Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, τη διεθνή ειδησεογραφία μονοπωλούσε ένα τεράστιο κύμα «boat people» από τη Νοτιοανατολική Ασία (κυρίως από το Βιετνάμ μετά το τέλος του πολέμου, την Καμπότζη και το Λάος), που άρχισε να φεύγει μαζικά στο ανοιχτό πέλαγος με αυτοσχέδιες βάρκες. Γύρω στα 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι μετακινήθηκαν δια θαλάσσης μέσα σε επτά χρόνια. Τότε, σε αντίθεση με τη σημερινή προσφυγική κρίση, ο ΟΗΕ επιλήφθηκε του θέματος γρήγορα: συγκλήθηκε διεθνής συνδιάσκεψη δωρητών, αποφασίσθηκε η δημιουργία ενός πλέγματος υποδομών πρώτης υποδοχής, καταγραφής και φιλοξενίας, καθώς και ένα σύστημα διεθνούς κατανομής και μετεγκατάστασης των προσφύγων.
 
Οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν ενεργά, με το πολεμικό τους ναυτικό να διασώζει και να μετεγκαθιστά εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους (πάνω από 800.000 Βιετναμέζοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα σε αμερικανικό έδαφος). Τα κράτη μέλη του ΟΗΕ αποφάσισαν, χρηματοδότησαν και ενεργοποίησαν μέτρα άμεσης ανακούφισης, μακροπρόθεσμης εγκατάστασης και κοινωνικής ενσωμάτωσης των προσφύγων.
 
Μετά από διαπραγματεύσεις και μια πρώτη διεθνή διάσκεψη το 1979, το Βιετνάμ δέχθηκε να περιορίσει τη ροή των πληθυσμών που εγκατέλειπαν τη χώρα, οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας δέχθηκαν να υποδεχθούν προσωρινά τους «boat people» και οι ανεπτυγμένες χώρες δέχθηκαν να αναλάβουν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους για τη μέριμνα αυτών των ανθρώπων και τη μετεγκατάστασή τους σ’ αυτές. Κανείς δεν θεωρούσε τότε τους πρόσφυγες ως «απειλή» για τις «αξίες και τον πολιτισμό της Δύσης». Η αλληλεγγύη ήταν πραγματική, όχι απλώς ρητορική.
 
Το αποτέλεσμα ήταν ότι σήμερα πια κανείς δε μιλάει γι’ αυτήν την κρίση η οποία, μετά από κάποια πρώτα κρούσματα ρατσισμού σε νότιες ιδίως πολιτείες των ΗΠΑ, εξομαλύνθηκε πλήρως. Το 1989 μια νέα διεθνής διάσκεψη του ΟΗΕ κατέληξε σε ένα συνεκτικό σχέδιο δράσης, με το οποίο μειώθηκαν σημαντικά οι πληθυσμιακές ροές επειδή κρίθηκε οριστικά πόσοι από τους μετακινούμενους μπορούσαν να δικαιολογήσουν πραγματικά το καθεστώς του πρόσφυγα, ενώ οι υπόλοιποι επαναπατρίστηκαν στο Βιετνάμ. Και όσοι άνθρωποι όμως επαναπατρίστηκαν, καθώς και όσοι αποτράπηκαν απ’ το να μπουν σε βάρκες για αναζήτηση καλύτερης τύχης, τέθηκαν σε αξιολόγηση σύμφωνα με τα κριτήρια που έθεσε η τότε αμερικανική κυβέρνηση του Πρόεδρου Κάρτερ και πολλοί από αυτούς μετεγκαταστάθηκαν στις ΗΠΑ ως νόμιμοι μετανάστες με το «Πρόγραμμα Τακτοποιημένης Αποχώρησης» («Orderly Departure Program»). Σήμερα, οι Νοτιοανατολικοί Ασιάτες θεωρούνται παντού ως παράγοντας ευημερίας, προόδου και δημογραφικής τόνωσης ενός γηράσκοντος πληθυσμού.
 
Τότε όμως δεν υπήρχαν στενόμυαλοι ηγέτες, ούτε δογματικός μονεταρισμός, ούτε σιδηρόφρακτα «σύμφωνα σταθερότητας» που να περιορίζουν δραστικά τα χρηματοδοτικά μέσα για ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια και να έχουν εξαντλήσει τις αντοχές του πληθυσμού με συνεχόμενη ύφεση και ανεργία, ούτε είχε βαθύνει η κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς λόγω της ανεπιτυχούς διαχείρισης της κρίσης, ούτε είχαν αφεθεί ελεύθερες οι σκοτεινές δυνάμεις της μισαλλοδοξίας, του εθνικισμού και της άκρας Δεξιάς να εργαλειοποιήσουν την κρίση για να υψώσουν θνησιγενείς φράχτες, συρματοπλέγματα και τοίχους προκειμένου να συγκρατήσουν ένα κύμα προσφύγων μεγαλύτερο των σημερινών πληθυσμιακών ροών από τη Μέση Ανατολή. Το σημαντικότερο ίσως: Υπήρχε ακόμα ο Ψυχρός Πόλεμος και η Δύση ενδιαφερόταν να εμφανίζεται ότι σέβεται και προστατεύει τις ανθρωπιστικές αξίες του ελεύθερου κόσμου απέναντι στις κομμουνιστικές δικτατορίες.
 
Η σύγκριση με τα σημερινά δεδομένα είναι καταλυτική. Τα κράτη μέλη της ΕΕ που θεωρούν ότι δεν οφείλουν να συμβάλουν στην προσπάθεια κάνουν ό,τι μπορούν για να αφήσουν τις χώρες πρώτης εισόδου να αντιμετωπίσουν μόνες τους την προσφυγική κρίση, ενώ αναλαμβάνουν και μεμονωμένες διμερείς – όχι κοινές – πρωτοβουλίες συνεννόησης με την Τουρκία υποσχόμενες ανταλλάγματα στη γείτονα χώρα για να συγκρατήσει αυτούς τους πληθυσμούς στους αχανείς καταυλισμούς που βρίσκονται στο έδαφός της. Επιπλέον, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης ταυτοποιημένων προσφύγων από την Ελλάδα σε άλλες χώρες της ΕΕ προβλέπει μεν τη μετακίνηση 66.400 Σύρων, Ιρακινών και Ερυθραίων εντός της επόμενης διετίας, στην πραγματικότητα όμως οι προσφορές φιλοξενίας προσφύγων από τα υπόλοιπα κράτη μέλη δεν ξεπερνούν τις 600 διαθέσιμες θέσεις, τη στιγμή που μόνο φέτος, περισσότεροι από 500.000 άνθρωποι μπήκαν σε ελληνικό έδαφος από τα τουρκικά παράλια.
 
Είναι φανερό ότι η Ένωση, η οποία υποτίθεται ότι διέπεται από την βασική αρχή της αλληλεγγύης, υπολείπεται κατά πολύ της δράσης που είχε αναλάβει πριν από 37 χρόνια ο μεγαλύτερος διακυβερνητικός οργανισμός του κόσμου, ο ΟΗΕ, και η υπερδύναμη Αμερική.

Facebook Comments