Η σιωπή δεν μιλά ποτέ λάθος — αλλά όταν τη χρησιμοποιεί η εξουσία, δεν είναι ουδέτερη. Είναι όπλο. Και το μάθημα που διδάσκει είναι πιο επικίνδυνο από κάθε ψέμα.

Η σιωπή έχει δύναμη. Μπορεί να προστατεύσει, να καθυστερήσει, να καλύψει, να αφήσει υπαινιγμούς χωρίς να ειπωθεί λέξη. Δεν είναι τυχαίο ότι λένε: «η σιωπή δεν μιλά ποτέ λάθος».

Αυτή ακριβώς τη δύναμη χρησιμοποίησε ο πρώην αντιπρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, Ελευθέριος Ζερβός, όταν βρέθηκε ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής. Αντί να απαντήσει για τις συνομιλίες που περιλαμβάνονται στη δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, επικαλέστηκε το δικαίωμα της σιωπής, μέχρι να λάβει πλήρη γνώση του φακέλου.

Στην πράξη, έκανε κάτι που θυμίζει έντονα την αμερικανική «σχολή» αποφυγής: την επίκληση της 5ης Τροπολογίας — το διαβόητο “I plead the Fifth”. Μια τακτική που προστατεύει τον μάρτυρα από την αυτοενοχοποίηση. Όμως η Ελλάδα δεν είναι Ηνωμένες Πολιτείες. Κι όταν μιλάμε για θεσμικά πρόσωπα, το διακύβευμα δεν είναι νομικό — είναι πολιτικό.

Όταν η σιωπή δεν είναι ουδέτερη

Το δικαίωμα στη σιωπή είναι θεμελιώδες για τον πολίτη. Όμως για ένα πρώην θεσμικό πρόσωπο, η σιωπή δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Δεν είναι απλώς άμυνα· είναι πολιτική στάση. Στέλνει μήνυμα. Και όταν το μήνυμα αυτό ακούγεται μέσα σε μια αίθουσα εξεταστικής επιτροπής, τότε αποκτά συμβολικό βάρος.

Η κοινωνία δεν βλέπει απλώς έναν πολίτη να σιωπά· βλέπει την ίδια την εξουσία να σωπαίνει απέναντι σε ερωτήματα που αφορούν δημόσιο χρήμα, δημόσιες αποφάσεις και δημόσια εμπιστοσύνη.

Θεσμοί που προστατεύουν ή θεσμοί που ελέγχουν;

Η εξεταστική επιτροπή υπάρχει για να φωτίζει, όχι για να προσφέρει καταφύγιο. Όταν, όμως, μέρος της πολιτικής εξουσίας επιχειρεί να περιορίσει τον έλεγχο στο όνομα της «σοβαρότητας της διαδικασίας», όταν οι ερωτήσεις φιλτράρονται κομματικά, τότε η ουσία εξαφανίζεται.

Έτσι, η σιωπή ενός προσώπου μετατρέπεται σε σιωπή ολόκληρου του θεσμού. Και οι θεσμοί, με τη στάση τους, στέλνουν το μήνυμα πως αν έχεις θέση, δύναμη και πλάτες, μπορείς να σωπάσεις και να περάσεις αλώβητος.

Το επικίνδυνο μάθημα

Αυτή η υπόθεση είναι κάτι παραπάνω από ένα επεισόδιο κοινοβουλευτικού θεάτρου. Είναι ένα μάθημα προς τους πολίτες:

Ότι η λογοδοσία μπορεί να είναι προαιρετική.

Ότι η διαφάνεια είναι υπό διαπραγμάτευση.

Ότι η ισχύς επιτρέπει να σωπαίνεις και να προστατεύεσαι.

Αυτό το μάθημα δεν δίνεται μέσα από λόγια — αλλά μέσα από σιωπές. Κι αυτό είναι πιο διαβρωτικό από οποιαδήποτε ρητορική.

Η σιωπή δεν είναι «5η Τροπολογία» στην Ελλάδα

Η επίκληση του “I plead the Fifth” μπορεί να είναι θεμιτή στην αμερικανική δικονομία,· στην Ελλάδα, όμως, όταν προέρχεται από πρόσωπα που υπηρέτησαν τη δημόσια διοίκηση, μοιάζει με θεσμική κοροϊδία. Οι θεσμοί δεν μπορούν να γίνονται ασπίδα για όσους υπηρέτησαν τους θεσμούς.

Η εξεταστική επιτροπή οφείλει να δείξει ότι η σιωπή δεν απαλλάσσει κανέναν από την πολιτική ευθύνη. Η κοινωνία δικαιούται απαντήσεις — όχι νομικά τεχνάσματα.

Η σιωπή, πράγματι, δεν μιλά ποτέ λάθος.

Όμως όταν η εξουσία την χρησιμοποιεί, διδάσκει θράσος.

Και σε μια Δημοκρατία, το πιο επικίνδυνο δεν είναι να λες ψέματα — αλλά να πιστεύεις πως δεν χρειάζεται να πεις τίποτα.

Facebook Comments