Βασικές Αρχές

Δεν υπάρχει αμφιβολία (τουλάχιστον, όπως ελπίζω, σ’ αυτούς που θα διαβάσουν αυτό το κείμενο) ότι η Ελευθερία λόγου και έκφρασης αποτελεί ένα «αγαθό», που πρέπει να διαφυλάσσεται…

… όσο όμως δεν θέτει σε κίνδυνο άλλα αγαθά, όπως είναι για παράδειγμα η ίδια η ζωή, την οποία πολλοί έχουν την ελευθερία (!) να θεωρούν ως ΤΟ «ύψιστο αγαθό».

Είναι άλλωστε παραδεκτό από όλους όσοι μετέχουν σε μια Δημοκρατία «δυτικού τύπου» ότι η ελευθερία καθενός σταματάει υποχρεωτικά εκεί όπου θίγεται η ελευθερία κάποιων άλλων.

… …

…

Η «παρέμβαση» του κ. Vance

Με αυτά ως δεδομένα, ήταν σε μεγάλο βαθμό άστοχη η εμφάνιση του αντιπροέδρου των ΗΠΑ James David Vance στη διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια.

Εκεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, «μάλωσε» τους Ευρωπαίους για «μείωση της  ελευθερίας του λόγου και – κατά συνέπεια – της δημοκρατίας στην Ευρώπη».

…

Οφείλω να πω ότι τον κ. Vance τον είχα σε μεγαλύτερη εκτίμηση πιστεύοντας ότι δεν θα περιέπιπτε σε τόσο επιπόλαιες δηλώσεις.

Οφείλω επίσης να υπενθυμίσω ότι οι πρώτες προσπάθειας ελέγχου του δημόσιου λόγου χάριν της «πολιτικής ορθότητας» (και της woke ατζέντας) έγιναν στις ΗΠΑ, αργότερα στο Ηνωμένο Βασίλειο και μετά ο έλεγχος αυτός διαδόθηκε σε μικρότερο έως μεγαλύτερο βαθμό σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Είναι ωστόσο γεγονός ότι η «μάστιγα» (όπως έχει πλέον αναδειχθεί) της πολιτικής ορθότητας έχει εξαπλωθεί τόσο πολύ στις αυτοαποκαλούμενες «πολιτισμένες» χώρες, θεωρούμενη μάλιστα και ως στοιχείο του πολιτισμού τους, και καλό θα ήταν να μπει κάποιο φρένο πριν αυτή εξελιχθεί σε ένα είδος τυραννικής και ανυπόφορης λογοκρισίας.

Αυτό όμως ισχύει παντού πλέον στον «δυτικό κόσμο» και οι ΗΠΑ δεν αποτελούσαν (έως τώρα τουλάχιστον) παράδειγμα προς μίμησιν.

Ούτε φυσικά η εκλογή του κ. Trump και η ανάληψη των καθηκόντων του εξαφάνισε μονομιάς το πρόβλημα στην Αμερική.

… …

…

Πρέπει να υπάρχουν κάποια όρια;

Η «απόλυτη ελευθερία έκφρασης» στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας ή/και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) είναι επιθυμητή ή πρέπει να τεθούν κάποιοι περιορισμοί, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις:

– Πώς σας φαίνεται (για παράδειγμα) να είναι απόλυτα ελεύθερος κάποιος ακραίος ισλαμιστής να καλεί τους ομοϊδεάτες του να σκοτώσουν τους «απίστους» που συγκεντρώθηκαν σε κάποια πλατεία ή σε κάποια αγορά;

(Όπως άλλωστε συνέβη πράγματι κάτι αντίστοιχο και μάλιστα στην ίδια πόλη – το Μόναχο – λίγες μέρες πριν, και σε πολλές άλλες πόλεις της Γερμανίας και της υπόλοιπης Ευρώπης τα τελευταία χρόνια)

– Πώς θα σας φαινόταν να προβάλει κάποιος (ή κάποια) επιχειρήματα υπέρ της κακοποίησης μικρών παιδιών ή – εναλλακτικά – να δημοσιεύει φωτογραφίες ενός νεκρού παιδιού, εκφράζοντας μάλιστα τον θαυμασμό του (της) για … την ‘ομορφιά’ του;

(Δυστυχώς ούτε αυτό δεν αποτελεί προϊόν αρρωστημένης φαντασίας, διότι συνέβη στην πραγματικότητα).

– Τί έχετε τώρα να πείτε για παιδιά που παρασύρονται από κάποιους παρανοϊκούς χρήστες ΜΚΔ να προβαίνουν σε επικίνδυνες για την σωματική τους ακεραιότητα πράξεις ή και να αυτοκτονούν;

(Όπως συνέβη με την περίπτωση της “μπλε φάλαινας” )

…

Δυστυχώς ή ευτυχώς τα ΜΚΔ έχουν αποκτήσει τεράστια δύναμη διείσδυσης σε δισεκατομμύρια ανθρώπων και ποτέ δεν πρέπει να αποκλείεται το ενδεχόμενο να πεισθεί κάποιος να διαπράξει ένα στυγερό έγκλημα, ή, εναλλακτικά, μία απεχθής πράξη να βρει μιμητές.

Και αν αυτά που γράφω θεωρούνται ακραία, ας πάμε σε πιο «ήπιες» καταστάσεις…

– Τί θα εμποδίσει κάποιον (-ποια) να δημοσιεύσει στα ΜΚΔ δυσφημιστικές εικόνες (πραγματικές ή «μονταρισμένες» με την βοήθεια της ΑΙ) ή συκοφαντικά κείμενα εναντίον οιουδήποτε άλλου ατόμου; Και μάλιστα με πλήρη ανωνυμία και μηδενικό κίνδυνο τιμωρίας;

…

Η υπόθεση της σωστής (υπό την έννοια της μη βλαπτικής για κανέναν) λειτουργίας των ΜΚΔ και της ελευθερίας έκφρασης γενικότερα είναι αρκετά σοβαρή, ώστε να απαιτείται μια αντίστοιχα σοβαρή και υπεύθυνη αντιμετώπιση.

Ωστόσο, μέχρις ότου συγκληθεί μια σοβαρή παγκόσμια διάσκεψη για αυτά τα ζητήματα, θα μπορούσε να υιοθετηθεί το εξής απλούστατο:

Να υποχρεώνεται κάθε χρήστης να δηλώνει τα πραγματικά του στοιχεία στα ΜΚΔ και να έχει μόνο ένα λογαριασμό σε καθένα από αυτά, με αντίστοιχο αποκλεισμό του ενδεχόμενου να υπάρξει άλλος που να δημοσιεύει με τα δικά του στοιχεία.

Τουλάχιστον, έτσι θα τα χρησιμοποιεί υπεύθυνα και με φρόνηση, γνωρίζοντας ότι αν το παρατραβήξει και θέσει σε κίνδυνο συνανθρώπους του, θα έχει τις συνέπειες των νόμων.

…

Και μη μου πείτε ότι «οι κανόνες και οι νόμοι κάθε κοινωνίας περιορίζουν την ελευθερία και συνεπώς θα πρέπει να καταργηθούν», γιατί η απάντηση είναι εύκολη:

– Ναι μεν περιορίζουν την ελευθερία στο σημείο που δεν τίθεται σε κίνδυνο η ελευθερία των άλλων, αλλά έτσι μεγιστοποιούν την συνολική ελευθερία όλων των πολιτών.

– Θα προτιμούσατε εσείς (με απόλυτη «ελευθερία επιλογής»!) να ζείτε σε μια κοινωνία χωρίς νόμους; Και χωρίς συνέπειες για τα άτομα που απειλούν όλα όσα θέλετε να έχετε και να κάνετε;

… …

…

Ελευθερία του λόγου και άλλα παραμύθια

(το τμήμα αυτό γράφτηκε από τον κ. Γιώργο Ασημέλλη, ο οποίος είναι μόνιμος κάτοικος ΗΠΑ και γνωρίζει περισσότερα «από πρώτο χέρι»).

Ένα από τα κύρια επιχειρήματα – επισημάνσεις του κ. Vance ήταν ο ‘κίνδυνος που αντιμετωπίζει η δημοκρατία στη Δύση’ από την καταπίεση της ελευθερίας του λόγου.  Είναι πράγματι, έτσι; 

Κατ’ αρχήν, να καλωσορίσουμε το όψιμο ενδιαφέρον της παράταξης Trump για τη δημοκρατία. 

Αν όμως βρισκόμουν στο ακροατήριο, θα ρωτούσα ευθαρσώς: 

• Είστε η ίδια παράταξη που υποκίνησε το κίνημα εισβολής στο Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου 2021;  

• Είστε η ίδια παράταξη που αναίρεσε τις (συντριπτικά) καταδικαστικές αποφάσεις ενάντια στους εισβολείς του Καπιτωλίου;  

• Είστε η ίδια παράταξη που φίμωσε τους συντάκτες της Washington Post; 

• Είστε η ίδια παράταξη που αποκλείει από τις συνεντεύξεις του Προέδρου όσους διαφωνούν με αυτόν; 

Αλλά δεν ήμουν εκεί.  Οπότε πάμε παρακάτω στις αναλύσεις.

Τους νοιάζει, πράγματι, η ελευθερία του λόγου ως θεμελιώδης αρχή της δημοκρατίας;  

Γιατί το ακούμε, από πολλούς, αυτοαποκαλούμενους μάλιστα ‘Ελευθεριστές’.

 Καταγγέλλουν ‘λογοκρισία’.  Τί ζητούν, άραγε;  

Ζητούν να μην ελέγχονται στην επίθεση αντι- και παρα- πληροφόρησης.  Ζητούν να περνάει έτσι – χωρίς αντίλογο – κάθε διαστρέβλωση της πραγματικότητας. 

Θέλουν απόλυτη ασυλία στο ψέμα, μια δημόσια σφαίρα όπου η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι απλά “άποψη”, και όπου κάθε προσπάθεια να προστατευθεί η ενημέρωση από την παραπληροφόρηση βαφτίζεται “λογοκρισία”.  Η συκοφαντία και το ψέμα βαφτίζονται ως δικαιώματα. 

Αυτό είναι ο καπνός, μια καρικατούρα της ‘ελευθερίας του λόγου’, πίσω από τον οποίο, ασύδοτα γι’ αυτούς, σπέρνουν ψέματα, συκοφαντίες, αντι- και παρα-πληροφόρηση, χτίζοντας έτσι μια εναλλακτική πραγματικότητα ως “αντισυστημική φωνή” του “αδικημένου”.   Προκαταβολικά και ολοκληρωτικά, όλοι όσοι διαφωνούν με τον ‘ηγέτη’, παράγουν fake news.  Άρα, κανείς από τους διαφωνούντες με αυτούς “δεν λέει την αλήθεια”.  Ό,τι δεν συνάδει με την δική τους περιγραφή είναι ‘ψέμα’.

Κι έτσι ερχόμαστε στον λόγο του Vance στο Μόναχο.  Μας ‘έκανε παρατήρηση’ που δεν είμαστε αρκετά δημοκρατικοί, είπε.  Αυτό είναι το πρώτο βήμα στη στρατηγική που λέγεται, αγγλιστί, poisoning the well (δηλητηριάζοντας το πηγάδι). 

Ε, αφού εσείς δεν είστε αρκετά ‘δημοκρατικοί’, άρα είμαστε εμείς, και ο φίλος μας ο Πούτιν, σωστά; 

 Ας ξυπνήσουμε όσο είναι καιρός.   Στόχος του Πούτιν και του συνοδοιπόρου του Τραμπ, είναι η Ευρώπη.  Ας το καταλάβουμε αυτό.  Ναι, η Ευρώπη, το κοινό μας σπίτι, με όλες τις ατέλειες που έχει, πρέπει να μείνει δυνατή. 

Και αυτά τα διαβάζετε από κάποιον που πλέον ζει στις ΗΠΑ.

Γιατί πιστεύω, βαθύτατα, ότι η Ευρώπη είναι ο φυσικός σύμμαχος των ΗΠΑ.  Και όχι τα απολυταρχικά καθεστώτα της Μόσχας, της Άγκυρας, ή της Πιονγιάνγκ.  Η μπόρα του Τραμπ θα περάσει.  Το μέλλον μας είναι κοινό.

… …

…

Επίλογος

Καλή και άγια (και φυσικά άκρως επιθυμητή) είναι η ελευθερία έκφρασης και λόγου και μάλιστα αποτελεί βασική προϋπόθεση ώστε να διατυπώνονται ή και να αποκαλύπτονται αλήθειες και χρήσιμες πληροφορίες.

Ενέχει όμως τον κίνδυνο να υπηρετήσει και το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή το ψέμα και την παραπληροφόρηση.

Όταν μάλιστα φθάσει στο σημείο να προστατεύει τον διαδικτυακό εκφοβισμό (bullying), τότε ουσιαστικά αυτοκαταργείται.

Ως συνέπεια των παραπάνω επισημάνσεων, η ελευθερία έκφρασης και λόγου, για να εξακολουθεί να υπάρχει ως τέτοια και για να υπηρετεί την αλήθεια και την σωστή πληροφόρηση, οι οποίες επίσης ανήκουν στα «αγαθά» που πρέπει να προστατεύονται…

… απαιτούνται κάποιοι κανόνες, οι οποίοι ναι μεν περιορίζουν την απόλυτη ελευθερία όταν αυτή φθάνει στα όρια της κατάχρησης και ασυδοσίας, αλλά προστατεύει τον ίδιο τον εαυτό της και την υπόλοιπη λειτουργία της κοινωνίας και της δημοκρατίας. 

Και στο τέλος – τέλος, όσο «δικαίωμα» έχουν δώσει στον εαυτό τους κάποιοι να λένε, να γράφουν και να διαδίδουν ό,τι τους κατέβει στο κεφάλι, είτε χωρίς να ενδιαφέρονται αν αυτά αποτελούν αλήθειες ή ψέματα, είτε γνωρίζοντας ότι αυτά είναι ψέματα…

… το ίδιο δικαίωμα έχουν κάποιοι άλλοι να αποδομούν τα ψέματα αποκαθιστώντας την αλήθεια με υπευθυνότητα, σοβαρότητα και αμεροληψία.

Από εκεί και πέρα φυσικά, αν υπάρχουν αποδέκτες των όποιων “ειδήσεων” ή “πληροφοριών” που γοητεύονται από τα ψέματα και την παραπληροφόρηση, έχουν επίσης δικαίωμα να μη διαβάζουν και να μην ακούν τον αντίλογο…

… όπως ωστόσο έχουν το ίδιο δικαίωμα κάποιοι άλλοι να ενεργοποιούν το άρθρο 191 του Ποινικού Κώδικα περί «διασποράς ψευδών ειδήσεων».

… …

…   

Κλείνω με μια ευχή… η οποία είναι και ιδιαίτερα επίκαιρη την περίοδο που διανύουμε:

Καλό άκρως επιθυμητό από όλους θα ήταν: ο ίδιος ο J.D. Vance και ο προϊστάμενός του «νέος σερίφης» (κατά τη δική του έκφραση), δηλαδή ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ D. Trump…

… παράλληλα με τα «μαθήματα περί ελευθερίας» που δίνουν σε άλλους…

… να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους την ελευθερία άλλων ανθρώπων και πληθυσμών λαμβάνοντας σοβαρά υπόψιν τις επιθυμίες τους, όταν ανακοινώνουν σχέδια επίλυσης εξαιρετικά πολύπλοκων διεθνών προβλημάτων, όπως είναι αυτά που αφορούν την τύχη της Ουκρανίας και της Γάζας.

Γιατί «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα…», όπως ορίζεται στην ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.       

Facebook Comments