θέσουν το ερώτημα: Πρόκειται για οιωνό για μια επερχόμενη οικονομική κατάρρευση; Στην περίπτωση της Γερμανίας οι απαντήσεις των ειδικών συγκλίνουν με σαφή τρόπο στο «όχι» – η συρρίκνωση του γερμανικού ΑΕΠ κατά 0,2% στο τρίτο τρίμηνο του 2018 σε σχέση με το τρίμηνο που προηγήθηκε δεν συνιστά καταστροφική εξέλιξη. Πόσο μάλλον που η γερμανική οικονομία είχε αναπτυχθεί κατά 0,4% και 0,5% στα δύο πρώτα τρίμηνα του τρέχοντος έτους. Παρά τις καθησυχαστικές επισημάνσεις των ειδικών όμως, υπάρχουν και προειδοποιητικές φωνές. «Τα περιθώρια στενεύουν», σχολίασε ο επικεφαλής του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανικών και Εμπορικών Επιμελητηρίων (DIHK) Μάρτιν Βάνσλεμπεν. Η μίνι συρρίκνωση της οικονομίας στο τρίτο τρίμηνο έχει μεν συγκεκριμένες αιτίες, ωστόσο αντικατοπτρίζει και προβλήματα τα οποία ενδέχεται να διευρυνθούν.

Βασικό αίτιο θεωρούνται οι εξελίξεις στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας, έναν από τους σημαντικότερους για τη γερμανική οικονομία. Αυτός περνά συγκριτικά ασθενή φάση μεταξύ άλλων εξαιτίας των νέων προδιαγραφών για τους ελέγχους εκπομπών ρύπων WLTP που ισχύουν από τον φετινό Σεπτέμβριο για τα αυτοκίνητα στην ΕΕ. Επειδή πολλά μοντέλα δεν έλαβαν εγκαίρως τις σχετικές άδειες, οι κατασκευαστές αναγκάστηκαν να επιβραδύνουν τον ρυθμό παραγωγής, γεγονός που προκάλεσε σοβαρές απώλειες στους γερμανικούς κολοσσούς της αυτοκινητοβιομηχανίας που έχουν βεβαίως επίπτωση και στο γερμανικό ΑΕΠ. Προβλήματα καταγράφηκαν και σε επιχειρήσεις της βιομηχανίας χημικών, όπως για παράδειγμα στην BASF, που σημείωσε απώλειες 23% στα κέρδη προ φόρων στο τρίτο τρίμηνο του 2018 συγκριτικά με το προηγούμενο. Τα βιβλία παραγγελιών των γερμανικών εταιρειών είναι μεν ακόμη γεμάτα, ωστόσο ο αριθμός των νέων παραγγελιών υποχωρεί. Τον Οκτώβριο υποχώρησε και ο σημαντικός στη Γερμανία δείκτης επιχειρηματικού κλίματος του οικονομικού Ινστιτούτου IfO του Μονάχου.

«Αβεβαιότητες παγκοσμίως»

Βεβαίως όλα αυτά αυτά δεν συνδέονται μόνον με τις ενδείξεις κρίσης στην αυτοκινητοβιομηχανία. Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου IfO Κλέμενς Φουστ επισημαίνει ότι «οι αβεβαιότητες παγκοσμίως λειτουργούν ως τροχοπέδη για την οικονομία». Αυτές οι αβεβαιότητες έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για τη Γερμανία. Η χώρα εξάγει περισσότερα προϊόντα από κάθε άλλη –με εξαίρεση την Κίνα, η οποία είναι τα τελευταία δύο χρόνια ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας. Ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ασία υποχωρεί όμως. Εξαιτίας και των εμπορικών αντιπαραθέσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη η Παγκόσμια Τράπεζα αναμένει κάμψη της ανάπτυξης σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Ασίας-Ειρηνικού.

Στα προειδοποιητικά σήματα έρχεται να προστεθεί και η αυξανόμενη νευρικότητα στις χρηματιστηριακές αγορές. Στη Νέα Υόρκη ο Dow Jones υποχώρησε στην αρχή της εβδομάδας ραγδαία πάνω από 2%. Στη Φραγκφούρτη ο δείκτης DAX απώλεσε ποσοστό 12% τους τελευταίους έξι μήνες. Οι επενδυτές δεν έχουν στραμμένο το ανήσυχο βλέμμα τους μόνον στις εμπορικές διενέξεις του αμερικανού προέδρου Τραμπ. Ολοένα περισσότερο προειδοποιούν και για τις εξελίξεις στην Ιταλία, η οποία παρά το ποσοστό χρέους ύψους 130% έχει μια κυβέρνηση που κινείται σε τροχιά σύγκρουσης με την ΕΕ λόγω αυξημένου ελλείμματος που προβλέπει το σχέδιο προϋπολογισμού της Ρώμης για το 2019. «Εάν η Ιταλία διολισθήσει σε μια κρίση χρέους, θα βιώσουμε θύελλα στην Ευρώπη», προβλέπει ο Κλέμενς Φουστ. Τα χρέη πάντως έχουν διογκωθεί ραγδαία και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, από το 179% το 2007 σε 225% του παγκόσμιου ΑΕΠ σήμερα.

Πάντως σε ό,τι αφορά τη Γερμανία στις τάξεις των οικονομολόγων εξακολουθεί να επικρατεί αίσθημα αισιοδοξίας. «Η κάμψη στο τρίτο τρίμηνο είναι απλά ένα ολίσθημα και όχι η αρχή μιας ύφεσης», εκτιμά με βεβαιότητα ο Αντρέας Ρέες από την τράπεζα Unicredit. Εκτίμηση που βρίσκει σύμφωνο το Αντρέας Σόιερλε από την Dekabank, που θεωρεί ότι η Γερμανία δεν έχει πρόβλημα με ανάπτυξή της. Τα σημαντικότερα γερμανικά οικονομικά ινστιτούτα προβλέπουν ότι η Γερμανία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 1,9% το 2019. Βεβαίως οι παρατηρητές των αγορών γνωρίζουν καλά ότι τα ερευνητικά ινστιτούτα δεν έχουν ποτέ κατορθώσει να προβλέψουν με ακρίβεια μια σοβαρή οικονομική κρίση.