Γιατί το Ιράκ δεν είναι Αφγανιστάν για τις ΗΠΑ

Ενώ τα βλέμματα όλων στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής είναι στραμμένα αυτή την εβδομάδα στην Τυνησία, o πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο Ιρακινός πρωθυπουργός Μουσταφά Αλ Καντίμι συμφώνησαν στην ολοκλήρωση της αμερικανικής αποστολής στο Ιράκ στο τέλος του έτους. Στην ανακοίνωσή του ο Τζο Μπάιντεν τόνισε ότι τα αμερικανικά στρατεύματα στο Ιράκ δρούσαν σύμφωνα με τους ιρακινούς νόμους και ότι βρίσκονταν εκεί αποκλειστικά και μόνο για να συνδράσουν στον αγώνα κατά της εξτρεμιστικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ: «Υποστηρίζουμε την ενδυνάμωση της δημοκρατίας στο Ιράκ και θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι εκλογές του Οκτωβρίου θα διεξαχθούν ομαλά. Είμαστε επίσης αφοσιωμένοι στη συνεργασία μας στο πεδίο της ασφάλειας. Ο κοινός αγώνας μας κατά του Ισλαμικού Κράτους είναι κρίσιμος για την περιοχή».

Ωστόσο παρά τις κοινές ανακοινώσεις στον Λευκό Οίκο και στο κλίμα σύμπνοιας δεν αναμένεται μία δραστική και συνολική αποχώρηση των Αμερικανών από το Ιράκ, όπως δρομολογείται στην περίπτωση του Αφγανιστάν. Πολλοί αναμένουν έναν επαναπροσδιορισμό του αμερικανικού ρόλου στην περιοχή. Οι New Υοrk Times χαρακτήρισαν τη συμφωνία ΗΠΑ-Ιράκ «σκηνοθετημένο έργο διπλωματικού θεάτρου». Αλλά γιατί;

Το Ιράκ θέλει τις ΗΠΑ στην περιοχή

Η ανοχή της αμερικανικής παρουσίας στο Ιράκ αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί ένα είδος κοινού μυστικού: κάτι για το οποίο σχεδόν όλοι συμφωνούν στην ουσία αλλά κανένας πολιτικός δεν τολμά να το υποστηρίξει δημόσια στην περιοχή. «Οι περισσότεροι Ιρακινοί αρχηγοί, ακόμη κι εκείνοι που δεν το λένε ανοιχτά, αναγνωρίζουν τη σημασία της παρουσίας των ΗΠΑ εδώ» παρατηρεί ο Ρενάντ Μανσούρ, διευθυντής της Πρωτοβουλίας για το Ιράκ με έδρα στο Λονδίνο. Σύμφωνα με τον Μανσούρ «οι ΗΠΑ προσφέρουν κάλυψη για μια ισχυρότερη παρουσία της Δύσης στην περιοχή». Εάν οι ΗΠΑ αποχωρούσαν οριστικά από το Ιράκ, θα ακολουθούσαν κι άλλες δυτικές δυνάμεις όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία.

Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός Μουσταφά Αλ Καντίμι δήλωσε στον Λευκό Οίκο: «Σήμερα η σχέση μας με τις ΗΠΑ είναι ισχυρότερη από ποτέ. Η συνεργασία μας αφορά την οικονομία, το περιβάλλον, την υγεία, τον πολιτισμό και πολλά άλλα. Ανυπομονώ να συνεργαστώ με τον Τζο Μπάιντεν για να φέρουμε πιο κοντά τις δύο χώρες προς όφελος του Ιράκ και των ΗΠΑ». Ο Καντίμι δήλωσε ότι πλέον δεν χρειάζονται στρατεύματα μάχης στο Ιράκ. «Αυτό ισχύει», αναφέρει υψηλόβαθμο στέλεχος της ιρακικής κυβέρνησης που ωστόσο θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του μιλώντας στη DW, «αλλά στην πράξη χρειαζόμαστε ακόμη τα αμερικανικά στρατεύματα, ιδίως την αεροπορία». Επίσης ο ιρακινός στρατός φαίνεται να χρειάζεται ακόμη τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες για να αντιμετωπίσει το Ισλαμικό Κράτος ανέφερε ο ίδιος, συμπληρώνοντας ότι οι αμερικανικές δυνάμεις «δημιουργούν ισορροπία δρώντας αποτρεπτικά προς το Ιράν».

Η λύση της μέσης οδού

Όσο για τις ΗΠΑ, μια συνολική αποχώρηση από το Ιράκ θα έβλαπτε και τα αμερικανικά συμφέροντα, εκτιμούν αναλυτές από τον ερευνητικό οργανισμό RAND με έδρα στην Καλιφόρνια. Σε ανάλυση του Μαΐου του 2020 το αμερικανικό ινστιτούτο παρατηρούσε ότι: «Η υποστήριξη ενός σταθερού και φιλικού Ιράκ είναι προς το συνεχές και μακροπρόθεσμο συμφέρον των ΗΠΑ».

Τα αμερικανικά στρατεύματα βρίσκονται στο Ιράκ από το 2003, όταν τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς έφτασαν στα ιρακινά εδάφη 125.000 Αμερικανοί στρατιώτες, με στόχο την «καταστροφή όπλων μαζικής καταστροφής». Η αμερικανική εισβολή είχε ως στόχο την ανατροπή του μακροχρόνιου ηγέτη Σαντάμ Χουσεΐν. Ο Μπαράκ Ομπάμα το 2009 είχε υποσχεθεί την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από την περιοχή, ωστόσο η εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Συρία το 2014 έφερε και πάλι στο προσκήνιο την ανάγκη αμερικανικής παρουσίας στη Μέση Ανατολή. Έκτοτε το Ισλαμικό Κράτος έχει λίγο-πολύ ηττηθεί, ενώ τα αμερικανικά στρατεύματα στην περιοχή έχουν ήδη μειωθεί σημαντικά. Όσο για τους απλούς Ιρακινούς πολίτες, ενδεχόμενη αποχώρηση των Αμερικανών από τη χώρα τους δεν αναμένεται να αλλάξει πολλά στην καθημερινότητά τους.