Γιατί η Ελλάδα λέει «όχι» στο φθηνό χρήμα;

Γιατί μπορεί… είναι η απάντηση…

Ο ESM έδωσε την Παρασκευή το πράσινο φως για την προληπτική πιστωτική γραμμή πανδημίας (Pandemic Crisis Support – PCS) με στόχο τη χρηματοδότηση άμεσων και έμμεσων δαπανών που προκύπτουν για υγειονομική περίθαλψη, θεραπεία και πρόληψη λόγω της κρίσης της COVID-19. Οι χώρες -μέλη μπορούν να αιτηθούν δάνειο ως το 2% του ΑΕΠ τους ενώ αν και οι 19 χώρες αξιοποιήσουν πλήρως την πιστωτική γραμμή, το ποσόν που θα χρησιμοποιηθεί θα ανέλθει περίπου στα 240 δισ. ευρώ. Τα δάνεια που θα προσφερθούν θα έχουν ωρίμανση 10 ετών, το επιτόκιο θα είναι οριακά πάνω από το μηδέν.

Με δεδομένο ότι δεν θα προσφύγουν όλες οι χώρες, καθώς οι αποδόσεις στα 10ετή τους ομόλογα είναι εξαιρετικά χαμηλές ή και αρνητικές, δεν θα χρησιμοποιηθεί ολόκληρο το οπλoστάσιο της πιστωτικής γραμμής του ESΜ, και έτσι υπάρχουν περιθώρια να αυξηθεί το ποσό που θα μπορούν να δανειστούν οι χώρες που τη χρησιμοποιούν, σε ένα δεύτερο στάδιο.

Η Ελλάδα έχει αντισταθεί στην χρήση της από την πρώτη στιγμή της αναφοράς από την πλευρά των θεσμών για την δημιουργία αυτού του εργαλείου. Όπως δήλωσε και πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, η Ελλάδα δεν πρόκειται να κάνει χρήση των δανείων αυτών, καθώς βασικό σενάριο της κυβέρνησης δεν προβλέπεται αυτό το ενδεχόμενο. Όπως ανέφερε, στο σενάριο αυτό το οικονομικό επιτελείο βασίζεται στη καλή εκτέλεση του προϋπολογισμού, στις εκδόσεις εντόκων γραμματίων, στις σταδιακές εξόδους στις αγορές, καθώς και στα διαθέσιμα κοινοτικά κονδύλια.

Πάντως, ο υπουργός δεν αναφέρθηκε στο τι θα κάνει το ΥΠΟΙΚ στο δυσμενές σενάριο, μίας μεγαλύτερης ύφεσης από αυτή που προβλέπεται. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο κ. ΣταΊκούρας δήλωσε επίσης την περασμένη εβδομάδα πως Ελλάδα έχει τη δυνατότητα περιορισμού της ύφεσης στο 5 με 8% του ΑΕΠ για το 2020 με «όπλο» τα δημοσιονομικά μέτρα ύψους 24 δισ. ευρώ που έχει λάβει και θα λάβει για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ωστόσο τόνισε πως αν υπάρξει ένας επιπλέον μήνας καραντίνας ή δυσκολίας στις αεροπορικές μεταφορές, η ύφεση στο ΑΕΠ μπορεί να είναι περίπου 2,5 με 3% επιπλέον, δηλαδή η ύφεση μπορεί να φτάσει έως και το 11%.

Ο λόγος που η κυβέρνηση καθυστερεί όσο μπορεί και φυσικά προτιμά να αποφύγει εντελώς την προσφυγή στον ESM είναι το στίγμα, και το πολιτικό κόστος. Και σε περίπτωση που αναγκαστεί να το κάνει, θα θελήσει να είναι η… τελευταία χώρα. Το σκεπτικό είναι πως όσο φθηνή και αν είναι η χρηματοδότηση του ESM, η «βούλα« της προσφυγής σε μία μορφή… διάσωσης μπαίνει ξανά στην ιστορία της Ελλάδας, τη στιγμή που αφορά ένα μικρό πόσος που μπορεί να καλυφθεί με δύο εξόδους στις αγορές, αλλά και που δεν είναι καν απαραίτητο. Αυτό αυτό το… χρηματοδοτικό εργαλείο ή μάλλον δάνειο θα συνοδεύεται από ένα μηχανισμό παρακολούθησης κατά τη περίοδο της αποπληρωμής του που αν και δεν λέγεται Τρόικα, παραπέμπει στα έργα και τις ημέρες της.

Η χώρα δεν έχει αποκλειστεί από τις αγορές όπως τότε που χρειάστηκε τα μνημόνια. Αντίθετα έχει συχνή παρουσία στις αγορές και πολύ καλή αποδοχή από τους επενδυτές, έχει την στήριξη 16 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ (τέσσερις φορές μεγαλύτερη από αυτήν του ESM και… άτοκα) , δεν έχει φουσκώσει το πρόγραμμα δανεισμού της όπως έχουν κάνει πολλές άλλες χώρες αυξάνοντάς το έως και 50%, και θα κινηθεί σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό της άντλησης περίπου 8-9 δις. ευρώ μέσω εκδόσεων, έστω και με διαφορά περίπου 2% στο κόστος, σε σχέση με αυτό που δίνει ο ESM. Προτιμά τα 3,8 δις. ευρώ που «δικαιούται» από τον ESΜ να τα βρει από αλλού εφόσον το κόστος είναι διαχειρίσιμο ενώ μπορεί να εκδώσει έντοκα τα οποία έχουν σχεδόν μηδενικό επιτόκιο όπως αυτό το ESM. Ήδη στις τελευταίες δύο εκδόσεις άντλησε 2,6 δις. ευρώ συνολικά (δηλαδή το 70% του ποσού του ESM) με επιτόκια 0,26% έως 0,38%.

Πάντως κατά την άποψη της Eurasia, εάν αυξηθούν οι πιέσεις στην αγορά, η ανάγκη για προσφυγή στην γραμμή του ESM θα είναι υψηλότερη για την Ιταλία και την Ελλάδα, και μόλις η πρώτη χώρα αποδεχτεί την στήριξη του Μηχανισμού, και άλλες θα ακολουθήσουν (Ισπανία, Πορτογαλία). Σύμφωνα με την Eurasia, η προσφυγή στην πιστωτική γραμμή πανδημίας του ESM δεν θα έχει ιδιαίτερο πολιτικό κόστος για στην Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ισχυρή κυβέρνηση, οι εκλογές δεν αναμένονται πριν το 2023 και δημοκοπικά έχει ενισχυθεί η θέση του χάρη στην αποτελεσματική διαχείριση της τρέχουσας κρίσης. Η χρηματοδότηση του ESΜ μπορεί να έλθει τελικά σε πιο ανταγωνιστικά επιτόκια, ειδικά για τις χώρες με υψηλότερα κόστη δανεισμού όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, ενώ η πρόσβαση σε αυτήν θα είναι εύκολη τη στιγμή που η αβεβαιότητα γύρω από τις δαπάνες και η μεταβλητότητα στις αγορές, θα δυσκολέψουν τον σχεδιασμό εκδόσεων ομολόγων.

Ναι στο φθηνό χρήμα του ESM πρέπει να πει η Ελλάδα, εκτιμά και η Citigroup, τονίζοντας πως για τη χώρα τα οφέλη ξεπερνούν το πολιτικό κόστος, το οποίο θα είναι έτσι και αλλιώς περιορισμένο λόγω των πολύ ευνοϊκών όρων που δεν παραπέμπουν σε μνημόνιο.

H Citi τονίζει ότι οι όροι χρηματοδότησης θα είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκοί καθώς τα δάνεια του μηχανισμού θα έχουν διάρκεια έως και 10 χρόνια και θα φέρουν επιτόκιο περίπου 10-15 μονάδες βάσης (0,1%-0,15%), ενώ έως το 15% του συνολικού ποσού που διατίθεται για κάθε χώρα μπορεί να εκταμιεύεται κάθε μήνα.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Citi, η χρήση αυτής της πιστωτικής γραμμής συμφέρει οικονομικά τις εννέα από τις 19 χώρες-μέλη της Ευρωζώνης, με βάση τα τρέχοντα επίπεδα των αποδόσεων των 10ετών κρατικών ομολόγων. Η Ελλάδα και η Ιταλία, που έχουν και το υψηλότερο κόστος δανεισμού, με τις αποδόσεις των 10ετών ομολόγων τους να διαμορφώνονται στο 2 % και στο 1,86% αντίστοιχα, είναι αυτές που μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο, σε όρους εξοικονόμησης κόστους.

Τέλος, όπως αναφέρει, οι πολύ περιορισμένοι όροι που φέρει η πιστωτική γραμμή μειώνουν σημαντικά το πολιτικό κόστος για τις κυβερνήσεις. Το πιο σημαντικό, κατά την άποψη της Citi, είναι πως όσο περισσότερες χώρες προσφύγουν σε αυτήν, τόσο μικρότερο το πιθανό στίγμα και τόσο ισχυρότερο το σήμα μιας συντονισμένης πολιτικής απάντησης.