Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) έχει μετατραπεί σε παγκόσμιο φαινόμενο επενδυτικού ενθουσιασμού. Από τις τεχνολογικές εταιρείες έως τα χρηματιστήρια και τους θεσμικούς επενδυτές, η λέξη «AI» αρκεί για να προκαλέσει άλματα αποτιμήσεων και κύματα αισιοδοξίας.

Ωστόσο, οι κορυφαίοι διεθνείς θεσμοί — το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Τράπεζα της Αγγλίας — προειδοποιούν ότι το λεγόμενο AI hype μπορεί σύντομα να εξελιχθεί από υπόσχεση σε κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Το νέο «χρηματιστηριακό αφήγημα»: AI παντού

Τα τελευταία δύο χρόνια, οι αγορές έχουν ζήσει μια πρωτοφανή έκρηξη στις αποτιμήσεις εταιρειών που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη. Ο Nasdaq έχει καταγράψει αλλεπάλληλα ρεκόρ, ενώ μετοχές όπως της NVIDIA, της Microsoft ή της OpenAI έχουν πολλαπλασιάσει την αξία τους, οδηγώντας σε φαινόμενα «υπερθέρμανσης».

Η τεχνολογική επανάσταση της AI υπόσχεται αύξηση παραγωγικότητας, εξοικονόμηση κόστους και νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Όμως πίσω από τον ενθουσιασμό, οι κεντρικές τράπεζες βλέπουν σημάδια φούσκας — αποτιμήσεις που βασίζονται περισσότερο σε υποσχέσεις παρά σε πραγματικά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των Financial Times, τόσο το ΔΝΤ όσο και η Τράπεζα της Αγγλίας θεωρούν ότι το φαινόμενο θυμίζει την «dot-com bubble» της δεκαετίας του 2000, όταν οι αγορές υπερεκτίμησαν τις δυνατότητες του διαδικτύου και υπέστησαν απότομη διόρθωση.

Η προειδοποίηση του ΔΝΤ: “Οι αγορές έχουν παρασυρθεί από τον ενθουσιασμό”

Η διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δήλωσε πρόσφατα ότι «η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει τεράστιες ευκαιρίες, αλλά και σημαντικούς κινδύνους, καθώς οι επενδυτές αποδίδουν υπερβολική αξία σε τεχνολογίες που δεν έχουν ακόμα αποδείξει τη βιωσιμότητά τους».

Το Ταμείο προειδοποιεί πως οι αγορές ενδέχεται να υποστούν απότομη διόρθωση, εάν αποδειχθεί ότι η υιοθέτηση της AI δεν θα προχωρήσει με τους ρυθμούς που προβλέπουν οι σημερινές αποτιμήσεις. Σύμφωνα με τις αναλύσεις του ΔΝΤ, η πραγματική συμβολή της AI στο ΑΕΠ ενδέχεται να φανεί με καθυστέρηση ετών, ενώ οι σημερινές επενδύσεις βασίζονται σε «αισιόδοξα σενάρια».

Επιπλέον, το ΔΝΤ εστιάζει στην ανισότητα κινδύνου: ενώ οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να αντέξουν προσωρινές απώλειες, οι μικροεπενδυτές και τα funds υψηλής μόχλευσης είναι πιθανό να βρεθούν εκτεθειμένα σε περίπτωση πτώσης.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση του Ταμείου:

«Η υπερβολική αισιοδοξία γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποδειχθεί ο νέος μηχανισμός μετάδοσης κινδύνου στις παγκόσμιες αγορές.»

Η Τράπεζα της Αγγλίας κρούει τον κώδωνα: “Η φούσκα AI μπορεί να σκάσει”

Ακόμα πιο αιχμηρή εμφανίστηκε η Τράπεζα της Αγγλίας (Bank of England), με προειδοποίηση ότι το AI hype έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί φαινόμενα υπεραποτίμησης, παρόμοια με αυτά που προηγήθηκαν της κρίσης του 2008 και της κατάρρευσης των κρυπτονομισμάτων το 2022.

Σύμφωνα με τη Λόρνα Κάρεν, επικεφαλής του Τμήματος Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της BoE, «υπάρχει ορατός κίνδυνος τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης να ενισχύσουν τις κυκλικές κινήσεις της αγοράς». Όταν πολλές επενδυτικές εταιρείες χρησιμοποιούν τα ίδια μοντέλα AI για ανάλυση ή trading, τότε — σε περιόδους κρίσης — μπορεί να λάβουν παρόμοιες αποφάσεις πώλησης, επιτείνοντας τη μεταβλητότητα.

Η Τράπεζα έχει ήδη καταγράψει αυξημένη ομοιομορφία συμπεριφοράς στα αλγοριθμικά μοντέλα, τα οποία «αντιδρούν ομαδικά» σε νέα δεδομένα, χωρίς να διαθέτουν ανθρώπινη κρίση. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό ως herding effect, μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνικές διορθώσεις.

Παράλληλα, η BoE υπογραμμίζει πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αυξήσει τους κυβερνοκινδύνους: η ευρεία χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δημιουργεί νέες «τρύπες» ασφάλειας, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για επιθέσεις μεγάλης κλίμακας.

Από τις αποτιμήσεις στην πραγματική οικονομία

Η σημερινή κεφαλαιοποίηση των εταιρειών AI ξεπερνά τα 7 τρισ. δολάρια — με ρυθμούς ανάπτυξης που υπερδιπλασιάζονται κάθε χρόνο. Ωστόσο, όπως σημειώνει το ΔΝΤ, η παραγωγικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αυξηθεί ελάχιστα. Οι δείκτες P/E (τιμή προς κέρδη) των περισσότερων AI εταιρειών βρίσκονται 60% υψηλότερα από τον μέσο όρο της τεχνολογικής αγοράς, χωρίς ανάλογη βελτίωση στα θεμελιώδη.

Αυτό σημαίνει ότι η αγορά τιμολογεί το μέλλον, όχι το παρόν. Και αν οι προσδοκίες διαψευστούν, η διόρθωση θα είναι αναπόφευκτη και απότομη.

Η Τράπεζα της Αγγλίας εκτιμά ότι μια τέτοια «φούσκα AI» θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών έως και 20%, προκαλώντας «σοκ εμπιστοσύνης» που θα μεταφερθεί και σε άλλους τομείς, όπως τα κρυπτονομίσματα, τα ETFs και τα funds υψηλής μόχλευσης.

Οι συστημικοί κίνδυνοι της τεχνητής νοημοσύνης

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν επηρεάζει μόνο τις αποτιμήσεις — αλλά και τη λειτουργία των ίδιων των αγορών.
Οι αλγόριθμοι διαπραγμάτευσης βασίζονται πλέον σε AI που «μαθαίνει» από ιστορικά δεδομένα και ειδήσεις. Το πρόβλημα, όπως τονίζει η BoE, είναι ότι αυτά τα συστήματα μπορεί να αντιδρούν μαζικά σε ψευδείς ή υπερβολικές πληροφορίες, ενισχύοντας τις διακυμάνσεις.

Ένα μικρό γεγονός, όπως ένα tweet ή μια εσφαλμένη οικονομική πρόβλεψη, μπορεί να οδηγήσει σε αλυσίδα αυτόματων πωλήσεων, επηρεάζοντας ολόκληρους δείκτες. Ουσιαστικά, το AI hype δεν βρίσκεται μόνο στις αποτιμήσεις των μετοχών, αλλά και στην ίδια τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού οικοσυστήματος.

Επιπλέον, η εξάρτηση των συστημάτων AI από μεγάλα δεδομένα και υπολογιστική ισχύ σημαίνει ότι τυχόν διακοπές — όπως μια ενεργειακή κρίση ή κυβερνοεπίθεση σε πάροχο cloud — θα μπορούσαν να προκαλέσουν παγκόσμιο κραχ συναλλαγών.

Το “σύνδρομο της υπερπληροφόρησης” και οι αγορές

Το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει και για ένα νέο είδος κινδύνου: την παραπληροφόρηση μέσω AI. Καθώς τα μοντέλα δημιουργούν τεράστιο όγκο περιεχομένου, οι αγορές γίνονται ευάλωτες σε ψευδείς αναφορές ή παραποιημένα δεδομένα. Μία ψεύτικη ανακοίνωση ή πλαστό δελτίο Τύπου που παράγεται από AI μπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές μεταβολές τιμών, δημιουργώντας βραχυπρόθεσμες κρίσεις εμπιστοσύνης.

Γι’ αυτό, τόσο το ΔΝΤ όσο και η Τράπεζα της Αγγλίας ζητούν διεθνές πλαίσιο ρύθμισης για τη χρήση της AI στις αγορές, με μηχανισμούς ελέγχου διαφάνειας και stress tests για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Ρυθμιστική εγρήγορση και διεθνής συνεργασία

Το ΔΝΤ εισηγείται τη δημιουργία ενός παγκόσμιου “AI Stability Board”, αντίστοιχου με το Financial Stability Board, για την παρακολούθηση των επιπτώσεων της AI στις κεφαλαιαγορές. Παράλληλα, η Τράπεζα της Αγγλίας έχει ήδη συγκροτήσει το AI Consortium, ένα δίκτυο συνεργασίας με επενδυτικές τράπεζες, funds και τεχνολογικές εταιρείες, με σκοπό τη χαρτογράφηση των κινδύνων.

Οι προτάσεις επικεντρώνονται σε τρεις άξονες:

  • Διαφάνεια στα μοντέλα και στους αλγορίθμους που χρησιμοποιούνται για trading.
  • Εποπτεία και υποχρέωση υποβολής stress tests για κινδύνους από AI.
  • Εκπαίδευση και δεοντολογία, ώστε οι επενδυτικές αποφάσεις να βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα, όχι σε υπερβολικές προσδοκίες.
AI: τεχνολογική επανάσταση ή επενδυτική φούσκα;

Η απάντηση ίσως να βρίσκεται κάπου στη μέση. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι πράγματι μια τεχνολογία με τεράστιες δυνατότητες — αλλά η χρηματοπιστωτική ψυχολογία έχει αποδείξει ότι κάθε καινοτομία μπορεί να μετατραπεί σε φούσκα όταν οι αγορές λειτουργούν με υπεραισιοδοξία.

Όπως σημειώνει η Τράπεζα της Αγγλίας, «η πρόκληση δεν είναι να περιορίσουμε την καινοτομία, αλλά να διασφαλίσουμε ότι δεν θα καταστρέψει την εμπιστοσύνη στο σύστημα».

Η συζήτηση γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι μόνο τεχνολογική· είναι βαθιά οικονομική και χρηματοπιστωτική. Το AI hype έχει τροφοδοτήσει μια νέα μορφή αισιοδοξίας, αλλά και μια πιθανή παγίδα υπερεκτίμησης. Οι προειδοποιήσεις του ΔΝΤ και της Τράπεζας της Αγγλίας δεν στοχεύουν στο να αποθαρρύνουν την καινοτομία, αλλά να προειδοποιήσουν ότι η σταθερότητα των αγορών δεν πρέπει να θυσιαστεί στον βωμό του ενθουσιασμού.

Το στοίχημα για τους επενδυτές, τις κυβερνήσεις και τους ρυθμιστές είναι σαφές: να αξιοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη με σύνεση, χωρίς να πέσουν στην παγίδα μιας νέας χρηματοπιστωτικής φούσκας.

Facebook Comments