Το μεταναστευτικό είναι ένα πρόβλημα, το οποίο μέχρι σήμερα απέφευγα να «αγγίξω» δημοσίως, παρόλο που, έχοντας μεγαλώσει στη Σάμο, δηλαδή σε ένα από τα νησιά που έχουν πληγεί άμεσα, έχω ίδια γνώση και προσωπικό ενδιαφέρον. Ο λόγος είναι προφανής: Οποιοσδήποτε προτείνει κάτι διαφορετικό από που επιβάλλει η πολιτική ορθότητα, κινδυνεύει να χαρακτηριστεί στην καλύτερη περίπτωση ως «ακροδεξιός». Επειδή, όμως, πλέον το πρόβλημα λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, θεωρώ ότι κάθε συμβολή για την αντιμετώπισή του είναι χρήσιμη, και περιθώρια δισταγμών στη διατύπωση απόψεων και προτάσεων δεν πρέπει να υπάρχουν. Ας δούμε λοιπόν τα δεδομένα που έχουμε σήμερα:

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καταρχήν, έχουν ήδη εκκινήσει οι διεργασίες για την αλλαγή του Κανονισμού του Δουβλίνου. Σκοπός των σχεδιαζόμενων αλλαγών είναι η διαδικασία ασύλου να ξεκινά μεν στις χώρες εισόδου (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), αλλά οι αιτούντες άσυλο να μπορούν, πριν από την οριστική απόφαση επί της αιτήσεως ασύλου, να κατανέμονται σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τη λεγόμενη αρχή της «δίκαιης κατανομής», προκειμένου να μην επιβαρύνονται μόνο οι χώρες εισόδου. Στην πρόταση αυτή, όμως, αντιδρούν ορισμένα κράτη μέλη, τα οποία αρνούνται να δεχθούν στο έδαφός τους μετανάστες ή αιτούντες άσυλο. Για την κάμψη των αντιδράσεων αυτών, η ελληνική κυβέρνηση, αλλά και οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας, προτείνουν την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στις χώρες αυτές. Μία πρώτη, προσωπική εκτίμηση, είναι, ότι οι οικονομικές κυρώσεις, όσο σοβαρές και αν είναι, δεν φαίνονται ικανές για να εξαναγκάσουν τα κράτη αυτά να μεταβάλουν τη στάση τους. Αντιθέτως, αν εξετάσει κανείς λίγο βαθύτερα την «κουλτούρα» των συγκεκριμένων κρατών, και ιδίως αυτών που προέρχονται από το πρώην ανατολικό μπλοκ, μπορεί να συμπεράνει, ότι κάποια από τα κράτη αυτά θα μπορούσαν να διακινδυνεύσουν ακόμη και τη συμμετοχή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να μην δεχθούν στο έδαφός τους πρόσφυγες και μετανάστες. Άλλωστε, το Brexit αποτελεί πολύ πρόσφατο γεγονός, για να έχουν ακόμα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί την ψευδαίσθηση της TINA (there is no alternative).

Ένα δεύτερο σημαντικό δεδομένο σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και, μάλιστα, με ευρεία σύνθεση, υπό τον Έλληνα Πρόεδρο του ΕΔΔΑ Λίνο – Αλέξανδρο Σισιλιάνο. Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, σε περίπτωση που κάποιοι εισέλθουν στην επικράτεια μιας χώρας παρανόμως και όχι από τις νόμιμες πύλες εισόδου, τότε η χώρα αυτή μπορεί να προχωρήσει στη μαζική επαναπροώθησή τους, χωρίς να απαιτείται εξατομικευμένη εξέταση αιτήσεων ασύλου και χωρίς την παροχή νομικής υποστήριξης σε αυτούς, καθώς κάτι τέτοιο δεν αντιβαίνει στις διατάξεις της ΕΣΔΑ και ιδίως στο άρθρο 4 του τέταρτου Πρωτοκόλλου, που απαγορεύει τις μαζικές απελάσεις. Πρόκειται για μία ιδιαίτερα σημαντική απόφαση – σταθμό, η οποία έχει εφαρμογή και στη χώρα μας και αναμένεται να μεταβάλει σημαντικά την έως σήμερα πολιτική αντιμετώπισης του μεταναστευτικού ζητήματος.

Σε εθνικό επίπεδο, μετά από ένα «διερευνητικό» εξάμηνο, έχουμε αλλαγή του μεταναστευτικού δόγματος από τη νέα κυβέρνηση. Προβλέπονται πλέον ταχύτερες διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, προκειμένου να κρίνεται, καταρχήν, αν οι αιτούντες διαθέτουν το λεγόμενο «προσφυγικό προφίλ», δηλαδή έχουν αυξημένες πιθανότητες να γίνει δεκτή η αίτηση ασύλου που έχουν καταθέσει. Οι αιτούντες αυτοί σχεδιάζεται να προωθηθούν σε δομές της ηπειρωτικής Ελλάδας, γεγονός που προκαλεί την αντίδραση μέρους των τοπικών κοινωνιών. Σε δεύτερο στάδιο, επιδίωξη της κυβέρνησης είναι η προώθηση των αιτούντων αυτών σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την αρχή της «δίκαιης κατανομής». Από την άλλη πλευρά, όσοι δεν διαθέτουν «προσφυγικό προφίλ», σχεδιάζεται να επαναπροωθούνται στην Τουρκία και μάλιστα σε τακτική βάση. Για το σκοπό αυτό έχει ήδη αποφασιστεί η επίταξη εκτάσεων στα νησιά «υποδοχής», προκειμένου να κατασκευαστούν νέα κέντρα κλειστού τύπου ή ελεγχόμενης εισόδου – εξόδου. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις των τοπικών Αρχών και των κατοίκων τους, οι οποίοι δεν επιθυμούν την κατασκευή νέων δομών και προτείνουν τη (μη ρεαλιστική) μεταφορά όλων των μεταναστών και προσφύγων στην ηπειρωτική Ελλάδα. Μάλιστα, οι αντιδράσεις είναι τόσο έντονες, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και σε συγκρούσεις ανάλογες με αυτές στις Σκουριές Χαλκιδικής, για τα μεταλλεία χρυσού ή στη Λευκίμμη Κέρκυρας για τον ΧΥΤΥ. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Τουρκία θα συνεργαστεί πλήρως με τις ελληνικές Αρχές και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, για την επανεισδοχή μεταναστών, καθώς το μεταναστευτικό ζήτημα χρησιμοποιείται από την πλευρά της τουρκικής ηγεσίας, ως όπλο για την άσκηση πιέσεων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη χώρα μας.

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω δεδομένα, το κυβερνητικό σχέδιο για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού κινδυνεύει να αποτύχει, καθώς στηρίζεται σε ορισμένες παραδοχές, οι οποίες δεν είναι βέβαιο ότι θα επαληθευτούν. Ειδικότερα:

α) Για όσους κριθεί ότι έχουν «προσφυγικό προφίλ», υπάρχει καταρχήν ο κίνδυνος έντονων αντιδράσεων εκ μέρους των τοπικών κοινωνιών, στις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας όπου σχεδιάζεται να μεταφερθούν σε πρώτο στάδιο. Επιπλέον, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος, πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μην συμμορφωθούν με την υποχρέωση να δεχθούν αιτούντες άσυλο στην επικράτειά τους, ακόμα και μετά την επιβολή σοβαρών οικονομικών κυρώσεων. Στην περίπτωση αυτή, είναι πολύ πιθανό, οι εν λόγω πρόσφυγες να μείνουν μόνιμα ή για μεγάλο χρονικό διάστημα στη χώρα μας. Έτσι, ελλοχεύει ο κίνδυνος εμφάνισης νέων φαινομένων τύπου Μόριας ή Ειδομένης σε διάφορα σημεία της ηπειρωτικής Ελλάδας, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε αντιδράσεις που δεν θα είναι εύκολο να ελεγχθούν και να αντιμετωπιστούν από την κυβέρνηση. Και όλη αυτή η κατάσταση να οδηγήσει τελικά στην ενδυνάμωση της ακροδεξιάς ή και στη «νεκρανάσταση» της Χρυσής Αυγής.

β) Για όσους κριθεί ότι δεν έχουν «προσφυγικό προφίλ», οι κίνδυνοι είναι ακόμα μεγαλύτεροι. Οι κάτοικοι των νησιών αντιδρούν έντονα στη δημιουργία νέων κλειστών κέντρων. Αν τελικά τα κέντρα αυτά κατασκευαστούν, υπάρχει ο κίνδυνος να μην καταφέρουν να διατηρήσουν τον κλειστό ή ελεγχόμενο χαρακτήρα τους. Για πόσο καιρό μπορείς να κρατάς έγκλειστους σε ένα χώρο χιλιάδες μετανάστες, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι άνδρες νεαρής ηλικίας; Είναι βέβαιο ότι σύντομα θα υπάρξουν μεγάλες ταραχές εντός των κλειστών κέντρων, οι οποίες ενδεχομένως να λάβουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις (εμπρησμοί, δολοφονίες κλπ.). Επίσης, πώς είναι δυνατόν να διατηρήσεις ένα κέντρο ως ελεγχόμενο; Πώς μπορείς να διασφαλίσεις ότι ένας μετανάστης θα επανέλθει στο κέντρο μετά την έξοδό του από αυτό; Και αν δεν επανέλθει, πώς θα μπορέσεις να τον εντοπίσεις; Από την άλλη πλευρά, το σχέδιο αυτό τελεί υπό την αίρεση συνεργασίας της Τουρκίας. Τί θα συμβεί σε περίπτωση που η Τουρκία αρνηθεί την επανεισδοχή των μεταναστών αυτών στο έδαφός της; Τί θα συμβεί εάν τους δέχεται «με το σταγονόμετρο»; Πόσους τέτοιους μετανάστες μπορεί να δεχθεί η χώρα μας και να τους διατηρήσει σε κλειστά ή ελεγχόμενα κέντρα, τη στιγμή που στην Τουρκία υπάρχουν σήμερα 3 – 4 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες; Τί θα συμβεί σε περίπτωση που η Τουρκία παύσει εντελώς να συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο ζήτημα του μεταναστευτικού;

Είναι λοιπόν προφανές, ότι το κυβερνητικό σχέδιο μπορεί να λειτουργήσει μόνο στην περίπτωση που «όλα πάνε καλά». Αν, όμως, εξαιτίας των κινδύνων που προαναφέρθηκαν, δεν πάνε όλα καλά και δεν επαληθευτούν οι παραδοχές αυτού του σχεδίου, τότε υπάρχει Plan B; Φοβάμαι πως όχι. Και μάλιστα, όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά και σε ευρωπαϊκό. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι προετοιμασμένες για το «κακό» σενάριο. Ας εξετάσουμε λοιπόν ορισμένες προτάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος ενός Plan B, σε περίπτωση δηλαδή επαλήθευσης του «κακού» σεναρίου:

(1) Κατασκευή καταυλισμών μεταναστών σε ακατοίκητα ελληνικά νησιά και μεταφορά εκεί των μεταναστών που δεν έχουν «προσφυγικό προφίλ». Πρόκειται για μία πρόταση που έχει διατυπωθεί από πολλές πλευρές, αλλά χτυπά «ευαίσθητες» χορδές. Μέρος της αντιπολίτευσης είναι έτοιμο να χτίσει ένα νέο «υπαρξιακό» πολιτικό αφήγημα πάνω στη βάση μιας απόφασης της κυβέρνησης να στείλει τους μετανάστες στα «ξερονήσια». Τα «ξερονήσια», λοιπόν, λόγω της έντονης «πολιτικής» τους σημειολογίας και της ενθύμησης άσχημων πτυχών της ελληνικής ιστορίας, είναι δύσκολο να αποτελέσουν επιλογή μιας κεντροδεξιάς κυβέρνησης, υπό το φόβο του πολιτικού κόστους και της απώλειας του ερείσματός της στο μεσαίο χώρο. Συνεπώς, η πρόταση αυτή, αν και έχει σημαντικά πλεονεκτήματα, δεν φαίνεται να έχει πιθανότητες να υιοθετηθεί από τη σημερινή κυβέρνηση, τουλάχιστον υπό τις παρούσες συνθήκες. Ίσως στο μέλλον, οι συνθήκες να είναι τέτοιες, που να επιβάλουν τελικά αυτή τη λύση. Σημειώνω, πως αντίστοιχη λύση είχαν υιοθετήσει κατά το παρελθόν οι ΗΠΑ, με το νησί Ellis, στα ανοιχτά του Μανχάταν της Νέας Υόρκης, το οποίο υπήρξε ο βασικός σταθμός υποδοχής των μεταναστών που έφταναν στην Αμερική στις αρχές του 20ου αιώνα. Αντίστοιχη λύση έχει υιοθετήσει και η Αυστραλία, με τη δημιουργία κέντρων μεταναστών, είτε σε απομακρυσμένα νησιά της επικράτειάς της, όπως το νησί των Χριστουγέννων, είτε σε νησιά τρίτων χωρών, όπως το περιβόητο νησί Nauru στα βορειοανατολικά της Αυστραλίας και κάποια νησιά στην Παπούα – Νέα Γουινέα. Τη λύση αυτή υιοθέτησε πρόσφατα και η Δανία, η οποία επέλεξε το νησί Lindholm, για την εγκατάσταση μεταναστών με παραβατική συμπεριφορά ή με απορριπτικές αποφάσεις επί αιτήσεων ασύλου. Μάλιστα, η Υπουργός μετανάστευσης της Δανίας είχε συνοδεύσει την απόφαση αυτή, με μία ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα, ότι οι εν λόγω μετανάστες «είναι ανεπιθύμητοι στη Δανία και θα το αισθανθούν». Τέλος, η λύση αυτή προτάθηκε πρόσφατα και από τον Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, ο οποίος πρότεινε ως τόπο κατασκευής κλειστού κέντρου στη Λέσβο, τα ακατοίκητα νησιά «Τοκμάκια» στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού, απέναντι από το Μανταμάδο. Προσωπικά, πάντως, για εθνικούς, γεωπολιτικούς αλλά και τουριστικούς λόγους, δεν συμφωνώ με την επιλογή αυτή.

(2) Κατασκευή καταυλισμών μεταναστών σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μεταφορά εκεί των μεταναστών που δεν έχουν «προσφυγικό προφίλ». Πρόκειται για μία πρόταση, η οποία είχε εξεταστεί σοβαρά το 2017 από το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά φαίνεται ότι τελικά δεν προχώρησε. Σύμφωνα με την πρόταση αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρηματοδοτούσε την κατασκευή καταυλισμών μεταναστών σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, όπου θα μεταφέρονταν και οι ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο ζήτημα του προσφυγικού, προκειμένου η εξέταση των αιτήσεων ασύλου να γίνεται εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για μία πρόταση με πολλά πλεονεκτήματα: Πρώτον, όλες οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου θα λαμβάνουν χώρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα να μην εισέρχονται στην Ευρώπη μετανάστες που δεν δικαιούνται άσυλο. Δεύτερον, θα περιοριστούν σημαντικά τα κυκλώματα παράνομης διακίνησης μεταναστών και παράλληλα θα περιοριστούν οι κίνδυνοι απώλειας ανθρώπινων ζωών, εξαιτίας του επικίνδυνου θαλάσσιου περάσματος από την Αφρική στην Ευρώπη ή από την Τουρκία στην Ελλάδα. Τρίτον, θα περιοριστεί σημαντικά και ο ρόλος της Τουρκίας στο μεταναστευτικό. Δεν θα είναι πλέον αναγκαία η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της Τουρκίας, προκειμένου να κρατά τους μετανάστες στο έδαφός της, αλλά ούτε θα μπορεί η τουρκική ηγεσία να χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ζήτημα ως μοχλό πίεσης προς την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απειλή της αύξησης των μεταναστευτικών ροών, εάν η Ευρώπη δεν αποδεχθεί τα αιτήματα της Τουρκίας, θα καταστεί πλέον κενή περιεχομένου, καθόσον οι μεταναστευτικές αυτές ροές, αμέσως μετά την άφιξή τους στα ελληνικά νησιά, θα διοχετεύονται κατευθείαν στους καταυλισμούς μεταναστών στη Βόρεια Αφρική. Έτσι, η Ελλάδα θα αποκτούσε ένα σοβαρό γεωπολιτικό πλεονέκτημα, καθώς οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τις απειλές της Τουρκίας και τις παράνομες ενέργειές της στην Κυπριακή ΑΟΖ αλλά και στο ζήτημα της Λιβύης και της Συρίας, χωρίς να επικρέμεται πάνω τους, ως δαμόκλειος σπάθη, η απειλή της αύξησης των μεταναστευτικών ροών. Τέταρτον, δεν θα υπήρχε πλέον η αναγκαιότητα συνεργασίας της Τουρκίας για την επανεισδοχή μεταναστών από τα ελληνικά νησιά. Οι μετανάστες αυτοί θα διοχετεύονταν κατευθείαν στους καταυλισμούς της Βόρειας Αφρικής, μέχρι την απέλασή τους ή την οικειοθελή επιστροφή στις χώρες τους. Κατά συνέπεια, η συγκεκριμένη πρόταση είναι ίσως η μοναδική πρόταση που μπορεί να επιλύσει το μεταναστευτικό πρόβλημα και μάλιστα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θα μπορούσε δε, να λειτουργήσει όχι μόνο κατασταλτικά, αλλά και αποτρεπτικά. Ένας μετανάστης που δεν έχει προσφυγικό προφίλ, δύσκολα θα επιχειρήσει να εισέλθει στην Ευρώπη, όταν γνωρίζει πως το πιο πιθανό θα είναι να περάσει ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα σε ένα κλειστό κέντρο σε χώρα της Βόρειας Αφρικής και όχι σε κάποια Ευρωπαϊκή χώρα, όπου μάλιστα θα λαμβάνει και σχετικά επιδόματα.

(3) Εγκατάσταση μεταναστών σε παροπλισμένα επιβατηγά πλοία, τα οποία έχουν αποσυρθεί από τις ελληνικές ακτοπλοϊκές γραμμές λόγω παλαιότητας. Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει την απόσυρση των επιβατηγών πλοίων μετά από 35 έτη. Λόγω της νομοθετικής αυτής πρόβλεψης, υλοποιήθηκε την τελευταία δεκαετία ένα μεγάλο πρόγραμμα αντικατάστασης των παλαιών συμβατικών πλοίων, με νέα, σύγχρονα και ταχύτερα πλοία. Τα επιβατηγά πλοία που έχουν παροπλιστεί μπορεί να υπερβαίνουν ακόμη και τα 40. Δεν γνωρίζω την ακριβή τύχη κάθε πλοίου, αλλά σίγουρα, κάποια από αυτά θα είναι διαθέσιμα και θα μπορούσαν να αγοραστούν ή να μισθωθούν από το ελληνικό Δημόσιο, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να προσαρμοστούν καταλλήλως, ώστε να χρησιμοποιηθούν ως χώροι εγκατάστασης μεταναστών. Άλλωστε, για το σκοπό αυτό, έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί, προσωρινά, ορισμένα πλοία του ελληνικού πολεμικού ναυτικού. Τα παροπλισμένα επιβατηγά πλοία διαθέτουν καμπίνες, κουζίνες, εστιατόρια και σαλόνια και, συνεπώς, με μικρές προσαρμογές θα μπορούσαν άμεσα να χρησιμοποιηθούν ως κλειστά κέντρα εγκατάστασης μεταναστών, στα σημεία που θα επιλεγούν από την κυβέρνηση για την αγκυροβόλησή τους. Πρόκειται για μία πρόταση, η οποία μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα σε εθνικό επίπεδο, να επιλύσει το γρίφο των σχεδιαζόμενων νέων κλειστών κέντρων στα πέντε νησιά «υποδοχής» και να ξαναβάλει τα νησιά αυτά στον τουριστικό χάρτη. Με την αξιοποίηση των παροπλισμένων επιβατηγών πλοίων, αφενός επιτυγχάνεται ο κυβερνητικός σχεδιασμός για κλειστά προαναχωρησιακά κέντρα μέχρι το καλοκαίρι και αφετέρου, ικανοποιείται η βούληση των τοπικών και περιφερειακών Αρχών, αλλά και των κατοίκων των νησιών που δέχονται το μεγαλύτερο μεταναστευτικό βάρος, οι οποίοι ζητούν να μην κατασκευαστούν νέα κλειστά κέντρα, αλλά να δημιουργηθούν μόνο κέντρα ταυτοποίησης και υποβολής αιτήσεως ασύλου. Τέλος, σημειώνω πως δεν διεκδικώ την πατρότητα της συγκεκριμένης ιδέας, καθώς αντίστοιχη πρόταση είχε διατυπωθεί πριν από πολλά χρόνια, από τον τότε καθηγητή ποινικού δικαίου και μετέπειτα Υπουργό Δικαιοσύνης της προηγούμενης κυβέρνησης Νίκο Παρασκευόπουλο, προκειμένου τα παροπλισμένα επιβατηγά πλοία να χρησιμοποιηθούν ως φυλακές κρατουμένων, αντί για την περισσότερο χρονοβόρα και δαπανηρή κατασκευή νέων φυλακών.

Οι τρεις παραπάνω προτάσεις, για κατασκευή καταυλισμών μεταναστών σε ακατοίκητα ελληνικά νησιά, για κατασκευή καταυλισμών μεταναστών σε χώρες της Βόρειας Αφρικής και για τη χρήση παροπλισμένων επιβατηγών πλοίων ως χώρων εγκατάστασης μεταναστών, αποτελούν κατά τη γνώμη μου το αναγκαίο Plan B, σε περίπτωση αποτυχίας των ελληνικών και ευρωπαϊκών σχεδίων αντιμετώπισης του μεταναστευτικού προβλήματος. Εφόσον σχεδιαστούν προσεκτικά, μπορούν, είτε μεμονωμένα είτε και συνδυαστικά, να συμβάλουν αποτελεσματικά στην επίλυση του μεταναστευτικού προβλήματος, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πριν να είναι πολύ αργά. Για να γίνει αυτό, απαιτείται, τόσο η Ελλάδα, όσο και η Ευρώπη, να απελευθερωθούν από τα δεσμά της πολιτικής ορθότητας και να αποφασίσουν να δράσουν out of the box. Αρωγό προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί και η πρόσφατη ιστορική μεταστροφή της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία ανοίγει το δρόμο για τη χάραξη μιας νέας πολιτικής αντιμετώπισης του μεταναστευτικού προβλήματος στην Ευρώπη.

Facebook Comments