Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (International Womens Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1977 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για να αναδείξει τα προβλήματα και να προωθήσει τα δικαιώματα της γυναίκας. Θέμα του φετινού εορτασμού (2020) είναι: «Ένας κόσμος ισότητας είναι ένας ενεργό κόσμος» («An equal world is an enabled world»).

Μήνυμα του γ.γ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας 2020

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, από την κατάργηση νόμων που επέβαλαν διακρίσεις μέχρι την αύξηση του ποσοστού των κοριτσιών στα σχολεία. Τώρα όμως αντιμετωπίζουμε μία μεγάλη οπισθοδρόμηση. Η νομική προστασία ενάντια στο βιασμό και την ενδοοικογενειακή βία εξασθενίζει σε ορισμένες χώρες ενώ τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα της γυναίκας απειλούνται.

Όλο αυτό συμβαίνει επειδή η ισότητα των φύλων είναι κατά κύριο λόγο ζήτημα ισχύος. Αιώνες διακρίσεων και βαθιά ριζωμένης πατριαρχίας έχουν δημιουργήσει ένα μεγάλο χάσμα ισχύος μεταξύ των φύλων στις οικονομίες, τα πολιτικά συστήματα, τις επιχειρήσεις μας και τον πολιτισμό μας.

Αυτό μας επηρεάζει όλους σοβαρά και αποτελεί φραγμό στην αντιμετώπιση πολλών προκλήσεων και απειλών, από τη παγκοσμιοποίηση που λειτουργεί για όλους, μέχρι τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών και την οικοδόμηση ειρηνικών και ασφαλών κοινωνιών. Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε επειγόντως το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των φύλων το οποίο απειλεί να εδραιώσει την ανισότητα στις κοινωνίες και στις οικονομίες μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

Με τις γυναίκες να καταλαμβάνουν ακόμα μόλις το ένα τέταρτο των θέσεων στην βουλή σε όλο τον κόσμο, η πολιτική εκπροσώπηση είναι η πιο ξεκάθαρη απόδειξη του χάσματος μεταξύ των φύλων. Αυτός είναι και ο λόγος που μία από τις βασικές προτεραιότητές μου στα Ηνωμένα Έθνη είναι η ισότητα γεγονός που έχει οδηγήσει στην ισότητα φύλων στο ανώτερο επίπεδο, δύο χρόνια νωρίτερα από τον προγραμματισμό μας. Προχωρώντας μπροστά, θα κάνω οτιδήποτε περνάει από το χέρι μου για να βεβαιωθώ ότι οι γυναίκες εκπροσωπούνται σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων και των ειρηνευτικών διαδικασιών. Θα δουλέψω επίσης μαζί με τα κράτη-μέλη για την κατάργηση όλων των νόμων που επιβάλλουν διακρίσεις, για την ίση συμμετοχή των γυναικών σε όλους τους τομείς, για την αυξημένη προστασία από τη βία και για μια οικονομία χωρίς αποκλεισμούς.

Η ισότητα των φύλων είναι μέσο επαναπροσδιορισμού και δύναμη αλλαγής που θα αποβεί προς όφελος όλων. Είναι ώρα να σταματήσουμε να προσπαθούμε να αλλάξουμε τις γυναίκες και να αρχίσουμε να αλλάζουμε τα συστήματα που τις εμποδίζουν να πετύχουν αυτά που μπορούν.

Η ιστορική διαδρομή

Η ιστορική διαδρομή της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας δεν ξεκινά με την υιοθέτησή από τον ΟΗΕ το 1977. Πρωτογιορτάστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στην Νέα Υόρκη, ως Εθνική Ημέρα της Γυναίκας, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το περιστατικό αυτό αμφισβητείται σήμερα από μερίδα αμερικανών ιστορικών και χαρακτηρίζεται μύθος.

Με αφετηρία τις ΗΠΑ, ο εορτασμός διεθνοποιήθηκε τον επόμενο χρόνο, κατά την διάρκεια δευτέρου συνεδρίου του γυναικείου τμήματος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (2η Διεθνής), που έγινε στην Κοπεγχάγη (26-27 Αυγούστου 1910). Οι 100 σύνεδροι από 17 χώρες υιοθέτησαν την πρόταση τριών γερμανίδων (Λουίζ Τσιτς, Κλάρα Τσέτκιν και Κέτε Ντούνκερ) να γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας,ως ένα βήμα για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων, που θα περιλάμβανε και το εκλογικό δικαίωμα, που ήταν τότε το καθολικό ζητούμενο για τις γυναίκες όλου του κόσμου.

Στις 19 Μαρτίου 1911 γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Αυστρία, την Γερμανία, την Ελβετία και την Δανία. Κοινός τόπος και στις τέσσερις χώρες ήταν η ψήφος στις γυναίκες και η ανάδειξη των γυναικών σε δημόσια αξιώματα. Οι αμερικανίδες συνέχιζαν να γιορτάζουν την δική τους εθνική ημέρα την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου. Το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στην Γερμανία στις 8 Μαρτίου – είτε επειδή ήταν Κυριακή είτε σε ανάμνηση της απεργίας του 1857 στην Νέα Υόρκη- και έκτοτε καθιερώθηκε η ημερομηνία αυτή για τον εορτασμό και υιοθετήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα από τον ΟΗΕ.

Μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία (1917), η φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι έπεισε τον Λένιν να καθιερώσει την 8η Μαρτίου ως επίσημη αργία. Αργία μόνο για τις γυναίκες καθιερώθηκε στην Κίνα μετά την επικράτηση των κομμουνιστών του Μάο Τσε Τουνγκ. Γρήγορα, όμως, η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας έχασε το πολιτικό και διεκδικητικό της υπόβαθρο και εορτάζεται ως έκφραση συμπάθειας και αγάπης των ανδρών προς τις γυναίκες, με προσφορά λουλουδιών και δώρων.

Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη δεκαετία του 60 αναζωογόνησε τη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η οποίας από το 1977 διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με αιχμή του δόρατος την ανάδειξη των γυναικείων προβλημάτων και δικαιωμάτων.