Ζούμε σε πρωτοφανείς εποχές. Οι καταστάσεις στις οποίες αναγκάζονται πλεον να ζουν οι κάτοικοι  όχι μόνο της Ελλάδος αλλά ολόκληρου σχεδόν του κόσμου, θυμίζουν συνθήκες ενός παγκοσμίου πολέμου, στον οποίον όμως ο εχθρός είναι αόρατος. Ο εχθρός δεν είναι κάποιο ισχυρό κράτος, με όπλα τεχνολογικά προηγμένα, με σιδερόφρακτους στρατιώτες,  με σύγχρονα πλοία,  με καταστροφικές βόμβες, με εξελιγμένα αεροπλάνα. Είναι μικροσκοπικός,δρα αθόρυβα και δημιουργεί τεράστια προβλήματα στην κοινωνία και στην οικονομία. Και τούτο διότι έχει κατορθώσει να προκαλεί τον πανικό των ανθρώπων, όπου κι αν αυτοί ζουν, ακόμα και στα ακραία πέρατα της οικουμένης. Και τούτο διότι ο κορονοϊός Covid-19, που ξεκίνησε από την Κίνα για να μετατραπεί στην μεγαλύτερη πανδημία που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα στον 21ο αιώνα, είναι αυτός, ο οποίος σήμερα εμφανίζεται στα μάτια πολλών να αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για το ανθρώπινο γένος. Κι αν η απειλή αυτή, όσον αφορά την δημόσια υγεία, περιοριστεί στο προσεχές μέλλον, είναι λίαν αμφίβολο αν ο όποιος τυχόν περιορισμός της θα είναι αρκετός  για την μεσοπρόθεσμη προστασία των  κοινωνιών και των κρατών, που θα κινδυνεύσουν από μια πιθανή παγκόσμια οικονομική ύφεση.

Όπως λέμε και γράφουμε τους τελευταίους μήνες όταν έγινε γνωστή η επιδημία στην Κίνα, οι επιπτώσεις από τον κορονοϊό θα είναι πολύ πιο μεγάλες στην οικονομία πάρα στην δημόσια υγεία. Ακόμα κι αν κάμποσες χιλιάδες ανθρώπων βρουν τραγικό θάνατο εξαιτίας της πανδημίας αυτής, οι επιπτώσεις στην οικονομία μπορεί να αποβούν ακόμα χειρότερες για το μέλλον της ανθρωπότητας. Και τούτο διότι πλέον είναι λίαν πιθανό να υπάρξουν αλυσιδωτές συνέπειες, χειρότερες αυτών που ακολούθησαν την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, που να προκαλέσουν ύφεση μεγέθους ακόμα μεγαλύτερου. Ήδη η τρομακτική πτώση των τιμών των μετοχών στα διεθνή χρηματιστήρια, προεξάρχοντος αυτού της Νέας Υόρκης, θυμίζουν, αλίμονο, τις ζοφερές μέρες του Κράχ του 1929.

Όλα, εκτιμούμε, ότι θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης. Αν ο φόβος κι οι έντονες ανησυχίες από τον κορονοϊό συνεχίζουν να μαστίζουν  την διεθνή κοινότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, που θα ξεπεράσει ενδεχομένως και τον προσεχή Μάιο, τότε οι επιπτώσεις που θα προκληθούν στις αγορές και στις οικονομίες, ιδίως των ανεπτυγμένων κρατών, θα είναι τρομακτικές. Και αυτός είναι ο μεγάλος φόβους που οδήγησε χθες σε τεράστια πτώση τις τιμές των μετοχών σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου, μεταξύ των οποίων και το χρηματιστήριο Αθηνών, το οποίο σημείωσε πτώση άνω του 12% μια από τις μεγαλύτερες στην ιστορία του θεσμού.

Για πολλούς αναλυτές, εδώ και καιρό, ήταν βέβαιον ότι η άνθηση των χρηματιστηρίων κατά τη δεκαετία του 2010-2020 έφτανε στο τέλος της. Η ευημερία της τελευταίας δεκαετίας και η άφθονη ρευστότητα που υπήρχε στην αγορά, θεωρείται ως μια στρέβλωση η οποία αναζητούσε διέξοδο σε μια νέα κρίση η ακόμα κι ύφεση. Ήταν μια φυσική κατάσταση που έπρεπε να διορθωθεί. Άρα αναζήτηση του μια αφορμή για να συμβεί η διόρθωση. Η πανδημία του κορονοϊού προσέφερε αυτή την αφορμή σε μεγαλύτερο όμως βαθμό. Διότι δεν είναι μόνον ότι πέφτουνε οι τιμές των μετοχών. Δεν είναι μόνον ότι διαπιστώνεται πως η ρευστότητα δεν μπορεί να συνεχιστεί. Δεν είναι μόνον ότι χρειάζεται μια διόρθωση. Ο πανικός εξαιτίας της πανδημίας οδηγεί σε συμπεριφορές, που δεν έχουν να κάνουν με την λογική. Και ενισχύουν τα φαινόμενα ανησυχίας διεθνώς, μειώνοντας το διεθνές εμπόριο, τις μεταφορές, τον τουρισμό, την λιανική κατανάλωση, την ναυτιλία. Δηλαδή τομείς στους οποίους στηρίζονται η ελληνική κοινωνία κι οικονομία για την επιβίωση τους.

Ήδη, η γενναία κι εξαιρετικά δύσκολη απόφαση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού προσωπικά να κλείσουν ένα μεγάλο μέρος των οικονομικών και εμπορικών δραστηριοτήτων στην χώρα μας, για να προστατεύσουν το λαό από την πανδημία και τον μεγάλο κίνδυνο να νοσήσει με τρομακτικές συνέπειες για την κοινωνική συνοχή, οδηγεί μοιραία σε μια οικονομική μείωση. Οι επιχειρήσεις που κλείνουν, οι εργαζόμενοι που παύουν να εργάζονται, τα έσοδα του κράτους που δεν μπορούν εξυπηρετηθούν πλέον, προκαλούν μεγάλες αναταράξεις σε μια οικονομία ευάλωτη, όπως η ελληνική. Τι θα γίνει; Ουδείς μπορεί να απαντήσει με ασφάλεια το ερώτημα αυτό.

Τι θα γίνει με τους ανθρώπους αυτούς που χάνουν τις επιχειρήσεις η δουλειά τους. Σαφώς η κυβέρνηση προτίθεται να ενισχύσει τις επιχειρήσεις. Μετά και την συνεδρίαση του Eurogroup αλλά και την σημερινή τηλεδιάσκεψη των ηγετών της ευρωπαϊκής ένωσης, αναμένεται να ανακοινωθούν μέτρα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, κυρίως φορολογικά αλλά και ασφαλιστικά. Θα είναι αρκετά για να διασώσουν ό,τι διασώζεται; Κανείς δεν ξέρει.

Όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο μεγάλο διάστημα θα χρειαστεί να εφαρμόζονται έκτακτα μέτρα στην οικονομία. Ας μην ξεχνάμε ότι η εθνική οικονομία και το κράτος για να συντηρηθούν χρειάζονται έναν ισχυρό ιδιωτικό τομέα όποιος να παράγει και να αποδίδει τους φόρους του. Αν ο ιδιωτικός τομέας συνεχίσει να αγκομαχάει και να μην μπορεί να λειτουργήσει, τότε μοιραία αυτό θα έχει επίπτωση συνολικά στην εθνική οικονομία. Άρα το σημείο κλειδί για να αποκρυπτογραφήσουμε το μέλλον και τις εξελίξεις στην οικονομία είναι η διάρκεια της πανδημίας, και πόσο καιρό θα παραμείνουν οι επιχειρήσεις, τα ξενοδοχεία, τα μαγαζιά, τα σχολεία, η εν γένει κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα σε καταστολή. Αν αυτή η έκτακτη κατάσταση διατηρηθεί για μικρό σχετικό διάστημα, δηλαδή από τώρα μέχρι το τέλος Απριλίου, τότε μέσα στο υπόλοιπο έτος μπορούν τα πράγματα να θεραπευθούν και να διορθωθούν. Αν όμως επεκταθεί και πέραν του Μαΐου, τότε τα πράγματα θα γίνουν πολύ άσχημα κι η οικονομία θα βρεθεί στα πρόθυρα μιας νέας ύφεσης,  μιας νέας κρίσης. Αυτή είναι και η μεγάλη αγωνία και του ίδιου του πρωθυπουργού και του διοικητή της τράπεζας της Ελλάδος και του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης. Πως θα μπορέσουμε να τελειώνουμε γρήγορα με την πανδημία. Και ο μόνος τρόπος για να καταστεί αυτό εφικτό είναι να ακολουθήσουμε τις συμβουλές των ειδικών που λένε ότι μένουμε σπίτι.

Facebook Comments