Η Τουρκία στον κόσμο που ανατέλλει και η θέση της Ελλάδας

Είτε ως Οθωμανική Αυτοκρατορία είτε ως Τουρκία, η Μεγάλη Βρετανία αρχικά και οι Η.Π.Α. στην συνέχεια θεωρούσαν αυτό το κράτος ως αναγκαίο για να εμποδίζει την έξοδο της Ρωσίας στην Μεσόγειο ή αλλιώς στις «θερμές θάλασσες». Αυτή η πολιτική προστασίας διεφάνη με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο στον Κριμαϊκό πόλεμο του 1853, όταν η Αγγλία και η Γαλλία πανικόβλητες έτρεξαν να συνδράμουν τον «μεγάλο ασθενή της Ευρώπης». Τι συνιστά όμως η Τουρκία για την δύση σήμερα και πόσο σημαντική της είναι; Από την άλλη η Ελλάδα πως αντιμετωπίζεται και πως την αξιολογούν οι δυτικές δυνάμεις;

Ο Μπρεζίνσκι στο έργο του Η Μεγάλη Σκακιέρα κάνει διάκριση μεταξύ των δραστήριων γεωπολιτικών παικτών, τουτέστιν «τα κράτη που έχουν την ικανότητα και την εθνική θέληση να ασκήσουν δύναμη ή επιρροή πέρα από τα σύνορα τους, ώστε να μεταβάλλουν την υπάρχουσα γεωπολιτική κατάσταση πραγμάτων», και τους γεωπολιτικούς άξονες, δηλαδή «τα κράτη που η σημασία τους δεν προέρχεται από την δύναμη τους ή τα κίνητρα τους, αλλά από την ευαίσθητη θέση τους και από τις συνέπειες τις οποίες έχει η δυνητικά ευάλωτη κατάσταση τους στην συμπεριφορά των γεωστρατηγικών παικτών». Η Τουρκία πάνω από όλα συνιστά έναν γεωπολιτικό άξονα, και ιδιαίτερα μετά την πτώση της Ουκρανίας, μαζί με την Πολωνία και το Αζερμπειζάν θα αποτελέσουν τα κράτη που έχει περισσότερο ανάγκη ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός για να συνεχίσει να αποτελεί την παγκόσμια υπερδύναμη.

Σε ένα άλλο σημείο του έργου του ο Μπρεζίνσκι είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικός για το πώς βλέπουν οι Η.Π.Α. την Τουρκία, γράφει χαρακτηριστικά «Η Τουρκία σταθεροποιεί την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, ελέγχει την πρόσβαση από αυτήν στην Μεσόγειο, αντισταθμίζει την Ρωσία στον Καύκασο, αποτελεί ακόμη αντίδοτο στον μουσουλμανικό φονταμενταλισμό και χρησιμεύει ως νότιο αγκυροβόλιο του ΝΑΤΟ». Η μοναδική μου ένσταση σχετίζεται με το κατά πόσο συνιστά αντίδοτο στον μουσουλμανικό φονταμενταλισμός, εκτός αν ο συγγραφέας θέλει να μας πει ότι η Τουρκία είναι το μέσο ελέγχου του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Σε άλλο σημείο του έργο του διαφαίνεται η αγωνία του να υποκινηθεί και να στραφεί το αίσθημα των μουσουλμανικών λαών της κεντρικής Ασίας εναντίον της Ρωσίας. Μήπως η Τουρκία είναι το μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού; Ας μην λησμονούμε ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να προσεταιριστεί αυτούς τους πληθυσμούς, όσον δε αφορά το Αζερμπειζάν στον πρόσφατο πόλεμο με την Αρμενία, έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την νίκη των Αζέρων συμμάχων του.

Επομένως, όταν θα αξιολογούμε το βαθμό που η Τουρκία είναι σημαντική για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό θα πρέπει να έχουμε κατά νου και την σημασία του Αζερμπειζάν. Αυτές οι δύο χώρες είναι στενοί σύμμαχοι και κατ’ ουσίαν η σύμπλευση τις καθιστά διπλά σημαντικές. Το Αζερμπειζάν αποτελεί και αυτό έναν γεωπολιτικό άξονα, αλλά και μια χώρα που δίνει πρόσβαση στην πλούσια σε ενεργειακά κοιτάσματα περιοχή της Κασπίας Θάλασσας.

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ, ότι σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένο έγγραφο, από την Προεδρική Βιβλιοθήκη του Τζέραλντ Φορντ, που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Hellenic American Leadership Council αποκαλύπτεται ένας διάλογος ανάμεσα στον τέως Υπουργό Εξωτερικών των Η.Π.Α. Χένρι Κίσινγκερ και τον πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ, όπου ξεκαθαρίζει ότι σε έναν πιθανό πόλεμο Ελλάδας – Τουρκίας η «Βεβαίως και δεν θέλουμε έναν πόλεμο μεταξύ των δύο, αλλά εάν αυτό συμβεί η Τουρκία είναι πιο σημαντική για εμάς, καθώς έχουν μια πολιτική δομή, η οποία μπορεί να παράξει έναν Καντάφι». Η συζήτηση αυτή είχε λάβει χώρα την 13^η Αυγούστου 1974, δηλαδή λίγες εβδομάδες μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Ειδικότερα για την Ελλάδα τα ζητήματα είναι πολλά. Καταρχήν θεωρείται «δεδομένη», ως μια «ανωμαλία μέσα στους δυτικούς οργανισμούς» όπως το έθεσε ο Χάντινγκτον, αλλά και αντικειμενικά από γεωπολιτικής άποψης έχει πολλά ελαττώματα. Το βασικότερο ελάττωμα αναλύθηκε από τον Παναγιώτη Κονδύλη στο βιβλίο του με τίτλο Θεωρία του Πολέμου. Πιο συγκεκριμένα γράφει «Το µικρό βάθος του ελληνικού χώρου δίνει στην τουρκική πλευρά τη δυνατότητα να πλήξει ολόκληρη την επιφάνειά του µε όπλα µικρότερου βεληνεκούς (ήδη η Τουρκία αποκτά αµερικανικούς πυραύλους ATACMS µε βεληνεκές 120-300 χλµ.) καθώς και µε αεροπλάνα που διαθέτουν µικρότερη ωφέλιµη ακτίνα δράσεως από τα ελληνικά. Αλλά και αντίστροφα: το συγκριτικά µεγάλο βάθος του τουρκικού χώρου επιτρέπει να αποσυρθούν στο εσωτερικό του, δηλαδή πέρα από την εµβέλεια της ελληνικής δύναµης πυρός, όπλα µεγαλυτέρου βεληνεκούς (η Τουρκία έφτασε να συζητεί ακόµα και µε την Κίνα την αγορά πυραύλων εδάφους- εδάφους µεγάλου βεληνεκούς) καθώς και αεροπλάνα µε µεγαλύτερη ωφέλιµη ακτίνα δράσεως· ας σηµειωθεί ότι τα τουρκικά αεροπλάνα µπορούν, ξεκινώντας από τα µακρινότερα ως προς εµάς αεροδρόµια της Ανατολίας (Μπάτµαν, Έρζουρούµ), να ανεφοδιάζονται στον αέρα όσο ακόµα βρίσκονται µέσα στον τουρκικό εναέριο χώρο και να εκτελούν έτσι αποστολές µέσα στην ελληνική επικράτεια σα να είχαν απογειωθεί από αεροδρόµια των µικρασιατικών παραλίων». Αυτό που περιγράφω ως σύνδρομο της «δεδομένης» έχει να κάνει με αυτό που ο Π. Κονδύλης στο ίδιο έργο του περιγράφει ως «κράτη με μειωμένα de facto κυριαρχικά δικαιώματα», όπως χαρακτηρίζει την Ελλάδα και την Κύπρο.

Με βάση τα παραπάνω καθίσταται παραπάνω από σαφές για ποιους λόγους η Ελλάδα οφείλει να τηρήσει στάση ουδετερότητας και να μην επιδεικνύει έντονη εχθρότητα προς την Ρωσία. Ο ρώσο – τουρκικός ανταγωνισμός, που νομοτελειακά θα προκύψει λόγω της ίδιας της γεωγραφίας, θα μπορούσε στο μέλλον να αξιοποιηθεί. Αλλά κάτι τέτοιο παρότι όλοι το καταλαβαίνουμε δεν πρόκειται να συμβεί, γιατί οι «εξαρτημένες ξένες ελίτ» που συμβάλλουν στην διατήρηση της αμερικανικής ηγεμονίας, όπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο Μπρεζίνσκι, δεν θα το επιτρέψουν. Αντ’ αυτού μας σέρνουν σε μια διαμάχη που θα μας κοστίσει πολύ ακριβά.