Η κληρονομική διαδοχή αποτελεί ένα από τα πιο συχνά ζητήματα που απασχολούν τις ελληνικές οικογένειες, καθώς συνδυάζει νομικές, φορολογικές αλλά και οικονομικές προεκτάσεις.

Το ισχύον πλαίσιο στην Ελλάδα ρυθμίζεται από τον Αστικό Κώδικα και τη φορολογική νομοθεσία, με διατάξεις που προστατεύουν συγκεκριμένους συγγενείς, αλλά και επιβαρύνσεις που συχνά οδηγούν σε αποποιήσεις.

Δύο δρόμοι: Διαθήκη ή εξ αδιαθέτου

Η κληρονομιά μπορεί να μεταβιβαστεί με δύο τρόπους:

  • Με διαθήκη, όπου ο διαθέτης ορίζει ποιοι θα είναι οι κληρονόμοι του και σε ποιο ποσοστό.
  • Εξ αδιαθέτου, όταν δεν υπάρχει διαθήκη, οπότε η περιουσία μοιράζεται με βάση τη συγγενική σχέση. Προτεραιότητα έχουν τα παιδιά και ο/η σύζυγος, ενώ εάν δεν υπάρχουν, κληρονομούν οι γονείς ή πιο μακρινοί συγγενείς.
Η «υποχρεωτική μοίρα»

Στην Ελλάδα ισχύει η λεγόμενη νόμιμη μοίρα, που προστατεύει τα παιδιά, τον/την σύζυγο και τους γονείς (εάν δεν υπάρχουν παιδιά). Αυτοί οι συγγενείς δεν μπορούν να αποκλειστούν πλήρως από την κληρονομιά, ακόμα κι αν υπάρχει διαθήκη. Δικαιούνται το μισό της μερίδας που θα έπαιρναν χωρίς διαθήκη.

Αποδοχή ή αποποίηση

Ο κάθε κληρονόμος έχει τρεις επιλογές:

  • Αποδοχή της κληρονομιάς, με συμβολαιογραφική πράξη.
  • Αποποίηση, που πρέπει να γίνει εντός 4 μηνών από τότε που πληροφορήθηκε τον θάνατο και το δικαίωμά του (ή εντός 1 έτους για τους κατοίκους εξωτερικού).
  • Αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, ώστε να μην κληρονομήσει και τα χρέη πέρα από την αξία της περιουσίας.

Παράδειγμα: Αν η κληρονομιά περιλαμβάνει ακίνητο αξίας 100.000 € αλλά και χρέη 200.000 €, με την αποδοχή απλής μορφής ο κληρονόμος κινδυνεύει να επιβαρυνθεί προσωπικά. Με το ευεργέτημα απογραφής, θα ευθύνεται μόνο μέχρι τις 100.000 €.

Φορολογία κληρονομιάς

Η φορολόγηση εξαρτάται από τη συγγένεια:

  • Α’ κατηγορία (παιδιά, σύζυγος, γονείς): αφορολόγητο 150.000 € ανά κληρονόμο. Στη συνέχεια φόρος 1%–10%.
  • Β’ κατηγορία (αδέλφια, ανίψια, παππούδες): αφορολόγητο 30.000 €, φόρος 5%–20%.
  • Γ’ κατηγορία (λοιποί συγγενείς, τρίτοι): αφορολόγητο 6.000 €, φόρος 20%–40%.

Παράδειγμα: Ένα παιδί που κληρονομεί ακίνητο 200.000 € θα πληρώσει φόρο μόνο για τις 50.000 € (πάνω από το αφορολόγητο), με συντελεστή 1%, δηλαδή 500 €.

Κληρονομιά και χρέη

Η κληρονομιά περιλαμβάνει και τα χρέη. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που χιλιάδες Έλληνες προχωρούν σε αποποίηση, ιδίως όταν ο κληρονομούμενος είχε δάνεια ή οφειλές προς το Δημόσιο. Μόνο το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 130.000 αποποιήσεις κληρονομιάς, αριθμός-ρεκόρ.

Η διαχείριση μιας κληρονομιάς στην Ελλάδα το 2025 δεν είναι απλή υπόθεση. Απαιτεί νομικές γνώσεις, φορολογικό σχεδιασμό και προσοχή, ειδικά όταν υπάρχουν χρέη. Για τον λόγο αυτό, η συμβουλή ειδικών (συμβολαιογράφων, δικηγόρων, λογιστών) είναι σχεδόν απαραίτητη, ώστε η μεταβίβαση της περιουσίας να γίνει χωρίς παγίδες και με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση.

Facebook Comments