Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα στο μέτωπο των δημοσιονομικών

Συζήτηση από μηδενική βάση για τα πρόσθετα μέτρα ύψους 3,9 δισ. ευρώ που έχει συμφωνηθεί να ληφθούν το 2016 ξεκινά τις επόμενες μέρες δίνοντας τέλος σε ένα… «μήνα του μέλιτος» που είχαμε με τους δανειστές λόγω των πρόωρων εκλογών του Σεπτεμβρίου. Στην πρώτη τριήμερη επίσκεψη συντονισμού των θεσμών, εκτός από τη διάσταση απόψεων για το θέμα των «κόκκινων» δανείων, άφησαν να εννοηθεί ότι αναμένουν για το 2015 αποκλίσεις πάνω από 2 δισ. ευρώ που θα δυσκολέψουν πολύ τη συνέχεια του προγράμματος.

Δεχθήκαν, κατ’ αρχάς, την εκτίμηση του υπουργείου Οικονομικών για ύφεση που δεν θα ξεπερνά για φέτος το 1,3%-1,4% του ΑΕΠ έναντι αρχικής πρόβλεψης για ύφεση 2,3% του ΑΕΠ. Αυτό από μόνο του δίνει ένα δημοσιονομικό μαξιλάρι ύψους περίπου 1,7 δισ. ευρώ για τον ελληνικό προϋπολογισμό, έστω κι αν αυτό δίνεται μόνο στα χαρτιά. Την ίδια μέρα που έδωσαν αυτό το «δώρο» στην ελληνική κυβέρνηση αμφισβήτησαν ότι μπορεί ο προϋπολογισμός να κλείσει χωρίς τις δαπάνες σε τόκους με ένα έλλειμμα 0,25% του ΑΕΠ δηλαδή περίπου 450 εκατ. ευρώ πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ (περίπου 850 εκατ. ευρώ) το 2016.

Αν προσπαθήσει κανείς να συνδέσει τις δύο αυτές εκτιμήσεις, το μόνο λογικό συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει είναι ότι οι στόχοι για έσοδα και δαπάνες θα έχουν απόκλιση μέχρι και το τέλος του χρόνου μεγαλύτερη από 2 δισ. ευρώ, η οποία, παρά τη μικρότερη ύφεση, θα αυξήσει το πρωτογενές έλλειμμα.

Το αν οι ελεγκτές του ελληνικού προγράμματος είναι απαισιόδοξοι ή απλώς ρεαλιστές μπορεί να αποδειχθεί από την πορεία υλοποίησης του προϋπολογισμού, ο οποίος για τον Σεπτέμβριο παρουσιάζει απόκλιση 5 δισ. ευρώ στα δημόσια έσοδα και εμφανίζει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις περίπου 6 δισ. ευρώ.

Ειδικά για τα έσοδα η τεράστια αυτή υστέρηση εμφανίζεται το μήνα που καταβάλλεται η δεύτερη δόση του φόρου εισοδήματος για φυσικά και νομικά πρόσωπα, τα οποία στην τρίτη δόση που θα πληρωθεί στο τέλος του τρέχοντος μήνα θα πρέπει να πληρώσουν την πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ από το οποίο αναμένονται έσοδα ύψους 2,65 δισ. ευρώ και από τον επόμενο μήνα τα τέλη κυκλοφορίας με πρόβλεψη για έσοδα 1,1 δισ. ευρώ.

Η χαμηλή φοροδοτική ικανότητα, σε συνδυασμό με τη συγκέντρωση πολλών φορολογικών υποχρεώσεων στο τέλος του χρόνου, κάθε άλλο παρά αισιοδοξία γεννά για την επίτευξη του ετήσιου στόχου, όσο κι αν αυτός αναθεωρηθεί προς τα κάτω.

Αν, λοιπόν, υπάρξει απόκλιση πάνω από 2 δισ. για το 2015, μεγάλο μέρος της θα μεταφερθεί και στο 2016 ειδικά λόγω του γεγονότος ότι την επόμενη χρονιά θα εφαρμοστούν πρόσθετα μέτρα με στόχο περισσότερα έσοδα ύψους 1,6 δισ. ευρώ και λιγότερες δαπάνες κατά 2,3 δισ. ευρώ.

Η επόμενη πιο ουσιαστική φάση που θα ξεκινήσει από αύριο θα σημάνει την έναρξη του διαλόγου σχεδόν από μηδενική βάση σε τρία βασικά θέματα, τα οποία αποτελούν ορόσημα τόσο για τους δανειστές όσο και για την ελληνική κυβέρνηση τόσο σε δημοσιονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο: το νέο φορολογικό, το νέο ασφαλιστικό και την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών.

Με το νέο φορολογικό κατά την κυβέρνηση θα ανακατανεμηθούν τα φορολογικά βάρη με ελάφρυνση των οικονομικά ασθενέστερων και επιβάρυνση των υψηλότερων εισοδημάτων. Σε ό,τι αφορά την «τρόικα», βασικό ζητούμενο είναι να επιτευχθεί η αύξηση των εσόδων από φόρο εισοδήματος από φυσικά και νομικά πρόσωπα κατά 850 εκατ. ευρώ, δηλαδή 0,5% του ΑΕΠ όπως καταγράφει το πρόγραμμα. Το αν αυτό επιτευχθεί μέσω της αύξησης των συντελεστών φορολογίας ή της αύξησης της φορολογικής συμμόρφωσης θα είναι ευθύνη της Ελληνικής Κυβέρνησης.

Μία ακόμη παράμετρος για την οποία θα πρέπει να πειστούν οι δανειστές το επόμενο διάστημα είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να πετύχει την αύξηση της εισπραξιμότητας του ΦΠΑ, ώστε για το 2016 να εισπραχθούν λόγω των αυξημένων συντελεστών πρόσθετα έσοδα 2 δισ. ευρώ έναντι -πρόσθετων- εσόδων ύψους 1,2 δισ. ευρώ που θα πρέπει να εισπραχθούν το 2015. Η δυσκολία θα είναι και αυτή τη φορά να πειστούν οι δανειστές ότι η Ελλάδα μπορεί να εισπράξει περισσότερα χρήματα και όχι -όπως συνήθως- να καταγράψει ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά φοροδιαφυγής για το βασικό έμμεσο φόρο.

Πάντως, η υστέρηση κατά περίπου 500 εκατ. ευρώ σε έσοδα από το βασικό έμμεσο φόρο και η πρώτη γεύση που άφησε ο χειρισμός με την επιβολή του ΦΠΑ στην εκπαίδευση δεν ήταν καλή. Μπορεί κανείς ακόμη να μη σήκωσε τους τόνους αλλά είναι σαφές ότι άρχισαν να καταγράφονται δυσαρμονίες λίγο καιρό μετά την επιβολή των νέων αυξημένων συντελεστών.