Το Σάββατο 1η Δεκεμβρίου το κίνημα των κίτρινων γιλέκων κορύφωσε τις αντιδράσεις του απέναντι στην πολιτική Μακρόν για την αύξηση του φόρου στη τιμή της ντίζελ, απαιτώντας την μη εφαρμογή του που είναι προγραμματισμένη για την 1/1/2019. Η απουσία διαλόγου μεταξύ των δυο πλευρών οδήγησε το κίνημα των κίτρινων γιλέκων σε βίαιες εκδηλώσεις: άναψαν φωτιές, εισέβαλλαν σε μαγαζιά και δημόσια κτήρια, μπλόκαραν δρόμους, συγκρούστηκαν με την αστυνομία. Η διαμαρτυρία των κίτρινων γιλέκων, που έχει ξεκινήσει από τις 17 Νοεμβρίου 2018 πήρε τη μορφή λαϊκής εξέγερσης με κεντρικό αίτημα την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής του Μακρόν.

Ο Πρόεδρος της Γαλλίας απηύθυνε το παρακάτω μήνυμα στους διαδηλωτές με στόχους αφενός την ισχυροποίηση της εικόνας του και αφετέρου την απόδοση ευθύνης στους κινηματίες, τονίζοντας έμμεσα πως δεν υποχωρεί. Συγκεκριμένα ανέφερε : «Δεν θα δεχτώ ποτέ τη βία, κανένας λόγος δεν δικαιολογεί γιατί οι αρχές και οι υπηρεσίες δέχτηκαν επίθεση, ότι επιχειρήσεις λεηλατήθηκαν, ότι περαστικοί ή δημοσιογράφοι απειλήθηκαν ή ότι η Αψίδα του Θριάμβου κηλιδώθηκε» Στο παρόν άρθρο θα επιχειρηθεί μια μετα-ανάλυση του μηνύματος Μακρόν εξετάζοντας τι στόχους επιχειρεί να πετύχει μέσα από μια τέτοια δήλωση.

Ανάλυση του πολιτικού μηνύματος

 α. Η δομή και το ύφος του μηνύματος

Το μήνυμα ξεκινά με μια κεντρική αξιωματική θέση του Μακρόν, η οποία καταδικάζει τη βία και συνεχίζει με μια περιγραφική αναφορά στις καταστροφές που συνέβησαν στη Παρίσι τη 1η Δεκεμβρίου, πλήττοντας τον απλό πολίτη, τον επιχειρηματικό και δημοσιογραφικό κόσμο, το εθνικό σύμβολο της Αψίδας του Θριάμβου. Το μήνυμα δομικά αποτελείται από τρια θεματικά κέντρα, εκ των οποίων η καταδίκη της βίας και η βεβήλωση του εθνικού συμβόλου της Αψίδας του Θριάμβου τοποθετούνται στην αρχή και στο τέλος της δήλωσης του ως τα ισχυρά του επιχειρήματα (Μπόγκα-Καρτέρη, 2005:112). Το θεματικό κέντρο της καταστροφής των περιουσιών και της απειλής κατά πολιτών και δημοσιογράφων τοποθετείται ενδιάμεσα, διαμορφώνοντας τη συναισθηματική έκκληση του μηνύματος. Το μήνυμα  δίνει έτσι έμφαση στους στόχους που επιδιώκονται να εκπληρωθούν μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους από την πομπό στον αποδέκτη, ο οποίος μέσω της επικοινωνιακής διαδικασίας επιδιώκεται να επηρεαστεί προς μια στοχευμένη κατεύθυνση (Ψύλλα, 1991:2). Η βία καταδικάζεται και τα εθνικά σύμβολα επιβάλλεται να τα υπερασπιστεί ο κάθε Γάλλος πολίτης. Η τάξη και η και η εθνική ενότητα είναι το βασικό μέλημα του Μακρόν.

Η επικοινωνία είναι γραμμική και εστιάζει πρωτίστως στην επίδραση του δέκτη και η επίδραση καθίσταται ορατή και μετρήσιμη για το δέκτη, αφού οι κεντρικές έννοιες του μηνύματος (βία, καταστροφή, εθνικά σύμβολα) είναι αναγνωρίσιμες και μετρήσιμες από τον δέκτη (Fiske, 2010:41).  Το μήνυμα Μακρόν έχει υπόνοιες και δεν οδηγεί σε ένα ξεκάθαρο συμπέρασμα για τη στάση που θα κρατήσει και τι μέτρα θα πάρει για να αντιμετωπίσει την κρίση που ξέσπασε. Σε πρώτο επίπεδο εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι να επηρεάσει ένα ετερογενές ακροατήριο, να το οδηγήσει συναισθηματικά στην εξαγωγή των δικών του συμπερασμάτων για το ποιος πραγματικά ευθύνεται για την αναταραχή στο Παρίσι, για το ποιος είναι ο πραγματικός φίλος και ποιος ο πραγματικός εχθρός του έθνους. Ο Μακρόν αποδίδει αιτιότητα στο κίνημα των κίτρινων γιλέκων για την καταστροφή, ενώ παράλληλα δομεί το δικό του ήθος ως ηγέτη που θα εγγυηθεί την ασφάλεια των πολιτών. Η υπόνοια συνεπώς ως στρατηγικό τέχνασμα καθιστά το μήνυμα περισσότερο πειστικό και αξιόπιστο, μειώνοντας τις πιθανές αντιστάσεις του ακροατηρίου του (Shen & Bigsby, 2013:24-25).

Ο Μακρόν απευθύνεται σε ένα ετερογενές κοινό και φροντίζει να ελαχιστοποιήσει τις πηγές θορύβου (μεροληψίες, πεποιθήσεις, κίνητρα) από κάθε κατεύθυνση που είναι αντίθετη με την οικονομική του πολιτική, διατυπώνοντας ένα μήνυμα υψηλής περισσότητας, δηλαδή προβλεπτικότητας (Fiske, 2010:18-20). Η προάσπιση της κοινωνικής ισορροπίας, η ασφάλεια των πολιτών και η ενότητα του έθνους δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Τα σύμβολα γίνονται εργαλεία σκέψης και προβληματισμού (Littlejohn, W.S., Fosh, K.A. ,2012:125-126) στο μήνυμα Μακρόν, αφού χρησιμοποιούνται σκόπιμα λέξεις/έννοιες (βία, Αψίδα Θριάμβου) που μπορούν να αποκωδικοποιηθούν αφαιρετικά, διαμορφώνοντας μια αξία, μια ιδέα για τον αποδέκτη τους, χωρίς αυτό βέβαια πάντα να συνεπάγεται πως οι αποδέκτες ενός μηνύματος μπορούν να έχουν ίδιες απόψεις σχετικά με την αξιολόγηση, την ισχύ και τη δραστηριότητα μιας έννοιας (Littlejohn, W.S., Fosh, K.A. ,2012:167).  Εν προκειμένω οι εκπρόσωποι του κινήματος των κίτρινων γιλέκων αποδίδουν διαφορετικό νόημα στη λέξεις βία. Η βία τους δεν είναι βία, αλλά εξέγερση εναντίον της οικονομικής πολιτικής Μακρόν που πλήττει τα συμφέροντα του έθνους.

β. Οι συναισθηματικές εκκλήσεις, η πλαισίωση του μηνύματος Μακρόν και που αποσκοπούν

Μέσα σε ένα μήνυμα μπορεί να ενσωματωθούν διάφορες προκλήσεις: προκλήσεις φόβου, αισθημάτων, ανταμοιβών και υποκίνησης ή παρακίνησης. Η επίκληση στο συναίσθημα τείνει να επιφέρει ταχύτερα αλλαγές στη συμπεριφορά από ό,τι τα λογικά επιχειρήματα. Και αυτό διότι η συναισθηματική αντίδραση απαιτεί λιγότερη προσπάθεια εκ μέρους των δεκτών από ό,τι το λογικό ζύγισμα των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων ενός μηνύματος (Mills, 2011:54). Ο Μακρόν αξιοποιεί στο μήνυμα του τις συναισθηματικές εκκλήσεις του φόβου και της ανησυχίας, τονίζοντας την καταστροφή λόγω της βιαιότητας που άσκησαν τα «κίτρινα γιλέκα» σε περιουσίες και σε εθνικά σύμβολα. Οι συναισθηματικές εκκλήσεις στο φόβο πετυχαίνουν να πείσουν τους αποδέκτες τους στο να αναλάβουν την προτεινόμενη δράση προκειμένου να αποφύγουν την απειλή/κίνδυνο που προβάλλεται. Η συναισθηματική έκκληση στην ανησυχία  κινητοποιεί τον δέκτη, αυξάνοντας την πιθανότητα επανεξέτασης των επιλογών του στη βάση της προσωρινής πληροφόρησης (Βrader, 2006:58), αφού η ανησυχία προέρχεται από ασαφείς και απροσδιόριστες απειλές κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας (Ridout, et al., 2009:442).

Η αποτελεσματικότητα του μηνύματος Μακρόν θα πιστοποιηθεί μέσω της αλλαγής της στάσης του αποδέκτη του (Μπόγκα-Καρτέρη, 2005:111, 116). Ωστόσο, η πρόσληψη ενός μηνύματος από τον δέκτη είναι μια διαδικασία κατασκευής, αφού ο δέκτης ερμηνεύει το μήνυμα σύμφωνα με τις δικές του προσλαμβάνουσες (Chandler, 1994:46) και η στάση του απέναντι στο μήνυμα εξαρτάται από τα κίνητρα και τις πεποιθήσεις του. τις κοινωνικές νόρμες ή πιέσεις και την αντιλαμβανόμενη ικανότητα (self efficacy) δηλαδή σε ποιο βαθμό το άτομο αντιλαμβάνεται πως μπορεί να κάνει κάτι που του ζητείται (Fishbein& Ajzen,2010). Η αυτοαποτελεσματικότητα του δέκτη συνδέεται κυρίως με το συναίσθημα της ανησυχίας και αυτό συνεπάγεται πως το μήνυμα που ενέχει ανησυχία είναι επιδραστικό υπέρ του πομπού που είναι αποτελεσματικός (Βrader, 2006:58, 61).

Ο Μακρόν έρχεται αντιμέτωπος με μια κρίση, την οποία πρέπει να διαχειριστεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, κυρίως για την υπεράσπιση της πολιτικής του γραμμής και για την αποκατάσταση της κοινωνικής ισορροπίας. Για τον παραπάνω σκοπό επιστρατεύει στρατηγικά την πλαισίωση για να πείσει. Η πλαισίωση του μηνύματος είναι μια στρατηγική η οποία υπογραμμίζει τα πλεονεκτήματα και τις ανταμοιβές που θα έχει κάποιος, αν έρθει σε συμφωνία με την υποστήριξη του μηνύματος, δίνοντας έμφαση στο κόστος σε περίπτωση που κάποιος δε συμφωνήσει με το μήνυμα (Shen & Bigsby, 2013:28-30). Με άλλα λόγια η πλαισίωση είναι τα αφηγηματικά τεχνάσματα που αξιοποιεί ο πομπός, προσαρμόζοντας την πραγματικότητα και εγκιβωτίζοντας την σε κάποια δικά του αφηγηματικά σχήματα με σκοπό να κεντρίσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου του, να προβάλλει μια προτιμώμενη οπτική των πραγμάτων και να καλλιεργήσει μια ορισμένη άποψη για ένα ζήτημα της πραγματικότητας (Entman, 2004:5,· Καϊτατζή Γουίτλοκ, 2012:280, ·Θεοδωρακόπουλος, 2006:143-144 ·). Ο Μακρόν εδώ αξιοποιεί τη δραματοποίηση και τον προσωποκεντρισμό με έμφαση στον ανθρώπινο πόνο περιγράφοντας συνοπτικά την καταστροφή και την απώλεια περιουσιών, την απειλή κατά των πολιτών και των δημοσιογράφων, δίνει έμφαση στις επιπτώσεις της βίας, την οποία δεν θα ανεχτεί και προτρέπει και το ακροατήριο του εμμέσως να κάνει το ίδιο (Καϊτατζή Γουίτλοκ, 2012:284). Η αναφορά δε στη βεβήλωση της Αψίδας του Θριάμβου, εθνικού συμβόλου κινητοποιεί τον πατριωτικό αίσθημα του ακροατηρίου του.

Ανακεφαλαιώνοντας, ο Μακρόν εν μέσω της κρίσης που βιώνει η χώρα του και σε συνδυασμό με την πτώση της δημοτικότητας του επιχείρησε να ανατάξει την εικόνα του και το ήθος του ως πατριώτη πολιτικού που καταδικάζει τη βία, που θα υπερασπιστεί την ασφάλεια των πολιτών και της χώρας.  Το αν κατάφερε να πείσει αυτό θα φανεί στο προσεχές διάστημα, ωστόσο, το κίνημα των κίτρινων γιλέκων δεν φαίνεται να έχει πρόθεση για διάλογο και συμβιβασμό.

  1. Βrader, Τ. (2006). «Campaigning for Hearts and Minds: How Emotional Appeals in Political Ads Work». Chicago: University of Chicago Press σσ. 48-73 (κεφ.3) και σσ. 109-147 (κεφ. 5) [«The Political Psychology of Emotional Appeals», & «Emotion and the Persuasive Power of Campaign Ads»]
  2. Chandler, D. (1994). «The Transmission Model of Communication».
  3. Entman R. (2004). «Projections of Power: Framing News, Public Opinion, and U.S. Foreign Policy». Chicago: University of Chicago Press. Κεφ 1 “Projecting Power in the News”, σσ.1-28.
  4. Fishbein, M. & Ajzen, I. (2010). «Review of Predicting and Changing Behavior: The Reasoned Action Approach». New York, NY: Psychology Press, Taylor & Francis Group.
  5. Fiske, J. (2010). «Εισαγωγή στην Επικοινωνία». 3η έκδοση, Αθήνα :εκδ. Αιγόκερως
  6. Θεοδωρακόπουλος Π. (2006). «Προπαγάνδα η Ένδοξη». Αθήνα: Εκδ. Σιδέρης.
  7. Καϊτατζή- Γουίτλοκ, Σ. (2012). «Θεωρίες περί Πλαισίωσης», στο Επικοινωνία: Θεωρία στην Πράξη. Αθήνα: Λιβάνης.
  8. Littlejohn, W.S., Fosh, K.A. (2012). «Θεωρίες Ανθρώπινης Επικοινωνίας». Αθήνα: Πεδίο. Κεφ. 5 Το μήνυμα. σσ 123-174 (Σημειωτική Παράδοση, Κοινωνιοπολιτισμική παράδοση, Κοινωνιοψυχολογική παράδοση, Φαινομενολογική παράδοση.
  9. Mills, H. (επιμ.). (2011). «Πειστικά Επιχειρήματα». Αθήνα: Κριτική Α.Ε/ΗHarvard Business School.
  10. Ridout t., et al. (2009). «It’s My Campaign I’ll Cry if I want to: How and When Campaigns use emotional appeals». Conference Paper – Western Political Science Association. 2009 Annual Meeting. σσ. 439-458.
  11. Shen, L., and Bigsby, E. (2013). «Τhe effects of message features: content, structure, and style», στο The Sage Handbook of Persuasion: Developments in Theory and Practice (2η έκδοση) (επιμ. J.P. Dillard, L. Shen). Thousand Oaks: Sage Publications, σσ. 20-36 (κεφ.2).
  12. Ψύλλα, Μ. (1991) «Η επικοινωνία σαν κοινωνική διεργασία». Επιστημονική Επετηρίδα Χαροκόπειου Ανωτάτης Σχολής Οικιακής Οικονομίας.

 

 

Facebook Comments