Ποιος πληρώνει τον «λογαριασμό» για την Τουρκία;

Τα χρήματα θα διατεθούν για να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των εκατομμυρίων σύρων προσφύγων στην Τουρκία, ώστε να αποφευχθεί η μετακίνησή τους προς την Ευρώπη. Με βάση τη συμφωνία του Νοεμβρίου ανάμεσα στην Άγκυρα και τις Βρυξέλλες, η Τουρκία δεσμεύεται να μειώσει τη ροή των προσφύγων με αντάλλαγμα την παροχή βοήθειας (τουλάχιστον) τριών δισεκατομμυρίων ευρώ. Πάντως, το πράσινο φως από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δόθηκε μόλις στις αρχές της εβδομάδας, δηλαδή στο «παρά πέντε» πριν από τη διάσκεψη δωρητών της Πέμπτης για τη Συρία στο Λονδίνο.

Η δυστοκία για την ανεύρεση των χρημάτων συζητήθηκε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, με τον επίτροπο για την περιφερειακή πολιτική και τη διεύρυνση, Γιοχάνες Χαν, να θυμίζει ότι η Κομισιόν ανέβασε την αρχική συνεισφορά της από 500 εκατομμύρια στο ένα δισεκατομμύριο ευρώ, ώστε να υλοποιηθεί η συμφωνία του Νοεμβρίου. Παράλληλα, ο επίτροπος Χαν αντέκρουσε τους όποιους ενδοιασμούς περί πιθανής μελλοντικής κακοδιαχείρισης. «Βρήκαμε μία δυνατότητα να διαθέσουμε συνολικά ένα δισεκατομμύριο στα επόμενα δύο χρόνια, διευκολύνοντας έτσι τα κράτη-μέλη να συγκεντρώσουν τα υπόλοιπα δύο δισεκατομμύρια» ανέφερε ο αυστριακός επίτροπος. «Αυτά τα χρήματα διατίθενται αποκλειστικά για καταυλισμούς σύρων προσφύγων σε τουρκικό έδαφος, για τη διαμονή, περίθαλψη και εκπαίδευσή τους. Είναι πολύ σημαντικό ότι τα χρήματα θα τα διαχειριζόμαστε εμείς. Ασφαλώς η Τουρκία θα έχει συμβουλευτικό ρόλο, αλλά η διαχείριση θα είναι δική μας».

Το «αγκάθι» της Ιταλίας

Ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν ήταν η αξιοποίηση του κοινοτικού προϋπολογισμού, αλλά η αρχική άρνηση της Ιταλίας να συμμετάσχει στο ειδικό ταμείο για την Τουρκία. Επισήμως, το ιταλικό αίτημα ήταν να δοθούν εγγυήσεις, ότι τα χρήματα για το «προσφυγικό» δεν θα συνυπολογίζονται στα κριτήρια του συμφώνου σταθερότητας. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι Ιταλοί ζητούσαν και άλλα ανταλλάγματα ή απλώς είχαν επιδοθεί σε κυνήγι εντυπώσεων. Η Ρεμπέκα Χαρμς, συν-προεδρεύουσα των ευρωπαίων Πρασίνων ασκεί την εξής κριτική σε όσους χρονοτριβούν για τη σύσταση του ταμείου: «Το τρελό της υπόθεσης είναι ότι τα ίδια τα κράτη-μέλη μπλοκάρουν αυτή τη βοήθεια, παρότι γνωρίζουν πολύ καλά και το πρόβλημα, αλλά και τα συμφέροντά τους. Πολύ συχνά αυτό οφείλεται σε εσωτερικοπολιτικούς λόγους. Θέλουν να δείξουν ότι σηκώνουν ανάστημα απέναντι στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο, το Παρίσι. Τη θεωρώ πολύ επικίνδυνη αυτή τη νοοτροπία».

Όσον αφορά τουλάχιστον την Ιταλία, οι ενδοιασμοί φαίνεται ότι ξεπεράστηκαν, καθώς, σύμφωνα με αυστριακό δημοσίευμα, η Κομισιόν διαβεβαίωσε την κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι, ότι η εξαίρεση των κονδυλίων από το σύμφωνο σταθερότητας αναφέρεται ρητώς στο καταστατικό του ταμείου. Έτσι, τα κράτη-μέλη επρόκειτο να επισπεύσουν τις διαδικασίες με νέες διαβουλεύσεις σε επίπεδο πρεσβευτών το βράδυ της Τετάρτης, ώστε οι τελευταίες λεπτομέρειες να ρυθμιστούν πριν από την έναρξη της διάσκεψης δωρητών για τη Συρία την Πέμπτη. Το μεγαλύτερο μερίδιο αναλογεί στη Γερμανία, η οποία προσφέρει πάνω από 427 εκ., ενώ η Ελλάδα συνεισφέρει 25 εκατομμύρια.

Το σχόλιο από τον Μίλτο Κύρκο, ευρωβουλευτή με «Το Ποτάμι»: «Είναι εύκολο να καταγγέλουμε την Επιτροπή και το Συμβούλιο ότι καθυστερούν, ότι δεν έχουν ευρωπαϊκή πολιτική. Αλλά όταν αναρωτηθούμε με ποιανού χρήματα θα γίνει η ευρωπαϊκή πολιτική, τα περισσότερα κράτη μέλη κοιτάνε προς τα πίσω, κοιτάνε τον άλλον, λένε ‘ναι μεν, αλλά εγώ δεν είμαι στην πρώτη γραμμή, άρα γιατί μου το λέτε εμένα;̓ Είναι μία διαδικασία που την έχουμε δει και θα την ξαναδούμε. Ελπίζω, επειδή το πρόβλημα είναι εκρηκτικό, να μπορέσει το Συμβούλιο να επιβάλλει την υλοποίηση της απόφασης που έχουμε».

«Δημιουργική λογιστική» στον κοινοτικό προϋπολογισμό;

Για να δώσει το «καλό παράδειγμα», η Κομισιόν διπλασίασε το αρχικό ποσό που θα συνεισέφερε στο κοινό ταμείο για την Τουρκία, από 500 εκ. σε ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Προκάλεσε όμως επικρίσεις από ευρωβουλευτές που διαθέτουν εμπειρία σε θέματα προϋπολογισμού, όπως ο γερμανός Ράιμερ Μπέγκε. Μιλώντας στην Ολομέλεια, ο ευρωβουλευτής των χριστιανοδημοκρατών (CDU) καταλογίζει δημιουργική λογιστική στην Κομισιόν. Και αυτό γιατί, όπως υποστηρίζει, τα επιπλέον 500 εκατομμύρια απλώς μεταφέρθηκαν στο ταμείο από άλλες πιστώσεις, για παράδειγμα από χρηματοδοτικά προγράμματα που αφορούν τις υπό ένταξη χώρες. «Ας μην ξεχνάμε ότι πήραμε 500 εκ. από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, τα οποία στερήσαμε από τις γειτονικές και τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Πρόκειται για ταχυδακτυλουργίες. Τέτοια χαρτοπαιχτικά κόλπα ανήκουν στο τσίρκο και όχι σε μία σοβαρή πολιτική για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης» υποστηρίζει, σε έντονο ύφος, ο γερμανός ευρωβουλευτής.

Πάντως ο λογαριασμός αυξάνεται. Η Τουρκία έχει εξαρχής ζητήσει επιπλέον χρήματα, ενώ και ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ξεκαθαρίζει ότι δεν αρκούν τρία δισεκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα ο επικεφαλής του Γιούρογκρουπ Γιερούν Ντάισελμπλουμ φέρεται να έχει απορρίψει πρόταση του Σόιμπλε, να συζητηθεί από τώρα η αύξηση κονδυλίων για την Τουρκία, λέγοντας ότι προέχει να βρεθούν τα αρχικά τρία δισεκατομμύρια, πριν αρχίσουμε την αναζήτηση επιπλέον κονδυλίων.